Stemmen voor de vrijheid
op uitnodiging van Dumouriez
Veurne 1793
Na Jemappes (6 november 1792) lagen onze Nederlandse provincies open voor Dumouriez. De generaal zond een commissaris naar de steden om er de aansluiting bij de Franse Republiek voor te stellen: ‘als vrije borgers nu, in het bezit van de Mensenrechten, door een vrije stemming, als vrij en souvereyn volk van Veurne’.
Ook Veurne kreeg begin maart 1793 het bezoek van een commissaris, met name Salomez. Opgeroepen werden al de borgers van Stad, Ambacht en van het Moereland. Een duizendtal kwamen bijeen in de St.-Niklaaskerk op 6 maart. Salomez besteeg de preekstoel en verzocht hen als vrije borgers hun vrije stem uit te brengen ofwel voor vereniging met de Franse Republiek ofwel voor een andere constitutie naar hun wens. Het moet een volkomen vrije uitspraak zijn, zei hij, zonder enige belemmering van wie of waar ook.
Met applaus werd een kiesbureau van drie Veurnse notabelen samengesteld. Ieder borger schreef dan zijn wens in het witte stembriefje. De telling bracht de volgende cijfers en vrije uitspraken in bonte formulering. (Verslag in Messager SH 1880, p. 108-123.
Vry: 797.
Vry Belgis, Vrye Belgen, Vrij Belgica 149.
Vry (met naam van persoon en parochie) 13.
Vry (met naam van persoon) 7.
Vryheyd 4; Vry op ons eigen 3; Liber Vrij 5.
Onder Belgis 2; Vry Belgis Volk 1; Vry Volk 1.
Belsij vrij (met naam van persoon) 2.
Vrye Belsien 1; Vry Belgij 1.
Voor de Belsische Staeten 1.
De vryheyd voor ons Belgien 1.
De vryheyd voor ons Belgien 1; Onder de Belscke vryheid 1.
Voor de rechten en privilegien van Belgis 1.
Vry als voordesen 1.
De oude Constitutie te onderhouden 1.
Onse vrije en ordinaire Consitutie 1.
Vry sonder vreemde influentien 1.
Geen frans 3; Frans 9.
Een republikeinse Staet onder de bescherminge van onse Constitutien, vrye staet, vry van alle vreemde influentie 1.
Het proces-verbaal over de stemming werd door het bureau in twee talen opgesteld. Door den ‘borger commissaris Pierre Gadolle’ werd de stemming verworpen: de ‘borgers van Veurne werden verkeerd voorgelicht, zo schrijft hij in zijn rapport, vandaar dat koppig en obscuur voorbehoud in het uitbrengen van hun wens; ze misachten de broederlijke omhelzing van de Republiek en verweigeren de kordate uitspraak die de eerbied voor een grote Natie hen moet ingeven...’.
De eerste Franse bezetting in 1793 zou in Veurne maar enkele dagen duren, eerst na Fleurus (1794) volgen verovering en annexatie.
C.B.
Auteursrechtelijk beschermd