Biekorf. Jaargang 79

Van leeghe scholen en cleene studien

Zonet ging de tentoonstelling uit, gewijd aan 125 jaar Stedelijke Nijverheidsschool te Brugge. Boeiend gepresenteerd, voorzien van een meer dan weelderige Catalogus, was in die Catalogus het meest opvallend de publicatie van de inventaris van het 19e-eeuwse didactisch materiaal. Een unieke verzameling, die vergeleken aan de inventaris van directeur F. Mouzon uit 1881, voor ruim de helft bewaard bleef. Verruimd met een collectie van 50 technische wandplaten (in schabloontechniek aangelegd en met plakkaatverf afgewerkt) uit 1845: een waardig legaat voor het Museum van Volkskunde, dat we meteen ruimte toewensen voor zoveel fraais.

Geeft de Catalogus verder uitgebreid commentaar omheen de Chaerte, 1574, van de Loterie van de Bogardenschool, binnen welks gebouwen de Nijverheidsschool werd ondergebracht in 1853; omheen een kwatrijn uit 1549; en bij een waarachtig merkwaardig grondplan van het kwartier van de Bogardenschool, 1543; dan is de historische schets, van de hand van oud-directeur g. de waele omtrent deze Bogardenschool duidelijk iets te vlug geschreven. We verwijzen ter correctie graag naar een uitvoerige bijdrage in A.S.E.B., dl. C1V, 1972, pag. 145 e.v., waar de types onderwijs, verstrekt binnen de Brugse Bogardenschool, uitvoerig vergeleken worden met andere schooltypes te Brugge (althans tot en met de 16e eeuw). Bovendien bracht de tentoonstelling zelf een bijzonder revelerend Reglement van inwendige orde, in fol., en ingelijst gepresenteerd, uit 1702, dat een voortzetting van het 16e-eeuws leerplan evoceert (Cat., nr. 304, afgedrukt pag. 314), zonder dat de nota in Catalogus dit blijkbaar vermoedde.

Zoals bekend werd, naar het eind der 16e eeuw, onder invloed van Humanisme en Jezuïetenpedagogie, de drie jaar durende Latijnse school of leeghe school vervangen door een schooltype dat zes leerjaren telde. Alle bestaande scholen te Brugge (de privé-scholen natuurlijk niet), schortten hierom hun eigen Latijnse scholen op, om hun studenten door te sturen naar de Latijns-Grieks humaniora der Jezuïeten (Brugge 1574-1575), of vanaf 1622 naar de louter Latijnse der Augustijnen; en behielden zelf alleen wat nu lager onderwijs noemt.

Het reglement uit 1702 is het, naar het ons voorkomt, eerste traktaat dat te Brugge de zes leerjaren benoemt (het S.J.-voorstel uit 1575 voor reorganisatie van het onderwijs spreekt nog over 3 jaar). Het eerste jaar: Figuris - duidelijk in zijn naam teruggaand op De Figuris van Despauter, aan eerstejaars ondersteld bekend; het tweede jaar: de Grammatica, refereert naar de basisgrammatica van J. Despau-

[p. 150]

ter opnieuw; jaren 3 en 4 noemen het le en 2e jaar Syntaxis. Bemerk dat vóór de onderwijsvernieuwing de Syntaxis reeds aangeval werd in het eerste jaar; het 5e jaar kreeg de naam Poësi, het 6e Rethorica, benoemingen die tot voor kort nog gemeengoed waren.

Duidelijk is, bij deze cleene studien, het derde jaar het moeilijkst: de bursiers van de Bogarden (de studenten worden zowel bij de Jezuïeten te Brugge als b. vb. naar Douai uitgestuurd) moeten verplicht elk studiejaar binnen de eerste vijf eindigen; het 3e jaar binnen de eerste 10. Na deze humaniora kunnen zij Artes in de Lelie doen (als eerstejaars noemen zij logici, tweedejaars physici: Biekorf 1975-76, 224), doch opnieuw alleen als zij hun uytterste devoir doen: in het andere geval (zij worden om de drie maand gecontroleerd) worden zij vóór den tijdt van promotie uitgetrokken uyt de Philosophie. Men acht het normaal dat zij, na de studie der Artes, twee jaar te Brugge zelf komen les geven, een soort tegenprestatie, om daarna de andere faculteiten aan te vangen, tenzij zij daarvoor worden ghe-excuseert, niet wezende Antemedium, daer inne begrepen de drye Linien(?).

Een zeer duidelijke dreiging, dit nieuwe Reglement, dat op een bart gheplackt inde Schole sal worden ghehanghen, op dat niemandt en pretendere cause van ignorantien.

A. Dewitte

- catalogus 125 jaar stedelijke nijverheidsschool. Techniek als hefboom voor Wetenschap en cultuur, onder redactie van W.P. Dezutter en M. Goetinck, Brugge, Provinciaal Hof, 1979, 318 pag., geïll.