Biekorf. Jaargang 86

[p. 157]

Nog iets over lobbedei

De goedzakkige lobbedei ut Biekorf 1986, nr. 1, telt warempel meer naamgenoten dan wij ons hadden voorgesteld. Verscheidene lezers brachten interessant materiaal bijeen. We laten hun bevindingen hier volgen.

J.J. Beyen, Oostende, schrijft dat de familienaam inderdaad in de Westhoek voorkomt. In 1655 wonen er Lobbedey's te Haringe. In 1697 heten zo twee landbouwersgezinnen te Houtem. In de 18de eeuw waren er te Warhem. Bidprentjes uit deze eeuw verwijzen naar Beveren-aan-de-IJzer, en naar Hoogstade waar rond 1840 een Jan-Baptist Lobbedey herbergierde. ‘Al was het Michiel de Swaen misschien maar om een naam te doen die aan de versmaat voldeed’, besluit onze correspondent, die tevens verwijst naar volgende bronnen: R. Haghebaert: Weerbare mannen in de kasselrij Veurne in 1655, (uitg. VVF Oostende, 1977); H. Ronse: De volkstelling 1697 in de kasselrij Veurne, uitg. Familia et Patria, (Handzame, 1973); Th. Vergriete: Tables générales des registres aux actes de partage de la ville et châtellenie de Bergues, (id., 1972); V.V.F. Oostende: Verzameling bidprentjes; A. Dewyndt: De herbergen uit de jaren Twintig, (uitg. Heembibliotheek Bachten de Kupe, nr. 8, 1975).

A. Bovyn, Dendermonde Sint-Gillis, heeft vooral aandacht voor de uitgang ‘dei’, en die vindt hij reeds in de 14de en 15de eeuw, nl. in de familienamen Everdei, Everdey of Everdeye en in Everdein of Everdeijn en in Bols die men heet Everdeys, bij A. De Vlaminck: L'Eglise collégiale Notre-Dame à Termonde et son Obituaire (dl. II, 1898, passim), en in andere bronnen aangaande Dendermonde. Ook de plaatsnaam Rossendei is er bekend.

De betrokken uitgang dei, - we signaleerden het reeds - heeft volgens sommige etymologen, geen te beste klank. ‘Dei’ in Sint-Joris-ten-Distel, lieten wij ons door een oudere inwoonster gezeggen, staat daar voor iets zonder waarde: 't is moar dei!

Dr. med. R. Deberdt, Ieper, keert terug naar de familienaam. Ook hij kent een familie Lobbedey, die zich tot in Leisele en Eernegem heeft verspreid, maar herkomstig is uit Teteghem (bij Duinkerke).

F. Denys, Anderlecht, stelt met nadruk dat de familienaam inderdaad in Noord-Frankrijk bekend is. De meest markante

[p. 158]

naamdrager, schrijft hij, was Monseigneur Lobbedey, vicarisgeneraal van het bisdom Kamerrijk vóór de eerste wereldoorlog. Zie over deze figuur verder.

A. Vanhuyse, Brussel, verwijst naar de bronnen die hierboven uit de mededeling van de h. Beyen werden geciteerd, en hij voegt daar ook nog aan toe: P. Vandewalle: Belastingsbetalers in de kasselrij Veurne 1750-1795 (Oostende, 1795). Dan vervolgt hij: ‘Met betrekking tot het bestanddeel Lobbe tekent W. Beele in zijn Studie van de Ieperse persoonsnamen uit de stads- en baljuwsrekeningen 1250-1400, Deel 2, Glossarium (Handzame, 1975), onder het volgnummer 1684 aan: toenaam, door J. Lindemans: Bijdrage tot de geschiedenis en de betekenis van de Vlaamse persoonsnamen (Turnhout, 1944), blz. 156, en L. Peene: Middelnederlandse persoonsnamen uit het archief van het St.-Janshospitaal Brussel (Verhandelingen Kon. Vl. Academie, 1959), blz. 233, waarschijnlijk terecht verklaard als bakervorm van een Germaanse lodnaam met b-anlaut in het tweede lid (vgl. Lotbertus). En onder volgnummer 1685 legt hij de naam Lobbin (zie De Bo's naamwoord “lobben”) uit als een afleiding van datzelfde Lobbe. Ook Frans Debrabandere noemt in zijn Studie van de persoonsnamen in de kasselrij Kortrijk 1350-1400 (Handzame, 1970), de naam Lobbin een vleivorm en bakernaam van de Germaanse naam Lodebert, waarbij hij ook de vormen Lobberecht, Lobbens en Lobbekin aanhaalt’.

A. Van Poucke, Roksem, maakt er op attent dat de familienaam Lobbedey ook nu nog voorkomt in de gemeente Koekelare.

J.J. Veys, Dilbeek, vindt de naam terug in Frans-Vlaanderen o.m. te Sint-Winoksbergen. Hij vervolgt: ‘Wij hebben persoonlijk, toen wij als knaap gedurende de eerste wereldoorlog te Le Touquet/Paris-Plage als vluchteling verbleven, Monseigneur Emile-Louis-Cornil Lobbedey gekend, voormalig bisschop van Atrecht, Sint-Omaars en Bonen (Boulogne). Mgr. Lobbedey was te Sint-Winoksbergen geboren en is steeds een groot Vlaming gebleven. Als vicaris-generaal van Kamerijk bood hij een taaie weerstand aan de vervolging die de ministers van Binnenlandse Zaken en van de Erediensten ontketenden tegenover het Vlaams, waarvan hij een echte verdediger was. In de uitoefening van zijn ambt hield hij eraan Vlaams te spreken en tijdens zijn pastorale rondreizen was hij gelukkig het woord tot zijn toehoorders te kunnen

[p. 159]

voeren in de taal van het “vastenboekje”. Zo herinner ik mij nog dat tijdens de droevige oorlogsjaren 1914-1915, toen hij het Heilig Vormsel kwam toedienen in Paris-Plage, een groot gedeelte van zijn toespraak tot de communicanten, waarbij mijn oudste zuster, in de Vlaamse taal werd gehouden, tot grote verwondering van de plaatselijke parochianen. Deze kranige geestelijke kan men geenszins als een sul of dwaas mens betitelen’.

Biekorf is deze erudiete lezers erkentelijk voor hun waardevolle toelichtingen! Laten wij nog even samenvatten:

Het koppelwoord lobbe-dei wordt in drie verscheidene functies aangetroffen: als spot- of toenaam, als personage in een rederijkersklucht en als familienaam. Welke functie historisch de oudste zou kunnen zijn, is niet te achterhalen.

Het woord heeft zich tot eerbare familienaam ontwikkeld in de Westhoek, aan weerszijden van de ‘schreve’, van waaruit deze zich verder heeft verspreid. Ook de spotnaam lijkt zich tot dezelfde regio te beperken. Persoonlijk geloven wij niet dat het Michiel de Swaen uitsluitend om de versmaat te doen is geweest. Hij verwijst uitdrukkelijk naar drie personages die de Veurnse rederijkers ten tonele hadden gebracht.

Volledigheidshalve citeren wij integraal de passus uit J. Lindemans' Vlaamse persoonsnamen, waarnaar A. Vanhuyse verwijst, omdat de betrokken auteur een belangrijke verklaring geeft van de naam zelf

‘LOBRECHT, van *hlod-berht, waarin hetzelfde woord schuilt als in Lodewijk, is eerder zeldzaam. Een Lotbertus komt voor, als getuige, te Gent, in een oorkonde van ca. 996-1028. Te Desselgem was een leendienst genaamd Lobrecht (1570); te Wijnendale, een fn. Lobbrecht (1595). In het Oosten van ons taalgebied ontmoeten we vormen als Lubrecht, Lubbert - Fransch: Lobert, Loubert, Flobert, Flaubert (hl werd fl in de streek ten Noorden van Parijs). - Duitsch: Lubrecht, Lubert.

Zeer oud is de verkorting Lobbe, Loppe, uit *Luppa, voorhanden o.a. in den pln. 1139 Luppengem, Luipegem onder Bornem. De diminutiefvorm op -in, Lobbin, is reeds bekend door een getuige van dien naam, anno 994, te Gent; - Lobbekin, ca. 1200, ook te Gent, en verder inde Westvlaamsche pin.: 1418 Lobbekin brugge (Torhout), 1513 Lobbekens leen (Damme), 1542 Lobbekens stick (Westvleteren). Vgl. verder nog 1415 Lobbes stick (Lampernisse) en de fnn. Lobbe, Lops, Loppens, Lubbe, Lubben. - De Fransche naam Lubin is iets anders: het is de Fransche vorm van den naam van den H. Leobwinus, bisschop van Chartres (†556), die te onzent Lieven geworden is (uit Angelsaksisch Leofwine).’

Tot zover de wetenschap.

G.G.