Biekorf. Jaargang 82

[p. 14]

Een petitie van volders tegen volmolens te Ieper (1551).

De huidige crisis in de zeer gemoderniseerde textielnijverheid kende reeds in vele Vlaamse steden en gewesten tijdens het Ancien Régime een belangrijke ‘voorloper’ toen, na de grote bloeiperiode van de middeleeuwse ‘draperie’, vooral in de zestiende eeuw, deze economische tak een zeer grote crisisperiode doormaakte. Typisch was daarbij dat de grotere steden zich enerzijds heel sterk trachtten te verdedigen tegen de textielactiviteiten van kleinere steden en plattelandsgewesten maar ook dat anderzijds, in die eerstvermelde steden, de verminderde arbeidsmogelijkheden door de ambachtslui werden ingeroepen om de aldaar voortschrijdende mechanisering tegen te gaan.

In een rekwest aan de Geheime Raad⁽¹⁾ vroegen de volders van Ieper dat hun een eeuwig octrooi zou worden toegekend pour povoir exercer leurdict mestier de fouller à pied paisiblement et à tousiours. Slechts indien de volders zelf in gebreke zouden blijven, mochten de volmolens in werking worden gesteld⁽²⁾. Het verzoekschrift werd ingediend door de hooftman, gouverneurs et suppostz du mestier résidens en la ville D'Ypre en had als groot doel que à ceulx de ladicte ville fut comandé de démoulir tous les moulins à fouller par eulx naguaires dresséz, mesmement interdire et deffendre à tous drapiers d'icelle ville de ne faire fouller leurs draps ailleurs que en icelle ville par lesdicts suppliants, pour estre foullez du pied à l'accoustumé et comme parcidevant on en a usé.

Deze nogal categorieke vraag tot vernietiging van de reeds opgerichte volmolens en tot verplichting dus om alle volderswerk in Ieper aan de Ieperse volders toe te kennen, was door de Geheime Raad voorgelegd aan de hooftman, gouverneurs et notables de la draperie d'icelle ville. Na repliek en dupliek van beide partijen en na advies gekregen te hebben van de Ieperse magistraat, besliste de Geheime Raad op 12 september 1551 lesdicts suppliants en leur requeste n'estre fondez ne aussy à obtenir l'octroy par eulx requis, ainsi que les

(1) Brussel, Algemeen Rijksarchief, Oostenrijkse Geheime Raad, nr. 672, fol. 127 v.

(2) Over de volmolens leze men de bijdrage van R. VAN UYTVEN, De volmolen, motor van de omwenteling in de industriële mentaliteit, Alumni, deel 37 (1968), blz. 61-76. Een vertaling in het engels verscheen onder de titel: The fulling mill: Dynamic of the revolution in industrial attitudes in Acta Historiae Neerlandica, deel 5 (1971), blz. 1-14.

[p. 15]

molins (dont est question), commenchez dedens la dicte ville, se pouront parfaire et achever.

Aldus blijkt dat ook in de zestiende eeuw velen het slachtoffer zijn geworden van de toenmalige niet te stuiten mechanisatie.

m. baelde