Biekorf. Jaargang 102

[p. 403]

Vraagwinkel

Polycarpus Delschoot

In de kerkrekeningen van Eernegem vinden wij in 1641 Polycarpus Delschoot terug als maker van het hoogaltaar. In La corporation des peintres de Bruges van Ch. Vanden Haute, wordt ene Polycarpus Delschoot vermeld als leerling van Jan Claeissens. Hij werd meester in 1645-46. Scildere Delschoot overleed, volgens deze auteur, in 1660.

Is er meer werk van deze kunstenaar bekend? En is er nog werk van deze kunstenaar ergens te bezichtigen?

K.V.

Notaris, burgemeester en klarinettist

Constant-Frederic van Ackere, notaris en burgemeester van Menen (Menen 1823-1895) zou ook een befaamd klarinettist geweest zijn. ‘Il a composé quelques choeurs devenus très populaires. L'art musical trouve en lui un partisan et ami des artistes’ (E. Grégoir, Les artistes-musiciens belges au 18ième et au 19ième siècles, 1885, blz. 411).

E. de Riddere, Histoire de la famille van Ackere (Tablettes des Flandres, Recueil 3, 1952, blz. 212-213) geeft hem open vermeldt zijn fel antiklerikaal burgemeesterschap (1878-1884), maar rept niet over zijn muzikale gaven. Rembry-Barth, Histoire de Menin, I, 196-200, bespreekt uitsluitend zijn politieke loopbaan.

Wie weet er meer over de muzikale prestaties van deze man?

B.C.

Vergulde huisnamen in de 17de eeuw?

Namen identificeerden vroeger de huizen Voor Veurne was dit niet anders. Een aantal hiervan komen steeds voor als ‘de Gouden...’ (Arm, Mortier, Buffel...). Andere ‘gouden’ namen ontstonden als adjectief bij een oudere naam. We vermelden aan de zuidkant van de Grote Markt ‘de Sleutel’ die tussen 1664 en 1692 ‘de Gouden Sleutel’ werd, terwijl ‘de Nobele’ (vermeld 1524-1897) in 1624 als ‘de Gouden Nobele’ geciteerd wordt. Aan de Appelmarkt werd ‘de Hoorn’ (geciteerd 1528-1554) in 1678 als ‘de Gouden Hoorn’ vermeld, terwijl ‘de Kroon’ in de Ooststraat (vanaf 1427, in 1676 vermeld als vervallen), in 1697 als ‘de Gouden Kroon’ verschijnt. Merkwaardig: bij al deze voorbeelden werd het verguldsel in de loop van de 17de eeuw toegevoegd.

Iets dergelijks deed zich blijkbaar niet voor met zilver; eenmalig is een vermelding van ‘het Zilveren Kruis’ (1640) voor een huis in de Zuidstraat, dat anders steeds (1623-1689) als ‘het Gouden Kruis’ geciteerd wordt. Andere zilveren toponiemen schijnen geen aanpassing van een oudere naam te zijn.

Misschien één tegenvoorbeeld: ‘de Gouden Papegaai’ (1679) in de Ooststraat (thans nr. 24) werd vanaf 1685 enkel nog als ‘de Papegaai’ vermeld. Maar voordien was er al een Papegaai aan de Grote Markt geweest, zodat ook de Gouden Papegaai misschien al een tweede versie is.

Is dit alles toeval, of is er een reden voor dat in de 17de eeuw goud meer in trek kwam als huisnaam en toegevoegd werd?

J.V.A.

[p. 404]

Papa en Mama

Voor een notaris te Poperinge verscheen op 28 October 1720 Marie Catheryne Joseph Keignart, religieuse gheprofest int benedictine clooster deser stede, oudt 49 jaer,.. verclaert gesien te hebben dat, sij oudt sijnde acht jaeren,.. in het huys van mijnheere Verhaeghe in de Carmerstraat te Brugge.. bewoont sijnde door haer papa ende mama, heeft sien doopen Jor Jan Baptist Keignart. (RAB, Brugse Vrije, Bundels, nr 683)

Jan Baptist Keingiaert kreeg een nooddoop te Brugge op 13 October 1677. Zijn zuster Marie Catherine werd gedoopt 14 september 1671. Het is ongewoon de woorden ‘papa en mama’ te zien opduiken in een ambtelijke tekst. Zijn er uit West-Vlaanderen vroegere teksten, ook niet-ambtelijke?

D.B.

Een huis van één nacht op cijnsgrond

Gustaaf Maton (1896-1980) verhaalt in zijn Jeugdherinneringen uit Bachten de Kupe (gestencilde uitg. door R. Callens, Hooglede, 1986, p. 5), op vertellen van zijn moeder dat er rond 1830 nog veel cijnsgrond was in Avekapelle. ‘De wetgeving was toen zo, dat al wie een huis kon bouwen op cijns-grond, tussen zonsondergang en zonsopgang, dus in één nacht, grond en huis voor niets kreeg. Doch het huis moest bewoonbaar zijn, of beter gezegd waar 's avonds niets op de grond stond, moest 's morgens de schouw roken’.

Daarbij beschrijft hij een dergelijk huisje in Avekapelle van ene Piet Bodijn: met strodak en zonder plafond, de vloer uit gestampte aarde zonder stenen of tegels, vensterramen toegeplakt met papier, een huis uit één plaats, zonder achterdeur.

Bestond er inderdaad een dergelijke wetgeving? Zijn er nog andere voorbeelden?

J. Van Acker

Monastiek kaatsspel

Op de kaart van de Veurnse Sint-Niklaasabdij, verwoest in 1578, zoals gepubliceerd door F. De Potter, E. Ronse en P. Borre in hun Geschiedenis van Veurne, dl. 2, p. 310, is binnen de ommuring van de abdij een ‘Rollebaan & Kaatsspel’ te zien. Die baan was volledig ommuurd, en gelegen naast de Prioorshof.

Was het gebruikelijk dat kloosters of abdijen dergelijke kaatsbanen binnen hun muren hadden? In Biekorf (2001, p. 192) werd eerder al de vraag gesteld naar een speelhoveken van de Dominicanen uit Ieper in Zillebeke; dit maakt evenwel geen deel uit van het kloostercomplex. En is er meer bekend over de ontspanningsmiddelen of spelen in het monastieke milieu in het algemeen?

J. Van Acker

Ordonnatie van de vierde panne

Het Stadsarchief van Poperinge bevat onder nr. 499 het ordonnantieboek van de vierde panne.

Wat was de vierde panne?

A.B.