Biekorf. Jaargang 92

[p. 83]

Een contract met recht van terugname
Het testament van Pieter van der Spoye. Damme 1290.

Onderstaand handelscontract eerder dan testament bevindt zich als nr. 563 in het handschrift 418 van Ter Doest op de Stadsbibliotheek te Brugge. Het werd, als model in dit formulierenboek, niet gedateerd, doch bij toeval bleven ons zowel van Pieter als van diens vader Willem van der Spoye biographica bekend.

Willem van der Spoye was in de tijd van de Moerlemaye te Brugge te Damme dan samen met zijn broer Wouter in 1280 reeds 12 jaar beheerder van de sleutels van het stadszegel. Pas in 1280 moest hij toestaan dat ook een derde sleutel aangemaakt werd voor een derde schepen⁽¹⁾. Hij was om beurt met zijn broer schepen of burgemeester⁽²⁾ geweest, vanaf 1268, en komt in de bronnen nog in aug. 1290⁽³⁾ in de functie van schepen voor, hoewel het gemeen in 1280 vroeg aan Robrecht van Béthune hem geen officiële functie meer te verlenen, aangezien hij meermalen handelde tegen de vrihede vanden chartra van Damme. Zo had hij o.m. ene plate ghesleghen tote inde medewarde van der havene waardoor de toegang sere ghenauwet ende verlant ..es⁽⁴⁾. Ook zijn zegel bleef bewaard op het Archief van het OCMW, Fonds Magdalena, charter 86⁽⁵⁾.

In 1295, wanneer Pieter van der Spoye, elders ook Pietre vanden damme genoemd, samen met de Brugse poorter Gielise Clawarde borg staat à 4.000 pond vl. voor ridder Lambrecht den Vriese - som door de steden Dordrecht, Zierikzee en Middelburg aan hen terug te storten - wordt hij uitdrukkelijk ser willems sone van der spoye, portre inden dam ge-

(1) A. DE SMET, De Klacht van de ‘Ghemeente’ van Damme in 1280, Hand. Kon. Commissie voor Geschiedenis CXV (1950), blz. 1-15.

(2) Een lijst van de bekende schepenen 1246-1301 bij A. DE SMET, a.w., blz. 13-15. Margaretha schenkt hem in juli 1272 een deel van de vuit of ydelle, waarover de klacht van het gemeen gaat. Hij wordt in dit charter Guillaume del Espeye, nostre cher bourgeois du Dam genoemd: L. GILLIODTS, Coutumes des Petites Villes, Brussel 1891, Dl. 2, blz. 180.

(3) M. GYSSELING, Corpus van Middelnederlandse Teksten, M NIJHOFF 1977, blz. 1478.

(4) Reed. M. GYSSELING, a.w., blz. 526-528.

(5) Id., blz. 1294, mei 1288.

[p. 84]

noemd⁽⁶⁾. Wat een idee brengt van zijn rijkdom en de relatie Willem-Pieter bevestigt.

Uit de inleiding blijkt duidelijk dat Pieter op het ogenblik van ondertekenen van de akte niet ziek was, wel gehuwd was mét kinderen, doch zijn vader executeur benoemt van een zaak waarin die vader 1400 pond vl. meer had belegd dan de zoon. Er wordt overeengekomen dat bij sterfgeval de vader die 1400 pond terugneemt samen met de kosten van inventariëring.

Aangezien Willem reeds vanaf 1268 als burgemeester fungeert en Pieter in 1295 als borgsteller optreedt, zal de hierna volgende akte ten laatste in de 90er jaren verleden zijn. Meteen een supplement voor Gysselings Corpus Ambachtelijke Bescheiden.

A. Dewitte

(6) Id., blz. 2196.

Bijlage

Stadsbibliotheek Brugge, Hs 418, fol. 321v-322

563.

In den name svaders ende tsuens en(de) selichs gheest amen. Ic piet(er) van der /spoye ser willems sone van der spoye portre in den dam machtich van sinne/ghesont van harten ende van ghedochten ende wel vorpenst bi rade van/goeden lieden ter heren ons heren. ende der maghet marien ende alle gods/heleghen. Omme die salichede van mier ziele ende van minen vord(er)s makic/ende ordinere mijn testament ende minen ut(er)sten wille ende in so what ma/nieren datment heeten mach ordinanche van ut(er)sten wille ende die also alst/hier naer bescreven es. Int erst so wille ic datmen gheheel testoir doe elken/ mensche die rechte claghe doen sal van mie biden executeurs van minen ut(er)sten wille die hier naer ghenoment sullen sijn ende bescreven ende hier/toe so settic ende binde al mijn goed so waer daerment ghecrighen mach/ende vinden in haren handen. Vort begharic ende wille in alre manieren/ waer dat zake dat enich discort ware tusschen minen here minen vad(er) ende/ minen wive ende minen kindren van der deelinghe van miere goed jof van/ enichgherande dinghe daer eneghe tvifelinghe in wesen mochte so wille ic/piet(er) van der spoye vorseit dat mijn here vader gheloeft si van alre/coepmanscepe ende van al ander goede daer eneghe calaenge of wesen mochte iof coemen mochte met sinen simplen worden sonder eneghe ander proe/ve ende dat hiet selve verclaerse ende anders niemene. Vort so verlie ic/piet(er) vorseit ende bekenne dat mijn here mijn vader hute esschuldich te neme/ne van onsen ghemenen goede dat hie liefst hevet viertiene onder pont/vlaems die hie meer ligghende hevet an onse ghemene coepmans-

[p. 85]

cepe danne/ ic ende also vele meer als mine reme[moree]ringhe costen sal. Vort so gheve ic/ mine alemoesene in die dekenie van brughe ende van ardenburgh ende mi/nen aermen maghen van vadre en van moedre ende daert mijn here mijn/ vader goet sal dinken ende minen executeurs vijf hondert pont iof tote/dusentich ponden iof also alst minen here mijn vader goed saldinken ende/ anders niemene ende desen alemoesene mach mijn here mijn vader meersen ende/ minderen also als hem goed sal dinken na den dinghen die ic hem seide ende/ gheladen hebbe die alemoesene te ghevene. Ende omme dat ic wille dat/ alle dese vorseide dinghen sijn ende bliven vast ende ghestade so willic dat/negheen van minen aeldinghers besitten no hand ne slaen none calengie/re omme te deelne mijn goed dat na mie blivet het ne si dat sake dat/mine executeurs van allen desen vorseiden sticken vulcomenlike hebben ha/ (fol. 322) ren wille ende daer naer so moeghen sie delen datt(er) blivet. Vort ware dat/ sake dat enich van minen aeldinghers wederseide jof lette iof dade letten/in enigher maniere minen ut(er)sten wille vorseit so wille ic dat mine execu/teurs moghen gheven den grave jof den biscop iof el iemene dat sie willen/ vijf honder pont van den ghereedsten goede dat na mie blivet omme helpe/te vulcomene ende bescermene alle dese vorseide dinghen. Vort alden cost/ die sie sullen doen omme te vulcomene dese vorseide dinghen so wille ic/ dat sie nemen van minen ghereedsten goede ende datmes hem ghelove/ sonder rekeninghe ende sonder ander proeve. Mine executeurs van minen/ vorseiden ut(er)sten wille so kiesic ende make minen here mijn vader.

Woorduitleg

calengieren, calaegne, schade(n) - discort, twist - geloeft, betrouwd - gheladen, opgedragen - rememoreeringhe, inventarisatie - verlie, bekenne - vorders, voorouders - vorpenst, doordacht - testoir doen, verrekenen - wederseide, tegensprake.