Biekorf. Jaargang 85

[p. 98]

Paarwoorden van Karel Broeckaert

Het sparen en vergaren van paarwoorden (zie Karel de Busschere in Biekorf 1979-1082) is verre van ‘zonde en schande van 't papier’ (1982, p. 402). Wie dat zou durven beweren kent het papier van Biekorf niet goed. Misschien steekt nog iets ongeboekts in wat hier volgt: een zestigtal in één stroom uit de Gentse pen van Karel Broeckaert (1767-1826), die zijn komisch personage Gysken in de Syssepanneaflevering van 17 Vendémiaire VI (zondag 8 oktober 1797) laat schrijven⁽¹⁾:

Monsieur Bitterman!

Dezen dient om U-L. te laeten weten dat ik geen deel in uyw Blaedjen meer en wille nemen, nog da 'k niet en verstae dader nog oyt mynen naem in zilt noemen. Ge meugt met uywe Sysse-Panne herden en gewerden zoo vele aes ge wilt, g'en zilt niet meer hooren da 'k 'er nog myn leven mynen slabaris in zal slaen⁽²⁾. Indien dage gy in het toekomende nog iets me Deugdelyk Herte te begommelen hèd, da meugde vrylyk onder hunder doen, want 't schynt dade in die zaeke nog zurge nog agterdenken en hèd. - 'T es nuy reeds zoo lange dat da me hokken en snokken gaet, zonder da 'k 'er me knollen nog grollen over of deure kan; zoo da da best zal zyn om me my niet meer te laeten lachen en gabberen, da 'k uy nen keer nettekens myn gevoelen schryve, anders zoê dade nog zoo lange blyven haelen en draegen, tot dame me al ons heffen en leggen gemakkelyk me de pooten in den stront zoên vallen.

Dage gunder schryft en vruft en in de kisse waeyt, dat zyn hunder affairens, g'en hed nog kind nog kèn, maer ikke die nèn man in huyshouwen ben, moe wa meer op myn banden passen, en zugten en dugten om eerlyk man te blyven, en al een beetjen teire naer neire stellen. Dat meer es, zedert eenigen tyd 'k en hèn aen myn kinders niet meer t'heeten nog te verbiên, geen zeggen nog erzeggen en helpt'er aen.

Myn Agnesse pleeg zaken fentig meysken te zyn, hè wel! men kander geen werk meer van krygen. Dat zit hem nuy

(1) Kursivering van de paarwoorden door ons.

(2) Ergens zijnen slabbaris in slaan: zich met een gesprek bemoeien. - DE BO (2de uitg. 1892), p. 890.

[p. 99]

g'heele daegen en rekt en strekt, en gaept en geeuwt van luyheid, en de moeder die krom en slom gevrogt es mag 't al alleene doen. - Veurtyds 't was een plezier van heur doende te zien. - Van 's morgens tot 's avonds was ze bezig me scheuren en schommelen, stoppen en naeyen, lappen en tappen, kokken en smokken, vaegen en bustelen, wasschen en plasschen, loopen en koopen, dingen en dammelen, werken en slaeven, maeken en breken, snyën en viggelen, moosschen en prutzen, me een woord, z'en was geenen oogenblik stille, maer nuy, zedert dage gy in myn huys verkeert, da zit altyd me boeken of Sysse-Pannen in de vuyst, en binst d'acht daegen laetze wel zeven keeren het eten aenbranden.

Mynen Tobias van gelyken, word den meesten deugeniet dieder kan uytkoimen; hy zoê iemand d'hairen van zyn hoofd spreken zoê 't hy, zedert dage gy hem in uyw boeken laet lezen, en dage hem beloft hed dat hy zal meugen me doen in de Sysse-Panne.

Daer en es geen werk meer van te krygen; - Hy en ziet naer zynen winkel niet meer om en dat en weet anders niet meer aes van zuypen en zeeken, vloeken en zweeren, drinken en schinken, slaen en smyten, vegten en batementen, teiren en smeiren, loopen en ketzen, vraegen en zaegen, zingen en klingen, raezen en tieren, dansen en springen, alle keiremesken op en af. Brassen en kiskassen, snoepen en sneukelen; - dat pleegt hem me zyn profyten te kleen en te reen, maer nuy dat loopt gescheurt en geleurt, gelyk nèn schobbejok, dat en peyst nievers meer op, aes om te t'jollen en te t'jakeleuren, te kyken en te gaepen, te rieken en te snuffelen, te vysten en te stinken, en van g'heele daegen niet te doen aes zyn Ouwers te chagrineren, en nog katte nog hond gerust te laeten.

En aesme wy onze mond open doen, om tegen d'eene of d'andere te spreken, dat es evegouwe te pronken en te monken; en dat gaet toens veur acht daegen lang me hurken en snurken, - en ze zyn nog steyt genoeg van te zeggen: Vader, let gy op uyw Sysse-Panne; - dat loopt en dat ketst, en ge zoêd gy daer halve nagten meugen zitten hoesten en bulsten, kugten en dugten, waeken en braeken, om dien kadé, aes hy naer huys belieft te komen, in-te-laeten, - en of ge gy klaegt en kriept van den slegten tyd, en of ge gy knuft en kniest op de menschen die uy niet en betaelen, - en of ge gy niet

[p. 100]

meer en weet nog en kunt, ze nemen dat veur een lacherken, en azoo eet een eerlyk mensch zyn herte en zyn zielen op, en verteert zyn jeugd en zyn vreugd veur zuyken kinderen, dieder nên ouwer ten langen laesten deure-helpen, al had hy een berd veur zyn gat.

j. huyghebaert.