Styl van placaten 1576
Vóór 1576 begon het nieuwe jaar met paaszaterdag en werd de zogeheten paasstijl in de tijdrekenkunde gevolgd. Dit wil zeggen dat we thans de tijdsaanduidingen tussen nieuwjaardag en paaszaterdag, van vóór 1576, met één jaar moeten vermeerderen om het jaar te kennen volgens onze huidige jaarkalender. 20 februari 1418 bijvoorbeeld, is, omgezet in onze jaartelling, eigenlijk 20 februari 1419, omdat het oude jaar 1418 nog doorliep tot en met Goede Vrijdag van 1419.
Daarom is het noodzakelijk de data vóór 1576 tussen 1 januari en paaszaterdag aan te duiden met o.s. (oude stijl) en, als het jaartal omgezet wordt in onze chronologie, met n.s. (nieuwe stijl). In sommige historische publikaties wordt deze bijzonderheid over het hoofd gezien zodat vele data vóór 1576 tussen nieuwjaar en paaszaterdag dan verkeerd worden aangeduid, met alle gevolgen van dien!
Zo staan de geboortedata van de kinderen van Niclaus de Pradelles en Marie Walis in zijn ‘Livre de Raison’ (ed. I. de Coussemaker 1886) op volgende data opgetekend: 12 oktober 1565, 23 februari 1566 en 3 juni 1568. In onze jaarrekening is de tweede geboortedatum zeker foutief en onmogelijk, aangezien er amper vijf maanden zouden verlopen zijn tussen de eerste en de tweede geboorte; 23 februari 1566 moet dan ook worden gelezen als 23 februari 1566 o.s. of, omgezet in onze begrippen, 23 februari 1567 n.s..
Een edikt van Philips II van 16 juni 1575 schafte de paasstijl af. Met ingang van 1 januari daaropvolgend (1 jan. 1575 o.s. of 1 jan. 1576 n.s.!) kwam de jaartelling in voege zoals wij ze nu nog kennen en begon het jaar onveranderlijk op ‘nieuwdag’ 1 januari.
Het werd een hele verandering, die soms uitleg nodig maakte. Volgende tekst duidt op het onwennige en onzekere gebruik van de nieuwe stijl, de stijl die door de plakkaten van Philips II en van Requesens was opgelegd.
Den xxen April 1576, styl van placaten, overleet Robert Walis, myn schoonvader, up eenen Goeden Vrydag, begraven t'Eecke in Ste Niclais choor (Livre de Raison, blz. 30).
20 april 1576, Goede Vrijdag, twee dagen voor Pasen, had in de oude jaartelling moeten geschreven worden 20 april 1575. Maar Niclaus van Pradelles gebruikt al de nieuwe stijl. Meteen weten we ook dat de nieuwe jaartelling bij ons styl van placaten werd genoemd.
Over moeilijkheden bij het invoeren van de nieuwe stijl te Brugge in 1576 zie Biekorf 1980 (N. Geirnaert, Kerststijl te Brugge, blz. 415-419).
L.V.A.
Auteursrechtelijk beschermd