Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 43

[p. LXXIV]

Bijlage F.
Eerste verslag van het Comité voor Koloniale Historische Studiën.

De overweging, dat er in Nederland behoefte bestaat aan een centraal orgaan, dat kan opwekken tot studie op het gebied van onze koloniale historie in zeer uitgebreiden zin en dat zoo noodig steun en voorlichting kan verleenen bij het verrichten van geschiedkundige onderzoekingen en bij de publicatie van verkregen resultaten, hebben den Raad van Beheer van het Koloniaal Instituut te Amsterdam en het Bestuur van het Historisch Genootschap te Utrecht er toe geleid, in Juni 1919 het initiatief te nemen tot het vormen van een ‘Comité voor Koloniale Historische Studiën’.

Daartoe zijn eenige vereenigingen, instellingen en personen uitgenoodigd, om als lid tot zoodanig comité toe te treden, en werd op 13 Januari 1920 ten kantore van het Koloniaal Instituut te Amsterdam de constitueerende vergadering gehouden.

Deze vergadering werd bijgewoond door de vertegenwoordigers van: het Koloniaal Instituut (de heer D.F.W. van Rees, die bij afwezigheid van Dr. H.F.R. Hubrecht, Voorzitter van het Koloniaal Instituut, de vergadering leidde), het Historisch Genootschap (Dr. Mr. S. Muller Fzn. en Mr. Dr. S. Van Brakel), de Vereeniging Oost en West (de heer P.H. van der Kemp), de Vereeniging Moederland en Koloniën (Prof. D.G. Stibbe), het Ministerie van Koloniën (de heer F.A. Liefrinck),

[p. LXXV]

de Commissie voor 's Rijks Geschiedkundige Publicatiën (Prof. Dr. G.W. Kernkamp), de Linschoten Vereeniging en het Indisch Genootschap (Prof. Dr. H.Th. Colenbrander) en de heeren S.P. L'Honoré Naber, Dr. F.C. Wieder en Dr. J.W. IJzerman, terwijl Dr. W.A.F. Bannier, eerste Secretaris van het Historisch Genootschap, uitsluitend voor deze vergadering als Secretaris optrad; Prof. Mr. J.C. Kielstra, die evenals Mr. R. Bijlsma ook tot het Comité was toegetreden, had bericht van verhindering gezonden. Op 22 Januari 1920 werd nog het schriftelijk bericht ontvangen van den Secretaris van het Nederlandsch Economisch-Historisch Archief, Prof. Mr. N.W. Posthumus, dat ook deze vereeniging gaarne tot medewerking bereid was, nadat tevoren reeds van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch-Indië toezegging was verkregen omtrent medewerking tot het tot stand komen van het Comité (vertegenwoordiger Prof. Mr. J.E. Heeres) en voorts het Indisch Genootschap als zijn vertegenwoordiger had aangewezen Prof. Mr. C. van Vollenhoven.

Nadat ter vergadering geconstateerd was, dat het Comité door de van verschillende zijden verkregen instemming geacht kon worden in het leven te zijn geroepen, werd overgegaan tot de vorming van een Algemeen Bestuur, bestaande uit de bovengenoemde vertegenwoordigers en een Dagelijksch Bestuur, bestaande uit de heeren Kernkamp, Liefrinck, IJzerman als leden, terwijl tot Voorzitter en Onder-Voorzitter, zoowel van het Algemeen als van het Dagelijksch Bestuur gekozen werden resp. de heeren Dr. Hubrecht en Mr. Muller. Voorts werd besloten, de eigenlijke werkzaamheden van het Comité op te dragen aan twee commissiën, die zich zullen bezighouden met de aangelegenheden betreffende de geschiedvorsching onzer koloniën respectievelijk vóór en nà 1816. Tot leden van de eerste commissie werden benoemd de heeren Colenbrander (Voorzitter), Van Brakel (Secretaris), Kernkamp en Bijlsma en tot die van de tweede commissie de heeren Van Rees (Voorzitter), Stibbe (Secretaris), Kielstra en Liefrinck. Voor gecombineerde zittingen der beide commissies werd de heer Van Rees als Voorzitter gekozen.

[p. LXXVI]

Een gecombineerde zitting werd gehouden op 15 Mei 1920. Daarop werd o.m. besloten, deze commissie te noemen de ‘Publicatie-commissie’ van het Comité, terwijl voorts de samenwerking met in Indië gevestigde vereenigingen een onderwerp van bespreking uitmaakte. Als gevolg van de verdere besprekingen op deze vergadering heeft de Publicatie-commissie zich in verbinding gesteld met:

1.	den heer F.P. Sollewijn Gelpke, oud-Resident van Soerakarta, voor de bewerking van eene geschiedkundige verhandeling over de opheffing van het z.g. Preanger-stelsel;
2.	den heer J.Th. Petrus Blumberger, Assistent-Resident m./v., voor de bewerking van eene geschiedkundige verhandeling over het standpunt der Indische Regeering in zake koloniale geschiedkundige studiën en de openbaarmaking van ambtelijke bescheiden;
3.	den heer G.J. van Grol, oud-Gezaghebber van St.-Eustatius, voor de bewerking van het in 1828 door den lateren Graaf Van den Bosch uitgebracht rapport naar aanleiding van diens bezoek aan de West;
4.	den heer J.J. Verwijnen, gep. Kap.-Kwartiermeester N.-I. Leger, voor de bewerking van eene geschiedkundige verhandeling over vroegere in N.-I. bestaan hebbende opleidings-instellingen voor het leger en de marine, beschouwd uit een sociaaleconomisch en politiek oogpunt;
5.	Mr. Nolst Trénité, O.-I. Hoofdambtenaar m./v., voor de bewerking van in het Algemeen Rijksarchief berustende bescheiden van omtreeks 1743, handelende over agrarische aangelegenheden op Java.

Voorts werd de medewerking van den Algemeenen Rijksarchivaris ingeroepen, om Dr. G. Stahel ten behoeve eener ondernomen historische studie betreffende de cacaocultuur in Suriname eenige daartoe vereischte gegevens te verschaffen.

Tot dusver werd van geen der genoemde heeren iets ontvangen. De Heer Sollewijn Gelpke moest van mede-

[p. LXXVII]

werking afzien wegens tijdsgebrek na het aanvaarden van eene nieuwe functie. Daarop is in onderhandeling getreden met den heer H. Carpentier Alting, oud-Directeur van Binnenlandsch Bestuur, die zich bereid verklaarde, de taak van den heer Sollewijn Gelpke over te nemen, mits hem daarvoor honorarium werd uitgekeerd. Ook de heer Sollewijn Gelpke had reeds het verzoek gedaan, hem de kosten, vermoedelijk verbonden aan het overtikken van het manuscript, te vergoeden. Op bovenbedoelde vergadering van de Publicatie-commissie was door een der leden reeds gewezen op de wenschelijkheid voor het Comité om over eigen fondsen te kunnen beschikken, wijl in den tegenwoordigen tijd de waarschijnlijkheid groot is, dat de verschillende auteurs honorarium voor hunne bijdragen zullen verlangen. Het verzoek van den heer Carpentier Alting is ter overweging door den Raad van Beheer voorgebracht bij den Algemeenen Secretaris van het Koloniaal Instituut; eene beslissing daarop werd nog niet ontvangen.

Namens de Publicatie-commissie,

D.G. STIBBE, Secretaris.

Den Haag, 24 November 1921.