Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 48

[p. 53]

Tot dusverre ongedrukte Hollandsche oorkonden van vóór 1300,
Medegedeeld door † Jhr. Mr. W.G. Feith en Dr. S.W.A. Drossaers.

De onderstaande 13^de eeuwsche oorkonden werden door wijlen Jhr. Mr. W.G. Feith, in leven chartermeester aan het Algemeen Rijksarchief, in welke functie hij steeds belast was met de beschrijving van middeleeuwsche archivalia, verzameld, met het doel ze te publiceeren. Ware hij niet zoo spoedig komen te overlijden, dan zou hij wellicht nog gewacht hebben met de uitgave, totdat het aantal oorkonden grooter geworden zou zijn, maar, aangezien door verandering in zijne werkzaamheden zijn latere vondsten alleen de uiterst oostelijke landstreken van ons land betroffen, was deze verzameling, die op Holland betrekking heeft, toch wel als afgesloten te beschouwen.

Het grootste deel van de charters leverde het archief van het klooster Koningsveld, beschreven in den bundel Delftsche Statenkloosters (Alg. Rijksarchief 1917), en dat van het Bagijnhof te 's-Gravenzande, beschreven in den bundel Kloosters en andere stichtingen in Delfland (Alg. Rijksarchief 1920).

Twee der oorkonden werden overgenomen uit het Cartularium van de heeren van Montfoort, na de verschijning van den Catalogus van het archief dier heeren, door Mr. Feith aangekondigd in het Archievenblad.

In eene doos met ongeordende en nog niet beschreven stukken van de abdij Egmond, vond Mr. Feith een kladpapier, waarop twee afschriften, door hem, te oordeelen

[p. 54]

naar het schrift, in het begin van de 14^de eeuw gesteld. Beide akten houden een uitspraak in tusschen den abt en den heer van Egmond. De eene, d.d. 1312 October 28, is gedrukt bij Van Mieris blz. 127, de andere is een vertaling van de Latijnsche oorkonde bij V.d. Bergh I, no. 247. Aangezien twee verschillende teksten van eenzelfde akte elkaar plegen te verduidelijken en het zijn nut kan hebben te wijzen op de weglating in de vertaling van de passage over den tol te Alkmaar, is de vertaling hier mede afgedrukt.

S.W.A.D.

I.
Willem, Roomsch koning, belooft aan zijn moeder na den dood van Aleidis, echtgenoote van Egidius van Rijswijk, het land, dat deze thans in leen heeft.
1249 December 31.

Wilhelmus, Dei gratia Romanorum rex semper augustus, universis imperii fidelibus ad quos littere presentes pervenerint gratiam suam et omne bonum.

Nover nt universi quod nos terram Aleydis uxoris Egidii de Rijswijck post mortem ipsius dilecte matri nostre liberaliter duximus conferendam, in cujus rei testimonium presentem paginam sigillo nostro regio fecimus roborari.

Datum apud Sande pridie kalendis Januarii anno Domini M^o CC^o XLIX indictione VIII.

Afschrift in het Cartularium van het Bagijnhof van 's-Gravenzande, fol. 1.
Alg. Rijksarchief: zie den Inventaris van het archief van het Bagijnhof, no. 11.

[p. 55]

II.
Hendrik, bisschop van Utrecht, keurt de stichting van de kerk te Schiedam door Aleidis, weduwe van Jan van Avennes, goed.
1262 December 5.

Henricus, Dei gratia Trajectensis episcopus, universis presentes litteras inspecturis salutem in Domino sempiternam.

Cum illustris domina dilecta nostra consanguinea domina Aleydis, uxor quondam domini Jo. de Avennis, Hollandie et Selandie tutrix, in nova terra apud Scheidam in divini honorem nominis de novo ecclesiam construi fecerit et dotaverit eandem, nos ipsius in hac parte piis supplicationibus inclinati ad hujusmodi structuram ecclesie licentiam concedimus postulatam necnon parochianis ejusdem ecclesie ut presbyterum baptisterium et sepulturam ecclesiasticam habere valeant, ad petitionem dicte domine tutricis absque matricis ecclesie et juris alieni prejudicio auctoritate presentium indulgemus; si vero alique villule ex parochiis de Sche vel de Kettel qui propter locorum distantiam suas ecclesias non valerent commode frequentare, ad ecclesiam de Sceidam Novam elegerint pertinere, ut hoc fiat et ordinetur de consensu plebanorum ad quorum parochias pertinebant, mediante recompensatione rationabili et decente, similiter indulgemus.

Actum et datum apud Hurst anno Domini millesimo CC^o LX^o secundo in vigilia beati Nicolai.

Oorspr. met geschonden zegel in groene was met contrazegel.
Alg. Rijksarchief: zie het Supplement op den Inventaris van het archief der proosdij Koningsveld, no. 207a.

[p. 56]

III.
Aleidis, vrouwe van Henegouwen, weduwe van Jan van Avennes, geeft het klooster Koningsveld 8 morgen land, geheeten Terra Martini¹⁾.
1266 Februari.

Aleidis, domina Hanonie quondam pie memorie domini Johannis de Avennes uxor, universis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis salutem et omne bonum.

Universitati vestre notum esse cupimus et presentis scripti testimonio profitemur, quod nos pro debito triginta librarum quas debebamus ecclesie de Konincsvelt et pro decem libris aliis quas in elemosinam eidem ecclesie duximus assignandas, eidem protulimus octo jugera terre, que terra Martini nuncupatur, jacentia inter undecim mansos suis usibus perpetuo permansura, sub hac forma videlicet quod conventus prefate ecclesie de Konincsvelt pro recompensatione predicte elemosine sibi a nobis liberaliter collate pie memorie domini Johannis de Avenis quondam mariti nostri memoriam necnon et nostram post obitum nostrum ac fratrum nostrorum pie memorie domini Wilhelmi, illustris regis Romanorum, et domini Florentii, fratris sui, ac parentium nostrorum singulis annis in anniversariis nostris sollempniter celebrabunt. Ne itaque super hoc ipsis videlicet ecclesie et conventui de Kunincsvelt in posterum aliqua calumpnia possit oriri, ad warandiam ipsis prestandam de prefata terra sive de debito XL librarum prescriptarum nos et heredes nostros presentibus obligamus et hoc eidem ecclesie presenti scripto communimus sigilli nostri munimine roborato.

Actum in Delf anno Domini M^o CC^o LX^o quinto mense Februario, presentibus et testibus Gerardo de Akerslote, judice in Delf, juratis et aliis quam pluribus.

Oorspronkelijk; het zegel van Aleydis verloren.
Alg. Rijksarchief: zie den Inventaris van het archief der proosdij Koningsveld, no. 17.

1) Wellicht is hiermede bedoeld S.^t Maartensrecht bij Delft.

[p. 57]

IV.
Hendrik, bisschop van Utrecht, neemt het Bagijnhof te 's-Gravenzande in zijn bescherming, geeft het voorrechten en tuchtregels en belast den abt van Mariënweerd en den plebaan te 's-Gravenzande met het toezicht.
1267 (voor 4 Juni)¹⁾.

Heynricus, Dei gratia episcopus Trajectensis, viris religiosis et in Cristo devotis abbati de Insula beate Marie et plebano de Gravensande ordinis Premonstratensis salutem in Domino.

Personas que in arte contemplationis virtutum Domino jugiter famulantur nos decet diligere propentius et ne pianorum hominum agitentur molestiis nostre protectionis auxilio confovere. Hinc est quod nos dilectis in Cristo filiabus, magistre et congregationi beginarum in Gravezande, concedimus ut in curia earum possint divina et missarum solemnia sine matricis ecclesie prejudicio celebrari easque quas a talliis et exactionibus quibuscunque penitus eximimus cum omnibus possessionibus et bonis earum sub nostro et beati Martini protectione suscipimus vestre discretioni districte mandamus quatenus eisdem nostra auctoritate efficaciter presidio defensionis assistentes non permittatis eas ab aliquibus contra tenorem litterarum presentium indebite molestari, molestatores hujusmodi per censuram ecclesiasticam compescendo; insuper si quisque clericus sive laycus domos et loca dictarum beginarum sine manifesta et rationabili causa frequentare presumpserit, illum nostra auctoritate cessare a temeritate hujusmodi arceatis. Et si ad vestram monitionem non destiterit, excommunicationi subdatis et fiat archifidelium alienus. Et quod diversitas et confusio habitus sepius animorum confusionem inducit, volumus ut vestes dictarum magistre et beghinarum unius et talis sint coloris quod per hoc

1) Sterfdag van bisschop Hendrik.

[p. 58]

ab aliis personis secularibus cognoscantur et ne sub specie habitus predicti alique ex eis occasionem habeant evagandi, vos si quas beginas in parrocia de Gravesande inveneritis de quibus a magistra fueritis requisiti extra cepta earundem beginarum inobedienter et sine licentia commorantes quae voto castitatis emisso apud ipsas beginas habitum assumpserint, moneatis ut ad manendum infra septa dictarum beginarum in castitate servituro Domino revertantur alioquin ipsas ad id vel ut habitum predictum deponant per censuram ecclesiasticam compellatis. Illos etiam qui ausu temerario domos infra septa predicta sitas vel eciam quicunque dicte congregationi in elemosinas legata arestaverint vel male impetierint, simili sentencia feriatis. Si vero ambo hiis exsequendis interesse non potueritis alter vestrum plena auctoritate nichilominus exequatur.

Datum anno Domini M^o CC^o LX^o septimo.

Afschrift in het Cartularium van het Bagijnhof te 's-Gravenzande, fol. 2 verso.
Alg. Rijksarchief: zie den Inventaris van het archief van het Bagijnhof, no. 11.

V.
Florens, graaf van Holland, bevestigt de schenking van 20 schellingen Hollandsch jaarlijks, door zijn vader aan het Bagijnhof te 's-Gravenzande gedaan.
1271 Maart 19.

Florentius, comes Hollandie, universis presentes litteras inspecturis salutem.

Cum dilectus pater noster beghinis apud Arenam Comitis manentibus viginti solidos Hollandenses in elemosinam annis singulis contulerit, nos factum dicti patris nostri in hoc casu ratum habemus et gratum mandantes ballivo nostro Northollandie, qui pro tempore fuerit, ut predictos viginti solidos annis singulis eisdem de redditibus nostris apud Zande sine difficultate qualibet conferat et persolvat.

[p. 59]

Datum anno Domini millesimo CC^o LXX^o primo feria quinta post Dominicam qua cantatur Letare Jerusalem.

Afschrift in het Cartularium van het Bagijnhof te 's-Gravenzande, fol. 2.
Alg. Rijksarchief: zie den Inventaris van het archief van het Bagijnhof, no. 11.

VI.
Aleidis, weduwe van Jan van Avennes, oorkondt, dat zij een kapelanie heeft gesticht in haar kasteel bij de rivier, te bedienen door het klooster Koningsveld¹⁾.
1276 September 5.

Aleydis, uxor quondam domini Johannis de Avennis, universis presentia visuris vel audituris salutem in Domino sempiternam.

Ad singulorum noticiam volumus pervenire quod nos statuimus perpetuam cappellaniam in castro nostro apud rivum et assignamus ad sustentationem cappellani ibidem deservientis decem libras annuatim percipiendas in Soutenvene de lanthura nostra quarum quinque librae recipientur in primis nundinis apud Delf videlicet in festo beati Odulfi, alie vero quinque librae ad nundinas Valkenborch proximo subsequentes ad festum videlicet beati Lamberti. Hanc vero cappellaniam facient deserviri cum perceptione fructuum prepositus et conventus de Coninesvelt per suum concanonicum virum ydoneum qui cum vigiliis et horis suis tenebitur cotidie dicere missam nisi legitimo deti-

1) Deze oorkonde betreft een kapel in het huis te Riviere en is in den Inventaris van het klooster Koningsveld ten onrechte bij de stukken betreffende de kerk te Schiedam gevoegd. De Fremery maakt dezelfde vergissing, wanneer hij in het Suppl. onder oork. no. 298 verwijst naar Van den Bergh, Oorkb. II, no. 470. De kerk te Schiedam is dus niet in 1276 gesticht doch bestond in het jaar 1262, blijkens de goedkeuring van den bisschop van Utrecht (zie no. II).

[p. 60]

neatur impedimento. Et praecipue post dominicales vesperas in ipsa capella vigilias cum novem lectionibus et secunda feria missam cantabit pro animabus mariti nostri et predecessorum nostrorum scilicet parentum et fratrum. Observabit etiam idem capellanus dies anniversariorum ipsorum nostrorum et filiorum nostrorum et comitis Hollandie postquam diem claudere nos continget extremum cum memoria vigilarum et missarum sollempniter psallendarum. Propterea si contingeret comitem Hollandie terram de Zoutenvene a nobis vel nostris successoribus in posterum redimere, volumus quod prepositus et conventus de Conincsvelt centum libras Hollandenses de pecunia redemptionis recipiant pro comparandis annuis redditibus ad sustentationem cappellani predicti qui etiam cum nos vel successores nostros presentes esse contigerit mensarum nostrarum refectionem habebit scilicet capellanis nostris familiaribus et cotidie nobiscum existentibus sicut alias sit ibidem nobis presentibus cedent oblationes altaris. In cuius rei testimonium presentes litteras sigillo nostro et Florencii filii nostri fecimus roborari.

Datum anno Domini M^o CC^o LXX sexto Sabbato ante nativitatem beate Virginis.

Oorspronkelijk; de beide zegels verloren.
Alg. Rijksarchief: zie den Inventarís van het archief der proosdij Koningsveld, no. 208.

VII.
Aleidis, weduwe van Jan van Avennes, geeft de kerk te Schiedam met het patronaatsrecht benevens 18 morgen land te Mathenesse aan het gasthuis te Schiedam, dat vervolgens met haar toestemming bediening en inkomsten aan het looster Koningsveld overdraagt.
1276 September 5.

Aleydis, uxor quondam domini Johannis de Avennis, universis presentia visuris salutem et cognoscere veritatem.

[p. 61]

Notum facimus universis quod nos contulimus hospital() quod in rivo fundavimus ad sustentacionem pauperuim ibidem jus patronatus ecclesie et ipsam ecclesiam cu m omni jure ab ipso hospitali possidendis; praeterea conferimus ipsi hospitali decem et octo jugera terrarum jacentia infra officium de Matenesse quas de propriis nostris denariis comparavimus hominibus de diversis. Insuper dictum hospitale contulit de nostro consensu preposito et conventui de Conincsvelt ipsam ecclesiam parochialem per ipsorum concanonicum virum ydoneum deserviendam cum perceptione decimarum quondam domini Theoderici dicti Bokel et omnium proventuum ac omnium ibidem oblationum pertinentium ad altare, oblationibus diei dedicationis ipsi hospitali in signum dominii juris patronatus integre reservatis. Tenebuntur etiam cappellanus et hospitale predicti ad observationem sollempnem anniversariorum mariti nostri parentum et fratrum nostrorum et filiorum nostrorum cum diem claudere nos continget extremum et ad continuam memoriam orationum et beneficiorum............ oblationes cappellano competentes usque ad quadraginta Holl. vel ultimum excreverint volumus quod dictus prepositus et conventus........... deservire............ ciant ecclesie memorate. Cappellanus vero conventus predictus tenebitur intendere profectui regimini et correctioni............ de Conincsvelt sed ipse tamen prepositus supreme si autem aliqua in posterum novalia vel alie decime quoquo jure ad ecclesiam............ alter eorum specialibus suis sumptibus procuraret vel sibi specialiter conferretur contemplatione p(rin)-.............. inter se............ per(cr)............ firmitatem presentem litteram sigillo nostro proprio et sigillo Florentii filii nostri fecim(us robor)ari.

Datum anno Domini (M^o CC^o LXX) sexto Sabbato ante nativitatem beate Virginis.

Oorspronkelijk; door vochtvlekken gedeeltelijk onleesbaar. Met de zegels in groene was en geschonden.
Alg. Rijksarchief: zie den Inventaris van het archief der proosdij Koningsveld, no. 209.

[p. 62]

VIII.
Florens, graaf van Holland, gelast den schout van Delft geen schot te eischen van het klooster Koningsveld van een zeker stuk land.
1276 December 31.

Florentius, comes Hollandie, sculteto suo de Delff salutem.

Mandamus tibi sententialiter volentes quatinus conventum monasterii de Campo Regis ad solutionem alicuius scoti de terra illa quam frater Thomas, conversus dicti monasterii, eidem contulit in elemosinam, nullatenus moneas nec compellas verum permittas dictum conventum libere gaudere dicta terra sine inquietatione supradicta presentium testimonio litterarum.

Datum in vigilia Circumcisionis anno Domini M^o CC^o LXX^mo sexto.

Oorspronkelijk; het zegel van den oorkonder verloren.
Alg. Rijksarchief: Archief der Oud-Bisschoppelijke Klerezij, X, 13. Zie den Inventaris van het archief van de proosdij Koningsveld, no. 18.

IX.
Aleid, weduwe van Jan van Avennes, schenkt aan de bagijnen te 's-Gravenzande een stuk land aldaar naast den boomgaard van de woning, die haar zoon Florens daar heeft.
1282 December 23.

Wi ver Alijd mijn(s her J)h(a)ns wijf was van Avennes makent cont hem allen, die dese (let)tren sien of horen selen, dat wi over die zie(le mijnre) vrou onser moeder ende vore de onse hebben ghegheven ende gheven in pu(er)e alemoessenen de(r) f(ermerien) van den beghinen

[p. 63]

van s-Gravenzande onse lant, dat leit b(esyden) den boem(gae)rt van der woe(n)ing(en), die Fl(orens) on(se so)ne (da)er hevet. Ende omme dat wi willen, dat dese ghifte, die wi gheven dore Ghode b(live altoes ge)stade, s(o) hebbe wi den voregheseiden beghinen (ter fermerie)n behoef gheghe(ve)n (dese) l(etteren ghezegelt me)t onsen propre seg(le).

Ghegheven int jaer ons Heeren M CC^o LXXX^o II des Goens(da)ghes (vore Kor)s(dac)h.

1. Oorspronkelijk, door afschilfering gedeeltelijk onleesbaar, aangevuld uit het Cartularium. Het zegel is verloren.
Alg. Rijksarchief: zie den Inventaris van het Bagijnhof te 's-Gravenzande, no. 37.
2. Afschrift in het Cartularium, fol. 3. (Inv., no. 11.)

X.
Florens, graaf van Holland, wekt een ieder op om de afgezanten van het klooster Koningsveld, die bijdragen zullen komen vragen voor den bouw van een nieuwe steenen kerk, gunstig te ontvangen.
1286 Juni 5.

Florentius, comes Hollandie, universis ecclesiarum rectoribus et decanis, presbyteris et cappellanis necnon et universis nobilibus officiorum dominis et scultetis ceterisque ecclesiarum procuratoribus in comitatu suo manentibus ad quos presentes littere pervenierant salutem et omne bonum.

Cum nos claustrum sanctimonialium in Campo Regis, quod nostri progenitores fundaverunt et suis elemosynis dotaverunt ferventi zelo specialiter amplectamur et ecclesia dicti claustri nunc de novo opere construatur lapideo et sumptuoso nec ad hoc proprie suppetant facultates quin fidelium elemosynis adjuvetur, universos vos et singulos affectuosa prece rogamus et in Domino exhortamur quatenus nuncios dicti claustri, cum ad vos venirent pro fidelium elemosynis expetendis, vos eos propter Deum et ob reverentiam nostri karitative recipientes munifice ac

[p. 64]

liberaliter pertractetis nichil vobis de ipsorum elemosynis usurpantes, attendentes quod particeps bonorum efficitur qui se boni operis statuit adjutorem.

Datum anno Domini M^o CC^o LXXX^o sexto in die beati Bonifacii et sociorum eius.

Oorspronkelijk. Het zegel verloren.
Alg. Rijksarchief: zie den Inventaris van het archief der proosdij Koningsveld, no. 12.

XI.
Herman van Woerden geeft den inwoners van Diemerbroek het recht om een watergang naar den IJsel te maken.
1289 September 25.

Wy Herman, ridder, heer van Woirden, doen cont allen den ghenen, die dese lettere zellen zien of horen lesen, dat by rade onser vriende ende vroeden lude hebben oirlof gegeven die luden, die wonen in Didemerbroec in Jans gerecht van Linscoten, te waterne in d'Ysele ende wy hebben die voirseiden luden gelovet hare water te leidene ute Jans gerecht van Linscoten, die voir genoemt is, tot in die Ysele doir des papen lant van Oudewater ende Henrix veren Aghaten zwager, met alsodaenre vorwairden, dat sy hare wateringe die lude van Didemerbroec selve verwaren sullen ende maken ende die sluse alse hem nutteliken is. Ende dat wy dit vast ende stadich houden sullen ende onse erfnamen die na ons comen, soe hebben wy dit besegelt met onsen segel.

Dat dese brief gescreven was, doe screef men dat incarnacioen ons Heren dusent twehondert ende neghene ende tachtich des Sondages vore sinte Remigius' daghe.

Afschrift in het Cartularium van Johan II, heer van Montfoort, pag. 80. Rijksarchief te Utrecht: zie den Catalogus van het archief der heeren van Montfoort, no. 282.

[p. 65]

XII.
Johannes, pastoor te Ouderschie, verklaart, dat de kerk te Nieuw Schiedam steeds voldaan heeft aan haar verplichtingen jegens zijn kerk, zooals die in den stichtingsbrief omschreven waren.
1290 Juli 24.

Ad universorum noticiam cupimus pervenire quod nos Johannes, curatus ecclesie de Veteri Schie, protestamur, quod illustris domina pie recordacionis Aleydis, uxor quondam domini Jhoannis de Avennis, in Novo Schiedam ex mari sive ex rivo de novo ecclesiam construxit, fundavit, dotavit seu edificavit propriis suis sumptibus de consensu reverendi patris bone memorie domini Henrici quondam episcopi Trajectensis et de consensu domini Phillippi pie memorie tunc temporis dicte ecclesie nostre rectoris de Veteri Schye et quod de eadem ecclesia de Schyedam, mediante recompensatione competenti et ordinatione facta de consensu reverendi patris domini Henrici episcopi antedicti et de consensu domini Phillippi prefati dicte ecclesie nostre et nobis postquam eam adepti fuerimus legitimo satisfactum esse cognoscimus et proclamamus. Et ita predecessoribus nostris ab initio fundationis ecclesie predicte de Schiedamme semper satisfactum fuit recompensatione et ordinatione prehabita sicut a probis intelleximus et fidedignis et vidimus in litteris patentibus eorundem. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus duximus apponendum.

Datum anno Domini M^o CC^o nonagesimo in vigilia Jacobi apostoli.

Oorspronkelijk; met overblijfsel van het zegel in groene was.
Alg. Rijksarchief: zie het Supplement op den Inventaris van het archief der proosdij Koningsveld Reg., no. 2.

[p. 66]

XIII.
Herman van Woerden spreekt ten verzoeke van heer Godevaart van Zeist als zijn oordeel uit, dat het recht van den leenman, om het leengoed, dat hij onbesproken bezit, te behouden, beter is dan het recht van den leenheer, om het hem af te winnen.
(1295)¹⁾.

Wij Herman, here van Woerden, begeren, dat kundich sy dien genen, dy desen brief sellen sien of horen lesen, dat ons haer Godevaert van Seysth gebeden hevet, dat wij hem wisen willen tot enen oerdele, ende aldus so wise wy hem: een man, die sijn goet ontfaet van den here ende die doe sat in alsulken goede als hy van den here ontfenck ende noch in sit, ende hem die here verleende al sijn goet onbesproken van enigen goede, dat wisen wy haren Godevaerde voer een recht, dat die man naere is sijn ontfangen goet te behouden mit den mannen ende mit sijn huuses genoten dan hem die here is mit sinen mannen af te winnen. Dit wise wy vuer een recht enth des volge wy daers te doen is.

In orkunde desen brieve besegelt mit onsen segel.

Afschrift in het Cartularium van Johan II, heer van Montfoort, pag. 252.
Rijksarchief te Utrecht: zie den Catalogus van het archief der heeren van Montfoort, no. 282.

1) Blijkens een in het bezit van den heer J.D. Wagner zijnde copie van den Inventaris, welke de autoriteiten te Montfoort in 1587 van den inhoud van eenige koffers op het slot aldaar lieten maken, is bovenstaande akte waarschijnlijk van 1295.

[p. 67]

XIV.
Johannes, graaf van Holland enz., bevestigt de schenking van 20 schellingen Hollandsch jaarlijks, door zijn grootvader en vader aan het Bagijnhof te 's-Gravenzande gedaan.
1297 juli 6.

Johannes, comes Hollandie, Zelandie ac dominus Fri(si)e, universis presentes litteras inspecturis salutem in omnium salvatore.

Cum dilectus avus noster ac pater noster b(e)gginis apud Harenam Comitis manentibus viginti solidos Hollandensis in (el)emosinam annis si(n)gulis (con)tulerunt, nos factum dicti avi (ac) patris nostri in hoc casu ratum habemus et gratum mandamus rentimagistro nostro Northollandie (qui pr)o tempore fuerit ut predictos viginti solido(s a)nnis singulis eisdem de redd(iti)bus nostris apud Zande s(in)e difficultat(e q)ualibet persolvat.

Datu(m) anno Domini M^o CC^o nonag(esi)mo septimo in octavis apostolorum Petri et Pa(uli in) Haga.

1. Oorspronkelijk; gedeeltelijk beschadigd, aangevuld uit het Cartularium. Het zegel in roode was is beschadigd.
Alg. Rijksarchief: zie den Inventaris van het archief van het Bagijnhof te 's-Gravenzande, no. 48.
2. Afschrift in het Cartularium, fol. 2. (Inv., no. 11.)

XV.
Willem, graaf van Holland, beslist het geschil tusschen Lubbertus, abt van egmond, en Willem Woutersz. van Egmond over de advocatie en het recht tusschen Arremer- en Wimmenerzwet.
1215 augustus 28.

(Ick) W(illem), grave van Hollant, doe cont allen luden, dat die twist ende sceel, die gheweest heeft (twi)schen.... abt Lubbrecht van Egmond an dien zide ende Willem Wouters zone van Egmond an dander zide van der advocacie ende recht twischen Aremerzwet ende Wymnemerzwet aldus ghesceyden is, dat die voirsz. Willem zijn recht, dat hi him vermat te lien te hebben mit allen

[p. 68]

quyt scout, mar van gracien zoud hi die goede houden tot sinen live; voirt alle ghedinghe zel men doen voir den abt of voir sinen bode binnen der porte van den hove ende den scout zel men zetten bi sabs rade. Voirt quamet enich claghe an den abt voirsz., dat sel men Willem laten weten, die mit den abt of sinen bode daerof te recht zel zitten; desghelijc quamet enich claghe voir Willem, zoud ment den abt laten weten, opdat hi of sine bode dair bi mocht wezen ende wouder dabt niet bi wezen, so zoude nochtan Willem dat recht vordern. Voirt alle boeten ende betheryngh zel Willem ontfaen; die minre boet zel wesen II penning, die meerre boete II stuver, die boete van den lande te scouwen zal wezen II d. of I henne. Ende Willem zel nyemant, dies scloisters dienst is, toot sinen dienst dwinghen; die beste scloisters dienstlude ende manne, oic die gheen coyrmede en gheven, coox, backers ende brouwers ende anders sabs dienres van Willems recht, zellen met allen vri wezen. Ende waer dat zake, dat Willem voirsz. dit zegghen him onderwonde te breken, dat recht, dat hi tevoren van gracien hadde, zoude hi eweliken quyt wezen, ten waer dat Willem bi rade sgraven ende der kerken lude of na den rechte beteren woude, dat hi misdaen hadde. Tughen waren hier over Alyt, gravinne van Hollant, Willem van Teylingh, Dirc ghehieten Dapifer, Dirc ende Philips van Wassenare, b(roeder)s, Dir(c) Boekel, Odzier van Voirscoten, Aelbrecht Beniairt, Jacob van Heyloe, Jacob, burchgrave in Leyden, Aernt van Rijswijk, Jan Persijn, Isebrant van Harlem, Heynric, priester van Heemskerc, Heynric, priester van Noertich, ende Heynric, persoenre van Vlaerdingh, notarius van Hollant.

Ghegheven int jair ons Heren M CC vijftien die XV¹⁾ kalende van September die derde Indictie. (Hec littera est sigillata tribus sigillis etc.)

Vertaling der oorkonde, afgedrukt bij V.d. Bergh I, no. 247, met vroeg 14^de eeuwsche hand geschreven op een blad papier.
Alg. Rijksarchief: Archief van de abdij Egmond.

1) Het oorspr. heeft quinto.