Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 27

[p. XLV]

Bijlage D.
Jaarverslag van de Centrale Commissie voor de Historisch-Statistische Kaarten in Nederland over 1905.

In het afgeloopen jaar nam de Heer Dr. O. Oppermann als nieuw lid in de commissie zitting

Een zeer belangrijke ligger werd in dit jaar vervaardigd door den heer K. den Tex, en wel voor spoor- en tramwegen, nader hieronder beschreven.

Van de verschillende heeren, die toezegging voor het vervaardigen van liggers gedaan hebben, werd bericht ontvangen, dat zij met hunnen arbeid nog niet gereed waren.

De vervaardiging van onderstaande liggers werden in het vooruitzicht gesteld door de heeren:

Mr. J.G.C. Joosting, rijksarchivaris in Drenthe, ligger voor de kerkelijke indeeling dier provincie.

J. Geesink, adj.-commies op het Rijksarchief in Overijssel, liggers voor de plaatsen en plaatsnamen in die provincie.

Dr. M. Schoengen, ligger voor de kloosters in Friesland.

[p. XLVI]

Dr. M. Schoengen en de leden van het Historisch seminarie aan de Universiteit te Groningen, ligger voor de kloosters der Praemonstratenser-orde in de provinciën Friesland en Groningen, staande onder de paterniteit van Steinfeld in den Eifel.

Op het verzoek, gericht tot Z. Exc. den Minister van Binnenlandsche Zaken naar aanleiding van een voorstel van Dr. H. Blink, om een kaart van wege zijn departement te laten maken, waarop de wijkverdeeling der gemeenten voorkomt, en om een staat te mogen ontvangen, aangevende de bevolking in elk dier wijken, werd ten antwoord ontvangen, dat een dergelijke kaart niet ter beschikking van Z. Exc. stond; als gevolg van de aanvrage ontving het Centraal-Bureau echter van den Minister een exemplaar van elk der provinciale deelen en van het deel van het geheele rijk van de Uitkomsten der achtste volkstelling. Hierin is voor iedere gemeente opgegeven de verdeeling in wijken, afdeelingen of buurtschappen, zooals die door de gemeentebesturen is vastgesteld, en voor elk dier wijken enz. het bevolkingscijfer vermeld. Het is echter niet mogelijk, uit deze gegevens overal de grenzen van deze indeeling aan te geven en dus een nauwkeurige opgave van de oppervlakte van elk dier wijken vast te stellen; briefwisseling met elk der gemeenten met gebruikmaking der gegevens, die men in bovengenoemde werken bezit, is dus de eenige weg, die tot eene gewenschte uitkomst zou kunnen leiden. Wellicht wil de voorsteller dezer kaart of een ander zich tot den arbeid aangorden.

Aan den heer Mr. S. Muller Hz. te Rotterdam werden de aanwezige liggers van kerkelijke indeelingen toegezonden, om hiervan partij te kunnen trekken voor zijne kaart van de kerkelijke indeeling van Nederland vóór de Hervorming.

[p. XLVII]

Het Centraal-Bureau kwam in het bezit van onderstaande schetskaarten:

	24	26
Ministerie van Binnenlandsche Zaken	30	30
Historisch Genootschap	16	16
Maatschappij van Geneeskunde	8	8
F.A. Hoefer	2	2

Door de uitgave dezer schetskaarten zijn thans de kaarten van alle provinciën, met uitzondering van Noord-Braband en Limburg, gereed. Een reden om onzen arbeid te steunen, gebrek aan de noodige liggers, komt hierdoor voor menigeen te vervallen.

Als gevolg van de beschikking van Z. Exc. den Minister van Oorlog ontving het Centraal-Bureau van de Topographische Inrichting onderstaande kaarten:

a.	De herdrukte bladen der Topographische- en Militaire kaart des Rijks op de schaal van 1:50000; 19. (Alkmaar). 24. (Hillegom). 25. (Amsterdam). 37. (Rotterdam). 38. (Gorinchem). 47. (Cadzand). 48. (Middelburg). 59. (Peer). 60. (Sittard).
b.	Van de Chromo-topographische kaart des Rijks op de schaal van 1:50000 de bladen: 25. (Amsterdam). 37. (Hattem). 48. (Middelburg). en met belangrijke wijzigingen de herdrukte bladen: 24. (Hillegom). 38. (Gorinchem). 40. (Arnhem).
c.	Van de Chromo-topographische kaart des Rijks op de schaal van 1:25000 de nieuw verschenen bladen:

N^os. 208, 209, 226, 259, 291, 307, 324, 342 en 361 en de schetskaarten dezer nieuw verschenen bladen.

[p. XLVIII]

Verder onderstaande met belangrijke wijzigingen herdrukte bladen:

N^os. 255, 295, 309, 310, 328, 329. 337, 347, 348, 357, 367, 382, 387, 388, 402, 458, 459, 460, 481, 522, 523, 524, 543, 544, 560, 561, 562, 580 en 600.

Van Z. Exc. den Minister van Marine ontving het Centraal-Bureau een exemplaar van kaart N^o 224.

Overeenkomstig de gedane toezegging volgt hieronder een lijst van de thans op het Centraal-Bureau aanwezige liggers, met de namen hunner vervaardigers:

Mr. J.L. Berns: ligger voor de Nederlandsch Hervormde Kerk in Friesland, oudste indeeling in classes en gemeenten.

J. Bruggeman: proefligger voor kloosters in Zuid-Holland in de 12-16 eeuw.

J.J. Graaf: ligger voor het bisdom Haarlem met indeeling in dekanaten en kerspelen, en afzonderlijke liggers voor de steden: Amsterdam, Rotterdam, Haarlem, Leiden, 's Gravenhage en Schiedam.

F.A. Hoefer: ligger voor de Hanzesteden.

Liggers voor havezaten in het landschap Drente in 1698.

Dr. R. Jesse: liggers voor vóórhistorische en Romeinsche vondsten. (De samensteller verzocht deze liggers tijdelijk terug ter aanvulling.)

G.A. Meijer: ligger voor Dominicanerkloosters in Nederland.

- ligger voor de kloosters der Reguliere kanunniken, kapittel van Windesheim.

- ligger voor de kloosters der Reguliere kanunniken van de orde van Premonstreit.

- ligger voor de kloosters der Reguliere kanunniken van het H. Kruis (Kruisheeren)

Mr. L.M. Rollin Couquerque: liggers met opgave

[p. XLIX]

van de plaatsen, waar oudtijds het aasdomsrecht en het schependomsrecht gold.

Dr. M. Schoengen: ligger voor de bezittingen der Cistercienser abdij Klaarkamp en die der Cistercienser prioraten Genezareth en Sion in 1511.

- ligger voor de Cistercienser-abdij Floridus-Campus, Oldeklooster, haar filiaalkloosters, haar kerken en uithoven tot aan de afschaffing van het conversenstelsel in 1440.

- ligger voor de Johannieter-kommanderij ‘Het Hospitaal’ bij Sneek met hare kerken en uithoven in 1574.

- ligger voor de Premonstratenser-abdij Lidlum, hare filiaalkloosters en hare uithoven.

- ligger voor de Cistercienser-abdij Floridus Campus en hare bezittingen in 1572.

- ligger voor de Premonstratenser-abdij Lidlum en hare kerken.

- ligger voor het vermoedelijke aartsdiakonaat Winsum, behoorende tot de abdij Lidlum.

D. Cannegieter: kaart van Franeker en Franekeradeel, met aangifte der voormalige stinsen, kasteelen, adellijke staten en stemdragende steden.

K. den Tex: graphische voorstelling van de ontwikkeling van het Spoor- en Tramwegnet - in lengte - in Nederland. (Twee teekeningen, één een gewone graphische tabel, de andere een soort passe-partout, waarin de spoor- en tramwegkaart van het Ministerie van Waterstaat kan gelegd worden, en waaruit blijkt, hoe de lengte van spoorweg- en later ook van tramwegbanen zich verhoudt tot de grootte van ons land. Zoo ziet men, dat er in 1866 een lengte spoorbaan bestond, voldoende om den omtrek van Nederland eenmaal te omspannen, in 1881 tweemaal enz.)

Mr. A. Telting: liggers voor stadrechten en hun onderlinge verwantschap.

[p. L]

S. Wigersma Hz.: ligger voor Romeinsche muntvondsten in Friesland.

- ligger voor Karolingische muntvondsten in Friesland.

- ligger voor Angelsaksische muntvondsten in Friesland.

De Commissie stelt zich voor, een proef-atlas van liggers uit te geven, hopende hierdoor het nut der liggers van hare medewerkers meer in het licht te stellen en anderen op te wekken tot medewerking.

Namens de Centrale Commissie voor de Historisch-Statistische kaarten in Nederland,

P.J. BLOK, Voorzitter.

F.A. HOEFER, 1^ste Secretaris.