Biekorf. Jaargang 89

[p. 283]

Graven van tempeliers in Ieper ontdekt
1581

In de Ieperse kroniek van chirurgijn Thomas de Raeve, die vooral de feiten verhaalt te Ieper in de roerige tijd der jaren 1500, staat een passage die de lezer afleidt van de godsdienstige troebelen en hun macabere gevolgen binnen Ieper, en ons terugvoert naar de middeleeuwse tempeliers.

In het triestige jaar 1581 werd in Ieper nabij de Tempelpoort bij het bouwen van een woonhuis bij toeval een kelder ontdekt, die bij nader toezien een gemeenschappelijke begraafplaats bleek te zijn van de beruchte en beroemde tempeliers van Ieper.

Nog meer dan de andere tempelridders uit het oude Vlaanderen zijn de Ieperse tempeliers een voorwerp geweest van fantasie en ongecontroleerde en oncontroleerbare beweringen. Er bestaat een handschrift dat vertelt hoe de Ieperse tempeliers in 1307 allemaal werden uitgemoord⁽¹⁾. Men plaatst terecht grote vraagtekens bij dit verhaal. Kroniekschrijver De Raeve schrijft achteraan zijn nota die hier volgt, over het jaar 1307 ‘als de templiers om hals wierden gebracht’. Hij geloofde dus ook het moordverhaal uit 1307 en vertolkt hiermee ongetwijfeld de lokale Ieperse traditie.

Wij hebben het relaas dat hier volgt niet verder nagegaan op zijn authenticiteit, of verder nagezocht of ook andere gelijktijdige kronieken iets berichten over de spectaculaire ontdekking te Ieper in 1581. Misschien zullen lezers die meer vertrouwd zijn met het verleden van Ieper en de tempeliers in Vlaanderen de mededeling uit De Raeves kroniek wel bij gelegenheid eens willen commentariëren en in een netter perspectief plaatsen?

Ter informatie nog dit: de laatst verschenen boeken over de tempelridders in Vlaanderen schijnen niets af te weten van een graf dat ontdekt werd in 1581⁽²⁾.

A.B.

(1) Dit verhaal verscheen in Belgisch Museum, 1844, blz. 145-152 en werd gevolgd door een zeer kritische bedenking van J.F. Willems.

(2) L. CUMPS, De Tempeliers in Vlaanderen (Tielt, 1976), Vooral de blz. 81-88 over de Ieperse tempeliers. De moord te Ieper staat op blz. 405-408 gecommentarieerd en zou voorkomen in kronieken die dateren van na de geuzentijd (17de eeuw en later).

[p. 284]

Bijlage

Anno 1581 wierd in het voorste buijten de tempel poorte een nieuw huijs gebouwen, met een speelhof daer nevens ten versoucke van d'heer Antonius Volbout fs. Pieter ende jouffrouw Margriete Steenlandt was sijn moeder, dan in huwelijck sijnde met jouffrouw Marij Therese Dubois. Dit huijs ende speelhof wierd gebauwt op de selve plaetse daer voor desen de templiers gewoont hadden.

Nota in het uijtdelven van de fondatie wierd gevonden eenen blauwen kercksteenen trap van thien trappen nederwaerts gaende, welck men heeft opgevolgt, en ten eynden gevonden een dicke houten deur met iser bareelen beslagen, de welcke ganschelyck verkankert was, deze opengebroken sijnde, wierd gevonden een grooten gevauseerden kelder, met verscheyden doodtskisten van de templiers welcke gheraemten daer noch met stucken van hunnen kleederen lagen, mogelijck was desen kelder hunne ghemenelijcke begraefplaetse geweest, ten eijnde desen kelder sagh men vensterkens twelck opengebroken sijnde, vondt men een kleijn kasken van wit marbel met een silvere cofferken daer in int welck besloten laghen eenige antique stucken geldt, eene goude medaille met het afbeeltsel ende den naeme van Eduard daerop, den grooten coninck van Engelandt, twee groote silvere drinckcoppen, een silver tafel met daer in gegraveert den rifter tafel, ende de templiers daeran rondsom sittende, een goude doose, met daer in verscheijde fijne ende costelijcke gesteenten als diamanten, robijnen, saphier ende carbonckelsteenen. Men meent dat dese kelder daer verborgen is gebleven sedert het jaer 1307 als de templiers om hals wierden gebracht.

(Kon. Bibl. Brussel, Fonds Merghelynck, hs. nr. 140)

Woorduitleg.

Speelhof. Siertuin? Tuinhuisje? Niet bij De Bo, Stallaert,... De Flou (Top. Wdbk., dl. XV, kol. 21) kent speelhoven te Proven, een herbergnaam, te Sint-Michiels, een herberg met speeltuin, en te Veurne, een buitengoed (1769).

Bareel. Lang stuk ijzer of hout om iets af te sluiten (De Bo).

Eduard, den grooten coninck van Engelandt. Hiermee wordt wellicht verwezen naar koning Edward I († 1307), wiens regering een mijlpaal betekende in de Engelse constitutionele geschiedenis. Tenzij dat men denkt aan Edward de Belijder († 1066).

rifter tafel. Zou hiermee geen symbolische uitbeelding bedoeld zijn van het Laatste Avondmaal? De zinsnede ‘en de templiers daeran rondsom sittende’ lijkt daarop te zinspelen.

Leugenaar. De Bo kent dit woord dat een hopperank aanduidt die welig gegroeid is maar weinig of geen vruchten draagt. Ik hoorde het woord te Poperinge ook over druivelaars zeggen: ‘er zijn weinig leugenaars aan’.