Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 20

[p. 239]

Brief van W. Vleertman over de gevangenschap van baron von Görtz te Arnhem,
Medegedeeld door Mr. W.H. de Beaufort.

De onderstaande brief van Vleertman, gericht aan zekeren Mahmet, kamerdienaar van koning George I van Engeland, werd mij in afschrift toegezonden door den heer Theodor Westrin, Zweedsch archivaris, die het origineel had gevonden in het Rijksarchief van Zweden. Waarschijnlijk is de brief uit Engeland opgezonden om als bewijsstuk dienst te doen in het proces tegen den minister in 1719. Hij werd geschreven een maand na de inhechtenisneming van Von Görtz op 21 Februari 1717, waarvan Vleertman een verslag opstelde, dat als bijlage bij mijne voordracht in de Algemeene Vergadering van het Historisch Genootschap op 20 April 1897 gepubliceerd is. Van Von Görtz' gevangenschap te Arnhem was toen nog weinig bekend; een paar losse berichten deelde ik in die voordracht mede (z.a. p. 35). Sedert heeft de heer Westrin de briefwisseling uitgegeven, die Von Görtz in het geheim uit zijne gevangenis met den Zweedschen gezant te 's Gravenhage J.F. Preis voerde. (Historisk Tydskrift. 1898.) Vleertmans schrijven geeft daaromtrent verdere aanwijzingen. Het

[p. 240]

bevestigt de verhalen omtrent de weelderige levenswijze, die men, blijkbaar volgens verlangen van den Engelschen zaakgelastigde, den gevangene leiden liet, alsook dat men hem liet beslissen over de aangeboden wissels (t.z.p.). Overigens blijkt de bewaking uiterst streng te zijn geweest, en den gevangene buitengewoon te hebben geërgerd. Het oordeel, dat Vleertman over Von Görtz velt, is verre van zacht, maar men zal moeten in aanmerking nemen dat het bestemd was onder de oogen, of althans ter kennis te komen van den Engelschen koning.

W.H. De B.

Mijn Ed. Heer,

UEd. aengenaeme van den 4. Meert nieuwe stijl is mij gisteren ten hand gecomen, wan ik meerder de eere hebb van UEd. een brieff te mogen ontfangen, UEd. kan directelijch op Amsterdam off Utrecht aen mij addresseere,

Ick dogte, mits dat ik geen brieven van UEd. tot antword kreeg, dat mijn arresteeren niet aengenaem Sou geweest Sijn.

D'Baron Gortz is in goede bewaringe, ik heb tweemaal van hier geweest eens in den Haege, en eens op de Landag tot Zutphen om den interest van Sijn Maj^t waer te nemen, om d'gemoederen wat te informeeren.

Ick verseckere UEd. dat ik al de Regenten van onse vereenigde Provintien soo heb gevonden voor den interest van Sijn Maj^t., al was d'Koninck in Persoon hier, soo soude d'saecken met sulcke ge-

[p. 241]

negentheijd niet konnen gehandhaft worden, soo alsse tot interest van Sijn Maj^t worden gedaan,

D'Heer Resident Leathes is geluckigh en ijder is geinclineerd met raed en daed bij t'Springen. D'Heer Leathes heeft mij in al die tijt maer drie brieven geschreven Ick versoecke ontslagen t' worden van het arrest, en dat mijn Heer Leathes een ander in mijn plaets stuird om d'kosten alhier t'betald die Seer Swaer vallen,

D'Magistraet die beveelt mijn maer t'betalen, en Seggen, dat d'Koninck meer eer is dat die gearresteerdens extraordinarij worden getracteert.

Ick betaele niet off Burgemeesterd en Raedt moeten het mij ordinner, en d'Secretaris der stad onderteeckenen. UEd. kan dencken, ik heb nog niet eene stuijver tot dato gesien, en heb al over de Ses en twintig hondert Gulden van mijn gelt uijt gegeven, om Sijn Maj^t respect te bewaren en is tot dese dag alles betaelt.

D'Heer Walraven seijd, dat hij mij wel soud willen gelt geven, maer dat hij dat niet durfft doen om de Heer Leathes, ik bid UEd. soo UEd. koste verwerven, dat ik mogte ontslagen worden van het arrest ende uijtgaeff, ik vinder niet in als schande voor mij.

D'Baron is als een rasende Leeuw dat ik hem soo kort houde, dat niet een mens mag bij hem komen ende dat in Sijn kamer twee bodens en twee schiltwagten des nagt en drie overdag tot bewaringe moet in sijn kamer hebben, en ik wil Selver niet met hem in discours komen, al wat aen hem is, is ondeugende doortrapt, wan hij is vraegt, Soo laet ik d'Secretaris van d'stadt Sulx vragen, wat sijn begeerte is, als van daeg, kreeg ik d'Hier bijgaende Copije van een wissel om t' vragen off hij die wou betalen, hij antwoorde dat er diergelijcke somme

[p. 242]

stat..... (?) nog op hem getrocke had, en ook niet betaelt, maer tegenwoordig in arrest t'sijn, dat die Heer nu moste t'vrede wesen, tot dat se hem betaelt worde.

Twee hoeren van d'Baron Sijn hier geweest, maer hebben moeten vertrecken, met een knegt van hem, heeft versogt om tien pistolen te hebben van sijn gelt, dat onder de Magistraet is, maer ik heb dat niet willen accordeeren, ik seg dat hij eeten en drincken kan ordonneeren So goed en soo kostelijk als het te krijgen is, maer geen gelt, dat sijn figuren maken op een eijnd sijn, ik heb van avond een brieff gesien van een Coopman uiet Holsteijn, die sig informeert off de Baron Gortz ook wel bewaert word, dat hij verhoop Sijn tijd hier te versleijte, en niet weer in Holsteijn t'mogen komen, dat hij het daer Slegt gemaekt heeft.

Hij ontsiet Sig niet om t' seggen aen d'Bodens Sijn inpertinente Schelmstucken, daer steeck soo veel quaed in, dat hij sig niet kan bematigen.

Mijn Heer,

Arnhem den 19 Maert 1717.

UEd. Dienstwillige Dienaer W. Vleertman.