Biekorf. Jaargang 104

[p. 252]

Fundaties in de Brugse St.-Jacobskerk
14de-15de eeuw.

Het cartularium van de dis van de kerk, nu Rijksarchief Brugge, Archief van de kerkfabriek van St.-Jacob, inv. nr. 646, bleef in vrij gehavende toestand bewaard, doch levert nog behoorlijk belangrijk volkskundig materiaal over de jaren 1327-1471. Merkwaardig is wel dat de toegang tot de codex een inventaris geeft van charters 17-270 die niet overeenkomen met de bijna 161 nrs. uit het cartularium hier over 130 folia gespreid. Daarin is direct opvallend de fundatie voor de ‘mannen en vrouwencamere’ in de Brugse gevangenis op de Burg, waarover eerder al werd gepubliceerd (Biekorf 1994, 421, 1997, 297-300). Het betrof een fundatie uit 1390 van Janne de Wec.

Al even opvallend is bvb. de fundatie van Jan Honin, 1 sep. 1400 om op Dertiendag (Driekoningen (januari) voor een dis inde kerke met sulker spise als den dach ghetidich wordt, als op die dag haalbaar is; dag die achteraf verplaatst wordt, zoals meestal, naar de verjaardag van het overlijden (fol. 34); zoals de dis voor Nicholaus Sirpaule op 8 dec 1436 (onser vrauwendach voor midwintre), (fol. 107); of deze upten XI maagden avont, een fundatie van Kerstiaen Kanin uit 1434 (fol. 97). Boeiend is wat met de ‘Confraternitas Sancte barbare, de Broederschap van de H. Barbara’ gebeurt. Die hield ghuldevieringen in de capelle binnen de St.-Pieterskerk in de Philipstockstraat: gezien die in grooten deele te vallen ende te nieute ghegaen is, 11 mei 1397, wordt beslist de rente dienend tot het onderhoud, een schenking van Pieter en Barbele Priem, over te schrijven op de dis van St.-Jacob (fol. 15v en 46v).

In 1416 beslissen Jan van Cleijhem⁽¹⁾, fs. heer Willem, den bastaert, en de Joncvrauwe Margriet ter heeren gods te stelne upden sacramentsdach binder kerken van sint jacops eenen disch van 1x provende, te weten een witte brood van eenen groten, drie wederbuken (4e deel van een ram), elc iii.xx scuetelen ghesleghen, (m.a.w.: voor 20 porties is telkens één ‘wederbuuc’ voorzien), ende een pinte wijns. Item zijn de dismeesters ghehouden te doene zinghene een messe van onser vrauwen binden chore upten laetsten zaterdach van meije, metten vesperen dient toebehoort (fol. 79).

(1) Jan van Cleijhem vermeerdert 1435 zowel de fundatie op sacramentsdag als op paasavond, fol. 95, 95v; Donaes de Moor- de Vos fundeert daarnaast 1469 zowel Donaes als Adriaen als nieuwe feesten etc. Literatuur i.v.m. St.-Jacob zie o.m. Biekorf 1972, 332-49; 1977, 145-51; 1991, 71-78, 2003, 182-83 en Brugs Ommeland 1979, 267-80, en de inventaris met regestenlijst van W. ROMBAUTS (1981 en 1986).

[p. 253]

Zo bestaan er minstens twee fundaties voor St.-Jorisdag, 23 april; een fundatie van Heinric Zuderman, coopman van Almaengien (fol. 29v)⁽²⁾, 1364 en de dis van Joris Fierins van ‘dartich provenden’ (fol. 94v) en nog eens 30 ‘up de octave van sinte margrieten’, 27 juli, ‘over de siele van sijn wijf’, fol 94v. Beiden hadden in 1434 van vier oude vijf nieuwe éénkamerwoningen laten maken in de Loys van Casselestrate zuud (nu: Klaverstraat), waar de haerme lieden zonder huere of miede in konden wonen. Janne de Wec, die we hoger al vernoemden, liet in 1390 up elke helighe kersteavont te vespertide een disch cleeden te sinte jacops met broode ende met vleesche, fol 43v so langhe als hi leven sal.

Jan Moretoen, dismeester met Willem van Zuienkerke op St.-Gillis, en een zeer bekende naam in de Nederlandse literatuur, fol. 67v, moet vanaf 1409 de woensdag in de paasdagen zowel dáár, als in St.-Jacob op 2 mei, een dis kleden van 41 provenden, en 8 provenden bezorgen aan het ‘godshuus van mine heere sinte niclaeus in de mostaertstrate’ voor een bedrag van 3£ gr. torn. ende een pinte wins.

En vanaf 1405, de zaterdag vóór Palmzondag geeft Maarten Lem fs. Willem een dis van 40 provenden, groot, opnieuw zolang hij leeft (fol. 37).

En als men dan overleden is bestaat een jaargetijde uit een messe van requiem met diaken, subdiaken, canter etc. om 8.00u; de avond tevoor vesper, vigilie van drie lessen; metten groten lude, net als de dag zelf.

A. Dewitte

(2) P. DONCHE, e.a., Het genealogisch-heraldisch handschrift Schinckelle, Antwerpen, Vlaamse Vereniging voor Familiekunde, 2004, 270 p.