Biekorf. Jaargang 83
(1983)– [tijdschrift] Biekorf–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 253]
| |
Negen maal de gehele voltaire bij Johan Rodenbach te OostendeJohan Rodenbach woonde ongehuwd als drukker en boek handelaar te Oostende van 1781 tot zijn dood op 5 augustus 1787.
K.M. de Lille noemt verwantschap met de Rodenbachtak van Roeselare vooralsnog onbewijsbaar maar daarom niet per se onmogelijkGa naar voetnoot(2). Dat de bekende Roeselaarse broers Ferdinand, Alexander, Constantijn en Pedro Rodenbach zonen van de Oostendse drukker waren, zoals Eugeen de Bock schreef, is echter geheel naast de waarheidGa naar voetnoot(3).
Een zekere P.J. Vereecken had zich weinig maanden eerder als drukker in Oostende gevestigd, en het duurde niet lang of hij diende tegen Rodenbach een klacht inGa naar voetnoot(4). We citeren uit het dossier alleen Vereeckens uitval van 20 november 1782, waar zijn rivaal wordt bestempeld als iemand ‘die de alderschandaleuste boeken is verkoopende door beuls handen verbrand’.
Rodenbach blijkt in ieder geval Aufklärungslectuur in voorraad te hebben gehad. Dit kan worden achterhaald via de openbare verkoop van de boeken die hij na zijn dood in het sterfhuis achterliet. Eerst echter iets over de manier waarop die openbare verkoop plaatsvond.
Op 26 november 1787 werden ten sterfhuize geveild ‘eene schoone Verzaemelinge van Boeken, eene schoone Drukkerye met haere Persse, Caracteren, appendentien’, enzoverder. De catalogus was gedrukt door B.D. Bricx, die Rodenbach Ga naar voetnoot(1) | |
[pagina 254]
| |
als stadsdrukker was opgevolgdGa naar voetnoot(5).
Drie jaar later, op 6 december 1790, werden opnieuw boeken uit het sterfhuis openbaar verkocht. Weer was een catalogus samengesteld, verkrijgbaar te Oostende bij Bricx verder te Brussel bij Le Francq, te Gent bij C.J. Fernand en te Brugge bij De MoorGa naar voetnoot(6). We hebben noch deze catalogus, noch de catalogus van drie jaar vroeger weergevonden. De dagbladadvertentie waarin de veiling van 6 december 1790 was aangekondigd, vermeldt één titel, duidelijk de blikvanger van de collectie: ‘negen Exemplairen der Werken van Voltaire, compleet, bestaende elk in 70. vol., schoonen druk van 1785. 1789’.
Die imposante stapel van negen maal zeventig boekdelen betrof de zogenaamde Kehl-editie: Oeuvres complètes de Voltaire, uitgegeven in opdracht van Beaumarchais met inleiding en aantekeningen door CondorcetGa naar voetnoot(7). De plaats van uitgave was het stadje Kehl, gelegen op Duits grondgebied aan de rechter Rijnoever tegenover het Franse Straatsburg.
Deze uitgave, gestart in 1785, is inderdaad, zoals de geciteerde advertentie aangaf, in 1789 voltooid. Daar de door Rodenbach bestelde exemplaren ook na zijn dood de weg naar Oostende waren blijven vinden, loonde het de moeite om deze tweede openbare verkoop te organiseren, en er belangstellenden voor te zoeken in drie cultuurcentra, landinwaarts naar het oosten en in stijgende orde van aanzien: Brugge, Gent en Brussel.
De door Bricx gedrukte catalogi zouden omtrent de mysterieuze Johan Rodenbach en zijn bedrijvigheid uiteraard nog veel opheldering kunnen verschaffen. Wat Voltaire be- | |
[pagina 255]
| |
treft, deze remueur d'idées (1694-1778) genoot in de Zuidelijke Nederlanden in ieder geval een populariteit, die in de geschiedschrijving lange tijd werd onderschat of doodgezwegenGa naar voetnoot(8). De 630 boekdelen die Rodenbach postuum van hem te koop had, vormen daarvan een zoveelste bewijs.
Oostende, dat als haven en badplaats juist in het voorlaatste decennium van de 18de eeuw een hoogbloei kende, droeg uiteraard een kosmopolitisch stempel dat voor het Vlaanderen van die tijd uniek mag worden genoemd, maar dat betekent niet dat de Kehl-editie van Voltaires oeuvre er alleen op buitenlandse klanten wachtte. j. huyghebaert |
|