Biekorf. Jaargang 89

[p. 59]

Jan Brito's weduwe in 1484

Sinds de studies van A. Schouteet over leven en werk van Jan Brito neemt men aan dat deze 15de-eeuwse Brugse drukker in 1484 overleed⁽¹⁾. Barbele, weduwe van een zekere Jan Bortoen wordt vermeld in 1484 en 1487⁽²⁾. Het is echter helemaal niet zeker of deze Jan Bortoen met de Brugse drukker kan worden geïdentificeerd: de naam Bortoen kwam toen wel meer voor in Brugge⁽³⁾. Het enige echte argument om Brito's overlijden in 1484 te situeren is het feit dat hij tot en met 1483 jaarlijks zijn bijdrage aan het librariërsgild betaalde, terwijl zijn laatste bijdrage pas in 1490 werd afgedragen als vereffening van een achterstallig bedrag, naar alle waarschijnlijkheid de nog schuldige contributie voor 1484. In 1494, nog eens vier jaar later, werd dan zijn doodsschuld betaald aan het gild. Dit bedrag, dat alle gildebroeders bij hun overlijden aan het gild schuldig waren, kon pas na enige moeite en kosten door het gilde worden geboekt, wat laat vermoeden dat er heel wat tijd zit tussen het overlijden van Brito en de boeking van zijn doodschuld⁽⁴⁾.

Een weinig opvallende post in een rekening van het beheer van de goederen van de Bruggeling Jan Adornes, kanunnik van de Rijselse Sint-Pieterskerk, zoon van de beroemde Anselm Adornes⁽⁵⁾, kan nog enig licht werpen op het laatste levensjaar van Jan Brito. In de rekening voor het jaar 16 juli 1483 - 16 juli 1484 is volgende uitgave geboekt: ‘Item meester Jan (Adornes) van een chaerte te vidua Birtoens: 8 gr.’⁽⁶⁾.

(1) A SCHOUTEET, Begin en einde van Jan Brito's drukkersbedrijvigheid te Brugge, in: Hand Genootschap voor Gesch ‘Soc. d'Emulation’ te Brugge, CVIII (1971), blz. 26-38; ID, art. Brito (Jan), in: Nationaal Biografisch Woordenboek, V, 1972, kol. 145-150; G. C(OLIN), in: De vijfhonderdste verjaring van de boekdrukkunst in de Nederlanden Catalogus, (Brussel, 1973), blz. 248-249; M. GOETINCK, Jan Brito. Calligraaf en drukker te Brugge, 1454-1484 (Brugge, 1972).

(2) SCHOUTEET, Begin, blz. 29-31.

(3) Een zekere Barbele, weduwe van Jan Borthon, en hun kinderen, Hannekinne, Cornelekinne, Tannekinne en Callekinne zij al vermeld in het 5e Wezenregister van Sint-Jacobszestendeel, f. 65v., gedateerd 20 okt. 1468 (STADSARCHIEF BRUGGE). Ook de Brugse rederijker Jan Bortoen die in 1482 een gedicht schreef ter ere van zijn overleden vriend Anthonis de Roovere kan niet met de Brugse drukker geidentificeerd worden (D. GEIRNAERT, de Roovere gedocumenteerd: feiten rond leven en werk, in: Vlaanderen, nr. 188 (jg. 31, mei/juni 1982), blz. 148).

(4) SCHOUTEET, Begin, blz. 28-29, 36-38

(5) N. GEIRNAERT, art. Adornes (Jan), in: Nationaal Biografisch Woordenboek, XII, 1987, kol. 15-19.

(6) STADSARCHIEF BRUGGE, Archief van de familie Adornes en de Jeruzalemstichting, nr 39, fol. 222r-223r.

[p. 60]

Daaruit kan worden opgemaakt dat Jan Adornes tussen 16 juli 1483 en 16 juli 1484 een ‘chaerte’, d.i. een door een beroepscribent geschreven stuk heeft gekocht bij de weduwe Birtoen⁽⁷⁾. Hoewel de naam Bortoen (Birtoen, Borthon of Brito) toen nogal veel voorkwam in Brugge, was er blijkens de rekeningen van het librariërsgild slechts één naamdrager Brito (Birtoen of Bortoen) die zich beroepsmatig met druken schrijfactiviteit inliet. De weduwe Birtoens die een ‘chaerte’ verkocht aan Jan Adornes kan dan ook worden geïdentificeerd met Jan Brito's weduwe. Jan Brito moet dan zijn overleden vóór 16 juli 1484. Zijn weduwe heeft blijkbaar zijn zaak verdergezet. Of ze ook de drukkerspers heeft bediend kan nog niet worden uitgemaakt.

N Geirnaert

(7) Zie E. VERWIJS en J. VERDAM, Middelnederlandsch Woordenboek, I, 1885, kol. 1496, s.v. chartre en III, 1894, s.v. caerte.