Een enclave van Dikkebus in Reningelst en Loker
De oude parochiegrenzen, die later ook gewoonlijk de gemeentegrenzen werden, verliepen niet altijd langs logische lijnen of via natuurlijke scheidingen zoals beken en wegen. Soms stond de kerk tegen de uiterste grens van de parochie en strekte de rest van het parochiaal gebied zich uitzonderlijk lang uit aan de overzijde, zoals o.m. het geval is in Ledegem.
Bij ons lagen er ook vaak kleinere stukken grondgebied van een bepaalde gemeente ingesloten binnen de grenzen van een andere, naburige gemeente. Dit was in 1818 het geval met Dikkebus, waarvan ca. 30 ha lagen in Reningelst, tegen de grens met Loker. Bij de toen aan gang zijnde eerste opmetingen van de kadasters van die gemeenten, werd besloten na instemming van alle partijen, eenvoudig die 30 ha deels in Reningelst en een stukje in Loker in het kadastraal plan op te nemen. Nu moet er voor wijzigingen van gemeentegrenzen een beslissing in het parlement genomen worden, maar voor deze rechttrekking zijn ons geen officiële documenten of wettelijke beschikkingen bekend (RAB, Modern Archief, 1ste reeks, nr. 2193).
De gemeentegrenzen werden dus vermoedelijk (in alle stilte) aangepast, maar de parochiegrenzen bleven waar ze vroeger lagen. En zo komt het dat enige huizen uit Loker kerkelijk afhangen van Dikkebus. Dit heet: Dikkebus te klokke en Loker te stokke. In Loker lagen er zo enkele enclaves van andere gemeenten en ook een paar stukken van het vroegere Loker die naar naburige gemeenten verhuisden. Over die zonderlinge Lokerse situatie schreef C. Denorme destijds in Biekorf (jg. 1956, blz. 61).
Die absurde grenzen zijn in deze streek vooral te wijten aan twee redenen. De eerste is dat in die omgeving in 1769 de rijksgrenzen werden verlegd. Zo kwam Nieuwkerke, dat onder Frankrijk lag, terecht in de Zuidelijke Nederlanden. Meteen werden er in deze grensstreek enkele andere grenzen ‘gecorrigeerd’.
De tweede reden is dat de feodaliteit, vooral in het Ieperse, voor de meest onmogelijke grillige situaties zorgde inzake grenzen, enclaves en grensoverschrijdende rechten. Nu nog ligt (of lag?) er een heel stuk van de stad Mesen helemaal ingesloten in het (nu Waalse) Ploegsteert.
Wijzigingen aan gemeentegrenzen, wegwerken van enclaves in andere gemeenten, brengt onzekerheid en verwarring mee bij de studie van die dorpen. Bij genealogisch onderzoek kan het gebeuren dat uw voorvader geboren is in Dikkebus, maar officieel stierf in Reningelst of Loker, alhoewel hij misschien nooit verhuisde en heel zijn leven in dezelfde woning doorbracht. Nader onderzoek zou hier zijn nut hebben en sommige eigenaardigheden aan het licht brengen die in onze moderne tijd niet meer mogelijk zijn.
A.B.
Auteursrechtelijk beschermd