Biekorf. Jaargang 109

[p. 34]

Leopold I in Ieper?
(Vraagwinkel, 2007 - 3)

De oprisping van de Veurnse overheid in 1849, dat ten onrechte algemeen aanvaard werd dat prins Leopold van Saksen-Coburg-Gotha in 1831 langs Ieper zijn nieuwe vaderland betreden had om er de eerste koning der Belgen te worden, terwijl dit Veurne was, lokte in Biekorf geen reacties uit. Nochtans staat het wel vast dat Ieper in een aantal werken inderdaad als eerste stad naar voren geschoven wordt.

Zo had de Franse letterkundige en historicus Alphonse Rastoul de Mongeot in 1846 een boek gepubliceerd over Leopold I, waarin hij ook de route opnam die de vorst gevolgd zou hebben. Wonend in Brussel, was de auteur duidelijk niet goed vertrouwd met onze grensregio. Nadat hij schreef dat Leopold I op 16 juli 1831 's avonds in Calais onderdak genoot, ging Rastoul verder over de gebeurtenissen daarna: ‘Le 17 juillet, le prince toucha le sol belge; il entra dans son royaume par la Flandre occidentale; à la frontière, il fut reçu (...); à chaque instant grossissait le cortège qui l'environnait. Ypres, Furnes, Ostende, Bruges, rivalisèrent d'enthousiasme; Gand surtout...’⁽¹⁾. Een gelijkaardig scenario wordt gepresenteerd in het boek van ene Henri Dabfontaine-Deum uit hetzelfde jaar. Het boek is mooi verlucht met gravures (zoals een buste van de vorst en enkele blazoenen) en bevat een uitgebreid genealogisch schema, maar geeft net hetzelfde foute parcours langs Ieper aan⁽²⁾. Best mogelijk dat het die twee boeken van nauwelijks enkele jaren eerder zijn, waarop het Veurnse Jaarverslag wat zuur alludeerde.

Nochtans had nog eens twee jaar eerder al Émile Huyttens, griffier van de Kamer van Volksvertegenwoordigers, de juiste route zeer uitvoerig weergegeven in zijn uitgave van de Handelingen van het Nationaal Congres. Na een beschrijving van de Belgische burgerlijke en militaire afvaardiging aan de grens, citeerde Huyttens de volledige teksten van woord en wederwoord tussen de Belgen en hun nieuwe vorst, om dan verder te gaan met ‘Sa Majesté se rendit ensuite à Furnes’⁽³⁾.

(1) A. RASTOUL DE MONGEOT, Léopold Ier, Roi des Belges, sa vie militaire et politique, Brussel, 1846, p. 105.

(2) DABFONTAINE-DEUM, Histoire de Léopold Ier, roi des Belges, Brussel, 1846, p. 76-77.

(3) E. HUYTTENS (ed.), Discussions du Congrès National de Belgique, 1830-1831, dl. 3, 29 mars - 21 juillet 1831, Brussel, 1844, p. 571-574, n. 2.

[p. 35]

Het Veurnse stadsbestuur moest zich overigens geen zorgen maken. In de historische literatuur heeft de route langs Ieper niet lang stand gehouden. Zo wordt de juiste reisweg, van Calais over Duinkerke naar Veurne en dan langs Gistel naar Oostende, onder meer verhaald in de studies over de koning door leraar-advocaat Nestor Considérant, of door de historicus Théodore Juste, wat later die eeuw⁽⁴⁾. Wat evenwel niet belette dat de route over Ieper nu en dan nog eens aangehaald werd, soms verward, omdat de auteur het met die tegenstrijdige verhalen ook niet meer wist. Zo publiceerde ene Willems een overzicht van de openbare plechtigheden onder Leopold I, en daarbij luidt het dat de nieuwe vorst aankwam ‘langs West-Vlaanderen, over onze grenzen en zijn tocht van Veurne tot Brussel was eene aanhoudende, zegepralende feestviering’, hoewel hij hierin dan toch ook weer Ieper moest betrekken⁽⁵⁾.

Dat Leopold I langs Veurne België betreden heeft, staat buiten kijf. De diverse kranten uit die periode, eigen briefwisseling van de koning met zijn zus Sophie, het verslag van de Franse generaal Belliard die de vorst tot de Frans-Belgische grens vergezelde, de reeds vermelde verslagen van Huyttens, er is zonder meer een eigentijdse eenstemmigheid over de juiste reisroute langs Veurne. Meer nog, in diezelfde teksten wordt ook telkens duidelijk gespecificeerd dat de koetsen van Duinkerke naar Adinkerke de weg langs het strand volgden, want bij ebbe was dat zonder meer de beste reisweg. Voor dat laatste zijn er trouwens diverse reisverslagen uit die periode, die dit bevestigen⁽⁶⁾, terwijl het Mathematisch Model Noordzee berekend heeft dat het op 17 juli 1831 even voor de middag inderdaad laag tij was... Vandaar dat het zo opmerkelijk is dat die concrete reisweg tot recent nog vooral lokaal het voorwerp van discussie was⁽⁷⁾, of dat ook het bekende vissersverhaal van Pieter Blondé, die als 17-jarige met enkele andere vissers de prins en zijn gevolg op hun schouders vanuit bootjes door het water naar het strand gedragen zou hebben, nu en dan nog eens de kop

(4) N. CONSIDERANT, Léopold Ier, roi des Belges, Brussel, 1865, p. 18-19; Th. JUSTE, Leven van Leopold I, Gent, 1870, p. 90-91; Th. JUSTE, Léopold Ier et Léopold II, rois des Belges. Leur vie & leur règne, Brussel, 1878, enz.

(5) S.-C.-A. WILLEMS, Openbare plechtigheden gedurende de regeering van Koning Leopold den Eerste (1831-1865), Brussel, 1880, p. 9.

(6) B.v. Seth William Stevenson in 1825, Augustus Bozzi Granville in 1828, John Murray and Son in 1836, Victor Hugo in 1837, of nog Henri Conscience in zijn roman ‘Bella Stock’ uit 1861.

(7) Wat te maken heeft met het feit dat in 1831 Leopold uiteraard in Adinkerke de Belgische bodem betrad, want De Panne bestond nog niet, maar dat specifieke stukje grondgebied lag wel binnen wat later de gemeente De Panne werd, die uiteindelijk bij de fusies van 1976/7 Adinkerke zou opslorpen.

[p. 36]

opsteekt. Wellicht is dit één van de sterke verhalen die de vissers tussen pot en pint aan een gretig verhoor opdisten, maar correct is het allerminst⁽⁸⁾.

Heeft Ieper zelf ooit geclaimd dat het Leopold I in 1831 ontvangen had? Wellicht wist de stad wel beter. De lokale Le propagateur. Journal d'Ypres volgde er immers zoals alle kranten de actualiteit op de voet. Op 16 juli wist het blad te vertellen dat de vorst daags nadien in Frankrijk zou toekomen en in Oostende zou overnachten. En op 23 juli bracht de krant dan een rapportage, waarin we lezen: ‘Le voyage de Dunkerque à Furnes s'est fait le long de la mer, par la plage. A Furnes, un déjeûner a été offert par les autorités de cette ville’. Met dus toch een kleine onnauwkeurigheid inzake de maaltijd, die grotendeels op kosten van kolonel van de Burgerwacht Louis Ollevier aangeboden werd, maar zonder enige vermelding van Ieper.

En dat is terecht: Ieper hield zich aanvankelijk wat afzijdig, alsof de stad de komst van de nieuwe vorst niet erg betrouwde. Dat blijkt uit een lezersbrief vanuit die stad aan de Gentse krant Journal des Flandres, die een dag later, op 21 juli 1831, gepubliceerd werd. Daarin wordt beschreven hoe de stedelijke overheid ‘a envoyé un exprès à Furnes, pour nous assurer de l'arrivée en Belgique de notre nouveau souverain. A 4 heures de l'après-midi l'exprès est rentré en ville, annonçant qu'il avoit vu arriver Léopold I^er, notre souverain chéri. Au même instant la régence fit annoncer par le carillon et le son de toutes les cloches de la ville que notre roi étoit parmi nous...’. Pas na het verslag van die ooggetuige, 's nachts al, vertrok een stedelijke afvaardiging spoorslags naar Brugge om aldaar daags nadien de nieuwe vorst te begroeten. Als de Kattenstad dus bij de inkomst van Leopold in België één iets deed, dan was het wel... de kat uit de boom kijken.

Jan Van Acker

(8) Een overzicht van die teksten is opgenomen in J. VAN ACKER, J. VERDONCK, De aankomst van Leopold I in Adinkerke en Veurne, 17 juli 1831, Veurne, 2006.