Biekorf. Jaargang 92

[p. 98]

Hulp- en voedingscomites 1914-1918
(Brugge en Oostkerke)

Tijdens de eerste wereldoorlog werden er talrijke hulp- en voedingscomiteiten opgericht. In Biekorf, 1991, 3, blz. 321 werd er gewezen op het comiteit dat actief was in Veldegem. In een recent artikel schenkt R. De Keyser⁽¹⁾ aandacht aan het comiteit uit Oostkerke dat opgericht werd in 1915. Hij behandelt het bestuur van het comiteit en de aard van de distributie zoals levensmiddelen en kolen. Ook wijst hij op het bestaan van de originele plank in het Museum Sincfala te Heist met het opschrift: C.R.B. Nationaal Comiteit. School en Volksgroep. C.R.B.

De letters C.R.B. betekenen Commission for Relief of Belgium. Het eerste plaatselijk Hulp- en Voedingscomité werd opgericht te Brussel op 5 september 1914 onder leiding van Ernest Solvay en werd op 23 oktober 1914 op initiatief van de Amerikaan Dannie Heineman, president-directeur van Sofina, uitgebreid tot een nationaal comité. Dit comité diende de goederen, geleverd door de Commission for Relief of Belgium, op 22 oktober 1914 opgericht te Londen, te verdelen over het hele land en over Noord-Frankrijk. Het Provinciaal Hulp- en Voedingscomité ging te Brugge van start op 10 februari 1915. De Stad Brugge had niet gewacht tot die datum om zelf initiatieven te nemen om voor de voedselbevoorrading te zorgen. Reeds op 10 november 1914 was een koopman aangesteld om tarwe aan te kopen in de poldergemeenten ten noorden van Brugge. Sinds 31 augustus 1917 participeerde de Stad in de ‘Samenwerkende Vennootschap voor de bevoorrading van het Noorden van West-Vlaanderen’, die instond voor het opslaan en verdelen van de door het Nationaal comité ter beschikking gestelde goederen. Door het Provinciaal Comité werden in Brugge een aantal zgn. ‘Amerikaanse winkels’ geopend. De Stad volgde dit voorbeeld met een eigen ‘stadswinkel’, gevestigd Corduaniersstraat 13, met magazijn op de Mallebergplaats.

Later kwamen daar nog andere winkels bij. Nadere gegevens treft men aan in de studie van L. Schepens⁽²⁾ waaruit

(1) René DE KEYSER, Oostkerke onder de oorlog 1914-1918. Rond de Poldertorens, 1991, 4, blz. 105-122, vooral blz. 114-116.

(2) Luc SCHEPENS, Brugge Bezet. 1914-1918 - 1940-1944. Tielt-Weesp, 1985, blz. 65-88.

[p. 99]

blijkt dat de Brugse afdeling van het Hulp- en Voedingscomité officieel pluralistisch was samengesteld. Ze telde 35 leden: 21 katholieken, 8 liberalen, 2 socialisten, 2 leden van de Burgersbond en 2 staatsambtenaren.

Het Comiteit, dat gedoogd werd door de Duitse bezetter, was zeer machtig. Ook in het volkslied heeft het zijn sporen nagelaten. Willy Lustenhouwer⁽³⁾ nam in zijn bundel het lied ‘De kloefen van 't Komiteit’ op. De eerste strofe en het refrein luiden:

Zie hier lachen Mie en Pie, omda'k kloefen drage,
Maar beschaamd 'n ben ik niet, als ge mij beziet.
Vanwaar dat die kloefen zijn, spreek ik, niet verlegen,
W'hebben ze in 't groot en 't klein, van 't Komiteit gekregen.

Refr.
Dames en heren, zie mij eens gaan,
Altijd floreren met kloefen aan.
't Is niet om stoefen, maar 'k draag altijd,
Mijn witte kloefen van 't Komiteit.

De aankopen, verricht door de Commission for Relief werden door de Belgische regering in Le Havre betaald. Het betrof een bedrag van maar liefst 1.350 miljoen frank. Laten we tot slot niet vergeten dat naast het officieel ‘Comiteit’ gelijktijdig ook nog andere comités actief waren zoals in Brugge het comité ‘Hulp aan de noodlijdenden’, de afdeling Brugge van het Groen Kruis van België met zijn ‘goedkope spijszaal’ in de Steenhouwersdijk 3, het Comiteit der Logementen, het Comiteit der Werklozen en andere⁽⁴⁾.

W.P. Dezutter

(3) Willy LUSTENHOUWER, De geschiedenis van het café-chantant. Brugge, 1987, blz. 462.

(4) Luc SCHEPENS, a.w., blz. 76-78.