Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 25

[p. XLII]

Bijlage D.
Jaarverslag van de centrale commissie voor de historisch-statistische schetskaarten in Nederland over 1903.

In dit jaar trad de heer Dr. H. Blink als lid der Commissie af en namen de heeren Mr S. Muller Hz. en Dr. M. Schoengen er zitting in.

Ter gelegenheid van de Algemeene Vergadering der leden van het Historisch Genootschap, den 14^den April 1903 te Utrecht gehouden, werden enkele liggers tentoongesteld. Daar de tijd te veel door andere onderwerpen in beslag genomen werd, kon de vergadering niet de gewenschte aandacht aan deze kaarten wijden. Dit valt te meer te betreuren, omdat een gedachtenwisseling over dit onderwerp, waarvan men thans de eerste praktische uitkomsten zag, hierdoor achterwege moest blijven. Tevens kwam hierdoor de groote arbeid, door enkele samenstellers verricht, op de vergadering zelf niet tot zijn recht. Sommige medewerkers hadden zich om tijdig voor deze vergadering gereed te zijn zeer moeten inspannen.

Voor de toen ter bezichtiging gestelde liggers en de waardeering van den arbeid van onze medewerkers door het Bestuur van het Historisch Genootschap verwijzen wij naar het verslag dier vergadering blz. 53 vlg.

[p. XLIII]

Geven deze liggers reeds een denkbeeld van den stand van onzen arbeid, hieraan kunnen wij nog toevoegen, dat wij van de heeren, die blijkens vorige verslagen het vervaardigen van liggers op zich namen, bericht ontvingen, dat hun arbeid vordert.

De heer Mr. L.M. Rollin Couquerque kwam in dit jaar gereed met zijn liggers met opgave van de plaatsen, waar oudtijds het aasdomsrecht en van die waar het schependomsrecht gold, voor zoover het Noord- en Zuid-Holland geldt.

Ten behoeve der liggers voor stadrechten, te vervaardigen door den heer Mr. A. Telting - zie jaarverslag over 1901 - werd op verzoek van dien heer een photographie vervaardigd van de bekende kaart van Hollands Noorderkwartier in 1288, van Mr. G. de Vries Az., om als carton te dienen bij de kaart met tijdsopgave van de verleening der stadrechten. Verder werd er volgens zijne aanwijzing een speciale schetskaart geteekend voor een ligger van filiatie der stadrechten in ons land.

Aan het einde van dit jaar werden onderstaande schetskaarten ontvangen:

	8	12	17	22
	_____	_____	_____	_____
Ministerie van Binnenlandsche Zaken	30	30	30	30
Historisch Genootschap	16	16	16	16
Maatschappij van Geneeskunde	8	8	8	8
F.A. Hoefer	2	2	152	152
	_____	_____	_____	_____
	56	56	206	206

Als gevolg van de beschikking van Z.E. den Minister van Oorlog, vroeger genomen, ontving het Centraal-Bureau van de Topographische Inrichting onderstaande kaarten:

[p. XLIV]

van de Topographische en Militaire kaart des Rijks op de schaal van 1:50000 de met belangrijke wijzigingen herdrukte bladen:

7 (Groningen),	39 (Rhenen),
28 (Almelo),	40 (Arnhem),
30 ('s Gravenhage),	42 (Zierikzee),
33 (Zutphen),	57 (Valkenswaard);
34 (Groenlo),

van de Chromo-topographische kaart des Rijks op de schaal van 1:50000 de nieuw verschenen bladen:

42 (Zierikzee),

47 (Cadzand),

en de herdrukte bladen:

30 ('s Gravenhage),	57 (Valkenswaard);
32 (Amersfoort),

van de Chromo-topographische kaart des Rijks op de schaal van 1:25000 de nieuwe bladen N^os 114, 115, 116, 117, 132, 133, 134, 135, 153, 171, 189, 239 en 256,

en de met belangrijke wijzigingen herdrukte bladen: N^os 345, 347, 377, 427, 436, 439, 446, 453, 464, 465, 501 en 513.

Van de boven vermelde nieuwe bladen werden tevens de schetskaarten ontvangen.

Op een verzoek, gericht tot Z.E. den Minister van Marine, om de Nederlandsche Zeekaarten kosteloos voor het Centraal-Bureau te mogen ontvangen, deed Z.E. onmiddellijk onderstaande kaarten toekomen met bericht, dat ook in het vervolg de nog te verschijnen kaarten zullen toegezonden worden:

Teekens en verkortingen aangenomen in de kaarten uitgegeven door het Departement van Marine, 1895,

Zeegaten aan den Hoek van Holland en van Goeree, 1:50000, opmeting 1901-1903,

Idem van Brouwershaven en Zierikzee, 1:50000, opgenomen 1898-1899,

[p. XLV]

Zeegat van Vlissingen, 1:50000, opgenomen 1894 en 1895,

Zeegaten van Texel en Eierlandsche gronden, 1:50000, opgenomen 1886-1901,

De Schelde van Vlissingen tot Antwerpen, 1:50000, opgenomen 1890-1891,

Zeegat van den Hoek van Holland, 1:7500, opgenomen 1901,

Haven van IJmuiden, 1:7500, opgenomen 1889,

Vaarwaters van Harlingen en de Zuiderzee, 1:50000, opgenomen 1893,

Eierlandsche gronden, 1:50000, opgenomen 1902,

Zeegaten van Goeree en Maas, 1:50000, opgenomen 1889, herzien 1892,

Haringvliet, Krammer, Volkerak en Hollandsch Diep, 1:30000, bijgewerkt 1897,

Monden van de Eems, 1:50000, opnemingen 1887-1901,

Friesche zeegaten en omliggende Wadden, 1:50000, opgenomen 1891,

Zuiderzee, 1:100000,

Zeegaten van Vlieland, Terschelling en Ameland, 1:50000, opgenomen 1892 en 1893.

Het antwoord op een verzoek, gericht tot Z.E. den Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, om kosteloos de Waterstaats- en Rivierkaarten te mogen ontvangen, bleef lang uit. Eindelijk kwam bericht, ‘dat het, in verband met de kosten aan de vervaardiging dier kaarten verbonden, bezwaar ontmoet aan Uw verzoek te voldoen.’ Op een herhaald verzoek met verwijzing naar de welwillendheid van de Ministers van Oorlog en Marine, kwam ten antwoord, dat ‘'s Rijks belang niet in zoodanige mate betrokken wordt geacht bij het door U beoogde doel, dat de gevraagde gratis verstrekking zou zijn te rechtvaardigen.’

[p. XLVI]

Aangezien deze kaarten beslist noodig zijn, schijnt het wenschelijk alsnog pogingen te doen om ze kosteloos te verkrijgen en mag de verwachting worden uitgesproken, dat ook het Departement van Waterstaat niet ongezind zal blijken zijne medewerking aan onzen arbeid te verleenen.

Door het toenemen der verzameling van kaarten was de directeur verplicht de kaartenkast aanzienlijk te laten vergrooten.

De boekerij van het Centraal-Bureau kreeg een gewenschte aanvulling doordat het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap op verzoek welwillend een exemplaar van zijn Tijdschrift afstond, voorzoover dit nog voorhanden was, benevens de Nomina Geographica Neerlandica met toezegging van de nog te verschijnen werken te zullen toezenden.

Verder werden nog ten geschenke ontvangen van de heeren:

Dr. M. Jesse, Kaart van Vóórgeschiedkundige, Romeinsche en Frankische Oudheden in Nederland, uitgegeven door den Nederlandsch-Oudheidkundigen Bond.

J. Wijnbeek, Kaart der Bataafsche Republiek, verdeeld in departementen en ringen, volgens de acte van Staatsregeling bij publicatie van het Uitvoerend Bewind van den 17 November 1798 en in districten bij publicatie van den 14 Meij 1799,

en in bruikleen van den heer F.A. Hoefer dertien gedrukte kaarten van Nederland van verschillende tijdperken.

Een voortgezette briefwisseling met het Provinciaal Kerkbestuur van Utrecht had ten gevolge, dat toezegging verkregen werd, dat dit Bestuur zich bezig zou houden met het samenstellen van een ligger der Nederlandsch-Hervormde Gemeenten in die provincie.

[p. XLVII]

Het Provinciaal Kerkbestuur van Zuid-Holland berichtte, dat de leden van het Bestuur op eigen kosten een proef zouden nemen met enkele gemeenten in die provincie, om een dergelijken ligger voor Zuid-Holland te vervaardigen. Slaagt deze poging, dan bestaat het plan voor dit doel geldelijken steun bij de Synode aan te vragen.

Van den heer Rijksarchivaris in Drente werd toezegging van liggers voor die provincie verkregen.

De heer Dr. M. Schoengen heeft verdere liggers van kloosters in Friesland in bewerking.

De heer C.A. Hiebendaal te Nijmegen verklaarde zich bereid een ligger te vervaardigen van een gedeelte der Betuwe, waarop zullen voorkomen alle nog bestaande oude boerenerven, vermeld in het ‘Register op de Leenaktenboeken van het vorstendom Gelre en graafschap Zutphen’, uitgegeven door de vereeniging ‘Gelre’.

Aan het einde van ons verslag kunnen wij niet nalaten ieder der leden te verzoeken in zijn kring belangstelling voor onzen arbeid op te wekken. Alleen door samenwerking van velen kan ons doel bereikt worden. Wij beschikken over voortreffelijke schetskaarten, die ook in het buitenland terecht geroemd worden en wier voltooiing over geheel Nederland met rassche schreden vordert: in 1903 zijn toch de kaarten voor de provinciën Drente en Overijsel voltooid.

Moge een volgend verslag op vele en belangrijke voltooide en in bewerking zijnde liggers kunnen wijzen.

Namens de Centrale Commissie voor de Historisch-Statistische schetskaarten in Nederland,

P.J. Blok, Voorzitter.

F.A. Hoefer, 1^ste Secretaris.