Geschiedenis van de uitgeverij-drukkerij Desclée de Brouwer.
De periode 1877-1896
De drukkerij-uitgeverij Desclée De Brouwer, ook Sint-Augustinusmaatschappij genoemd, wordt door velen geassocieerd met schoolboeken of missalen. Weinigen zijn zich bewust van de nauwe band die het bedrijf in de 19e eeuw had met de neogotische beweging. Enerzijds moet de drukkerij-uitgeverij beschouwd worden als een kind van die beweging; anderzijds heeft ze door haar publikaties en lithografieën de evolutie en de verspreiding van de neogotiek in België beïnvloed. Precies dit werd het studieobject van de hier besproken licentiethesis 1984 aan de K.U. te Leuven, van de hand van S. Vanhoonacker.
Desclée De Brouwer werd gesticht in 1877 door de Doornikse industriëlen Henri (1830-1917) en Jules Desclée (1833-1911) en hun te Brugge wonende zwager Alphonse De Brouwer (1850-1937). Het bedrijf was gevestigd in het gehucht Scheepsdale nabij Brugge.
Door publikaties en lithografieën op de markt te brengen die qua stijl geïnspireerd zijn op middeleeuwse manuscripten, willen de stichters bijdragen tot het opnieuw tot leven brengen van de christelijke geest uit die tijd.
Een tweede belangrijke inspiratiebron voor de Sint-Augustinusmaatschappij zijn de neogotische produkties van de Engelse drukkunst. Evenals op architecturaal vlak had de gothic revival in de typografie er een belangrijke voorsprong op het continent. Een onderzoek van de catalogi van het bedrijf leert ons dat ongeveer de helft van de publikaties religieuze onderwerpen behandelt. Ook in de profane werken is vaak een pleidooi voor de Katholieke Kerk verweven.
De nauwe band tussen de drukkerij-uitgeverij en de neogotiek komt eveneens tot uiting in de voornaamste medewerkers van het bedrijf. Op artistiek vlak is de meest gezaghebbende figuur Jean-Baptiste de Béthune (1821-1894), de promotor van de neogotiek in België. Hij ontwerpt niet alleen lithografieën, lettertypes en boekbanden voor Desclée De Brouwer, maar hij controleert en corrigeert ook de uitvoering ervan. Hij wordt hierbij geholpen ondermeer door architect-ingenieur Louis Cloquet (1849-1920).
Ook personnages die een belangrijke bijdrage geleverd hebben tot de theoretische fundering van de neogotiek, zoals de te Brugge zo bekende W.H. James Weale (1832-1917) en de Luikse kunstschilder Jules Helbig (1821-1906) weet Desclée De Brouwer rond zich te groeperen. W.H.J. Weale wordt zelf een tijdlang vertegenwoordiger van haar publikaties in Londen.
Na 1900 blijft de drukkerij nog steeds in neo-gothische stijl werken. De band met de beweging wordt echter steeds losser, om in het begin der jaren 1920 volledig te verdwijnen.
Op die manier is bovenstaande periode 1877-1896, die samenviel met de aanwezigheid van Alphonse De Brouwer in de beheerraad, een aanééngesloten geheel. Voor het eerst worden hier ook, van het Rijksarchief te Beveren-Waas, de 83 boekdelen correspondentie van het
Auteursrechtelijk beschermd