Zwarte hoofddoek bij de grauwe zusters van Ieper
Wij weten niet altijd precies welke kleren, pij of hoofddoek onze grauwe en zwarte zusters in de loop der eeuwen droegen. Zusters en monialen uit de rijkere abdijen staan vaak gekonterfeit op schilderijen en zo kennen we vorm en kleur van hun habijt. Maar de nederige zieken- en armenzusters, zo grauwe als zwarte zusters, poseerden maar zelden voor een portrettist.
Grauwe zusters zullen oorspronkelijk - zoals hun naam het zegt - een grauw of grijs, zwarte zusters een zwart kleed gedragen hebben.
Op 19 maart 1733 hebben de grauwe susters met permissie vanden bisschop in plaetse van een witte wile als sy tot hedent hadden ghebruickt eene swarte wile op hun hooft ghestelt schrijft De la Tombe uit Ieper in zijn kroniek (Hs. in privé bezit).
De Ieperse grauwe zusters droegen dus een swarte wile en voorheen een witte! In Ieper waren er ook swarte zusters, die ziekenverzorging beoefenden, net zoals de grauwe zusters. Zij droegen vermoedelijk ook een swarte wile. In Ieper zal dit waarschijnlijk wel verwarring hebben gesticht.
Ook elders was de kledij van nonnen zeer divers, onstandvastig en veranderde ze meer dan eens in de loop der tijden. In het O.L. Vrouwhospitaal van Kortrijk droegen de ziekenzusters zwarte kleren, ‘vandaar de naam van zwarte zusters in tegenstelling tot de grauwe zusters’ (J. Van Bossele, Het O.L. Vrouwhospitaal van Kortrijk, 1982, blz. 84). In 1386 echter mochten de zwarte hospitaalzusters van Kortrijk een wit bovenkleed dragen en in 1750 werd de klederdracht weer eens gewijzigd. In Sint-Janshospitaal te Brugge droegen de zusters een wit habijt en een zwarte hoofddoek.
Vaak hadden hospitaalzusters dan nog de gewoonte een zwart kleed te dragen in de weekdagen en een wit op zon- en feestdagen.
De voortdurende wisseling in snit, kleur en kledij maakt het bijzonder moeilijk om een afgebeelde zuster uit oudere tijden thuis te wijzen of te identificeren. En het is even moeilijk en soms onmogelijk om juist te beschrijven hoe de zusters uit één of ander klooster er bepaald uitzagen en ze ons de visu voor te stellen. En onze streken telden dan nog blauwe nonnen (Veurne) en rode nonnen (Brugge)...
Dit zal de reden zijn waarom men in monografieën van vrouwenkloosters meestal vergeefs een nauwkeurig antwoord zoekt op de vraag hoe de zusters er gekleed gingen.
L.V.A.
Auteursrechtelijk beschermd