Biekorf. Jaargang 102

[p. 157]

Flandria Maritima

Flandria Maritima, een nieuw tijdschrift! Geen gewoon tijdschrift in de reeds lange rij historische publicaties. Deze maal een tijdschrift, van start gegaan in het kader van het Europees programma Interreg II, met financiële en morele steun van de Europese instellingen, met de bedoeling de integratie van achtergebleven gebieden te stimuleren en over de landsgrenzen heen belangstelling op te wekken voor mekaars verleden. Een verleden dat, zowel aan Franse als aan onze zijde van de grens, eeuwen lang hetzelfde was en parallel verliep.

Het eerste nummer van Flandria maritima verscheen in twee identieke, maar afzonderlijke exemplaren, het ene uitsluitend en eentalig in het Frans, het andere helemaal in het Nederlands. Met dezelfde teksten dus, maar vertaald in de andere taal dan die waarin ze opgesteld waren. Vier oorspronkelijk franstalige en twee originele Nederlandse teksten. Deze bijdragen zijn beknopt samengevat:

Jacques Thiebaut (professor emeritus universiteit Rijsel III) De hallenkerken in maritiem Frans-Vlaanderen en hun plaats in de middeleeuwse kerkbouw. Tot hiertoe werd algemeen aanvaard dat de zogeheten hallenkerk in Frans-Vlaanderen typisch was voor deze streek, namelijk zijbeuken en een schip van dezelfde hoogte. De auteur schrijft dat dit type kerk eigenlijk een veel grotere verspreiding kent. De eeuw van deze constructies situeert zich in de middeleeuwen. De kerken van Oudenaarde en Damme stonden model en werden vaak gekopieerd.
Christelle Lagatie (Technisch medewerkster bij G.R.A.A.L.) Sporen van middeleeuwse en postmiddeleeuwse ambachtelijke activiteiten te Hondschote. De ontdekking van een afvalput te Hondschote gaf aanleiding tot een archeologisch bodemonderzoek. Middeleeuwse en postmiddeleeuwse vondsten worden besproken. Vooral belangrijk inzake de pottenbakkerij in Hondschote.
Jean-Marc Joan (Departement Geografie, Université du Littoral Côte d'Opale) Duinkerke-Zeebrugge: verschil, complementariteit of concurrentie? De havens van Duinkerke en Zeebrugge verschillen grondig van mekaar, naar ouderdom en ontwikkeling. In beide gevallen echter heeft de overheid hun ontwikkeling sterk gestimuleerd. De laatste tijd springt Zeebrugge vooruit en benadert de omvang en de betekenis van Duinkerke. Deze studie is meer economisch dan historisch.
Stéphane Curveiller (Maître de conférences in de geschiedenis van de middeleeuwen aan de Universiteit van Artois) De dialectiek van binnen en buiten: het voorbeeld van de middeleeuwse ‘kleine staten’ in maritiem Vlaanderen. Het onderzoek spitst zich toe op Sint-Winoksbergen, Veurne, Duinkerke en Nieuwpoort. Onderzocht wordt, stad voor stad, naar haar eigen oorsprong en structuur. Elk op hun eigen manier zijn deze kleine steden verbonden met hun hinterland, dat het onmiddellijk achterliggend plat-

[p. 158]

teland is. De stadspoorten vormen dan ook de sterkste symbolische uitdrukking van de stadsgrens.
Johan Termote (projectleider provincie West-Vlaanderen) XIIIde-eeuwse burgerlijke bouwkunst in de stad Veurne. Net zoals in de grote en oude steden van Vlaanderen gebeurde de verstening van de gebouwen van Veurne in de 13de eeuw. Auteur haalt enkele markante voorbeelden aan van restanten van 13de-eeuwse versteningen in Veurne.
Jan Van Acker (verantwoordelijke Cultuur en archief van de stad Veurne) Het ontstaan en de vroegste geschiedenis van het Cellenbroedersklooster en de kloosters van de Grauwzusters en Zwartzusters van Veurne In tegenstelling met de vestigingen van Cellenbroeders in andere Vlaamse steden kan geen exacte datum gegeven worden van hun instelling in Veurne. Auteur zoekt geen precieze datum, maar wendt een methode aan die in het huidig onderzoek gebruikt wordt, namelijk de lezer de ontwikkelingscontext te geven van de Veurnse kloosters in de middeleeuwen. Door minutieus en grondig onderzoek kunnen de Cellenbroeders nu beter gelocaliseerd worden binnen Veurne, maar voor de Grauwzusters en Zwartzusters kunnen minder sluitende argumenten naar voren gebracht worden, ook al zijn hun activiteiten beter gekend dan deze van de Cellenbroeders.

Het meest opvallend is dat de vier opstellen van de hand van de Franse auteurs nagenoeg geen bibliografie opgeven, die niet in het Frans is opgesteld en in bijna alle gevallen zelfs geen franstalige werken kunnen citeren die bij ons verschenen zijn. Een treffend voorbeeld hiervan is de beschrijving van de opgravingen in Hondschote, in de middeleeuwen en de latere tijden een Vlaamse stad. De auteur geeft uitsluitend Franse literatuur over archeologie en vergelijkt alles met studies waar Vlaanderen in de middeleeuwen niet eens vermeld wordt. Zij schijnt niet te beseffen dat er bij ons een even rijke literatuur over archeologie in Vlaamse steden bestaat als verderop in Frankrijk.

Voor de andere Franse auteurs geldt bijna helemaal dezelfde opmerking. Daarentegen stellen we met genoegen vast dat de twee nederlandstalige opstellen (Termote en Van Acker) evenzeer verwijzen naar franstalige bronnen, zelfs naar literatuur die zuiver Franse onderwerpen betreft.

Een andere constatatie is dat er, net over de grens, zoals bij ons, een actieve en ruim verspreide belangstelling bestaat voor archeologie, geschiedenis en dergelijke wetenschappen. Maar bij nader toezien, zijn de meeste van die publicaties bij ons zo goed als onbekend.
Deze situatie waardoor er voor eenzelfde geografisch en eenzelfde historisch gemeenschappelijk studieterrein, twee wel afgescheiden onderdelen functioneren, is jammerlijk en komt het algehele beeld van onze wetenschappelijke inzichten in het studiegebied zeker niet

[p. 159]

ten goede.

Dit tijdschrift, dat sterk gesteund wordt vanuit Franse zijde (uitgegeven door Galaad, Coudekerque-Branche) maar evenzeer interesse opbrengt bij ons (in het wetenschappelijk comité van dit programma zetelen 4 Vlamingen op de 7 leden!) verdient onze belangstelling. Het feit dat Flandria Maritima op twee aparte exemplaren verschijnt, helemaal Nederlands en helemaal Frans, toont de wil aan om grensoverschrijdend te werken en langs weerszijden van de schreve sympatie op te wekken voor mekaars problemen en de lezers kennis te laten nemen van wat langs weerskanten bestaat en aan het groeien is. Als dit project lukt, dan zal er een osmose ontstaan tussen beide gebieden en kunnen de opsporingen een veel bredere respons krijgen. Het kan de integratie van heel maritiem Vlaanderen ten goede komen in het zicht van een verenigd Europa, waar landsgrenzen steeds minder zullen meetellen of een barrière vormen.

A.B.

Flandria Maritima, Ned. uitg. 157 blz.; Franse uitg. 162 blz. Editions Galaad, Dumkerke, 2002, ill. 18.50 €