Biekorf. Jaargang 92

[p. 180]

Pieter Joost de Borchgrave
burgerstandminnende burger

De dichter Pieter Joost de Borchgrave uit Wakken (1758-1819) was inderdaad, zoals door L.V.A. in Biekorf, 1991, blz. 425 is aangetoond, een bakker. Hier tot verdere staving Prudens van Duyse in Belgisch Museum, VIII, 1844, blz. 438: ‘Verwaendheid schynt den bestendigen laureat, of, klassisch gesproken, den primus perpetuus, niet verleid te hebben. Zekere rederyker van Geeraertsbergen, met name Adriaen Rens, de grootvader van mynen kunstvriend, den heer Frans Rens, schreef aen den Wackenschen Poëet: Gy zyt de fenix der Nederlandsche dichteren. Maer de fenix des hôtes de ces bois antwoordde: Gy hebt het mis, myn goede Adriaen: ik ben slechts een bakker en myne vrouw eene monteuse (mutsemaekster), en nog twyfel ik of wy, ook als dusdanigen, fenixen zyn’. Wat deze redenering ook waard moge zijn, bakker was hij dus, onze man. (Met phénix des hôtes de ces bois, jeugdige lezer, spreekt de vos de raaf aan in een fabel van Jean de la Fontaine. Ook een stuk kaas kwam er in. En iedereen leerde het van buiten).

Ivo de Borchgrave heeft in de uitgave van zijn grootvaders werk (Gedichten van De Borchgrave, Gent, 1861) van die bakker een vage edelman gemaakt. Wie even de moeite doet om in deze verzamelbundel blz. 1-13 het dichtwerk ‘By het afsterven van Z.K.H. Karel-Alexander hertog van Lorreynen’ op te zoeken, moet weten dat de originele versie op de volgende manier in de pers is aangekondigd: ‘Nieuw Nederlandsch Treur Tooneel geopend op het afsterven van Zyne Koninglyke Hoogheyd Karel Alexander, Hertog van Lorreynen en van Bar & c. & c. in Nederduydsche Verzen door eenen geringen Borger-Staet-lievenden Borger onder de Zinspreuke: Myd altyd Nyd’ (Gazette van Gend, 5 oktober 1780).

De geringe burgerstandminnende burger Pieter Joost de Borchgrave dus (die zijn hele loopbaan lang de rederijkerskenzin Mijd altijd Nijd heeft gebruikt).

_* * _*

De goed ingelichte Van Duyse heeft het, in zijn daarnet

[p. 181]

aangehaald artikel over De Borchgrave, ook over de rouwklachtwedstrijd die de rederijkerskamer van Deinze in 1820, een jaar na de dood van Wakken's letterheld, heeft georganiseerd (en waaromtrent we in Biekorf, 1990, blz. 421 e.v. enkele bijzonderheden hebben medegedeeld). Van Duyse vertelt namelijk dat in de zaal een portret van De Borchgrave hing, geschilderd door de kunstenaar Cras uit Deinze. Dit postuum portret hangt nog altijd in het mooie Museum van Deinze en Leiestreek te kijk, ongetwijfeld een stuk levensechter dan het gefatsoeneerd portret met de gefatsoeneerde handtekening in de boven genoemde bundel Gedichten van De Borchgrave.

Pieter Joost de Borchgrave? De dichter De Borchgrave? Niets zo eenvoudig als de regel: De wordt de en Van wordt van na de voornaam. Die eeuwige van's en de's, daar zijn al bomen mee tot planken verzaagd. Wees gerust, tot de 99% Vlamingen, Brabanders en Limburgers die dat lidwoord of dat voorzetsel in hun familienaam altijd met hoofdletter willen behoorde ook onze gedoodverfde edelman zelf. Zie bijvoorbeeld de handtekening onder de brief, door hem aan Jacob Goethals-Vercruysse uit Kortrijk op 13 april 1808 geschreven met verzoek tot geschiedkundige inlichtingen voor deelname aan de dichtwedstrijd over de Belgen te Aalst (Stadsbiblioteek Kortrijk, Verzameling Goethals-Vercruysse). Dezelfde De Borchgrave schreef zijn handtekening wijselijk op zijn Frans (P.J. Deborchgrave) als gemeenteontvanger van Oostrozebeke onder het Directoire (Rijksarchief Brugge, Franse tijd, map 474, 23 Prairéal VII).

J. Huyghebaert