Biekorf. Jaargang 75

[p. 255]

Kerkinventaris van Westkapelle
1716

De Provinciale Dienst voor Kultuur bezit een kleine inventaris van de kunstwerken die de kerk van Westkapelle in 1716 in eigendom had⁽¹⁾.

Deze inventaris geeft een goed beeld van wat een landelijke kerk in het begin van de 18de eeuw bezat. Gewijde vaten, paramenten, kandelaars, versiering blijken in ruime mate aanwezig te zijn; het meubilair wordt maar terloops vermeld in functie van andere voorwerpen (bijv. wat op de altaren en op het doksaal staat). Naast dit gerief voor de eredienst, treffen we ook een aantal zilveren ex-voto's aan. Te vermelden zijn ook drie ‘gaeijkens’ die het Jezuskind omgehangen krijgt als het - met het O.-L.-Vrouwebeeld - rondgedragen wordt; wellicht zijn de ‘gaeijkens’ een gift van een lid van de plaatselijke Sint-Sebastiaansgilde.

Als wij deze inventaris vergelijken met wat nu in de kerk aanwezig is⁽²⁾, dan moeten wij vaststellen dat al het opgesomde verdwenen is, uitgezonderd twee ex-voto's uit 1649 die wel niet nominatim vernoemd zijn, maar kunnen begrepen zijn onder het zilverwerk.

Dat kunstwerken in de kerken mettertijd vervangen worden, blijkt dus ook vroeger gebeurd te zijn. En eigenlijk hoeft ons dit niet altezeer te verwonderen, aangezien daarvoor veel oorzaken kunnen aangewezen worden.

Daar is vooreerst de sleet die o.m. bij textiel wel het meest zal voorkomen en veeleer een vernieuwing dan een herstelling tot gevolg zal hebben. De gewijzigde smaak kan de reden zijn om bepaalde voorwerpen niet meer te gebruiken, wat de eerste stap is om ze kwijt te geraken. In oorlogstijd worden kunstwerken niet enkel vernield, maar ook gestolen of meegenomen op de vlucht,... en niet teruggebracht. Goud en zilver hebben in alle tijden dieven aangelokt, zelfs al riskeerde men vroeger voor heiligschennende diefstallen andere straffen dan nu. Verkoop van kunstwerken om met de opbrengst andere zaken aan te kopen of herstellingen uit te voeren, is ook van alle tijden. En we zien nu ook, of we zagen tot voor kort, dat ex-voto's regel-

(1) Deze inventaris is afkomstig uit de nalatenschap van M. English.

(2) L. Devliegher. De Zwinstreek (= Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen 4), fielt-Utrecht, 1970, blz. 188-191.

[p. 256]

matig opgeruimd worden om plaats te bieden aan nieuwe soortgenoten.

Zo zal het ook in Westkapelle gebeurd zijn,... en de evolutie is nog niet ten einde!

Luc Devliegher

Tekst van de inventaris

Inventarijs van alle de goederen toebehoorende de kercke van Waestcappelle ten jaere 1716, soo van goude ende selver juweelen als van lijnwaet ornamenten ende generalijek van alle de meubelen dese kercke toebehoorende.

Ten eerste in goudt ende selver heeft dese kercke een selver vergulde remonstrantie.

Noch een vergulde cijborije met een selver croone.

Twee selver vergulde kelcken met hunne pattijnen.

Eenen tiinnen kelck met de pattene.

Een selver casken om te gaen berechten met een doseken daer op staende waer in is de heijlijghe olije.

Noch een ander selver doosken dat men in de platse van de h. olije daer op vijst om te dienen tot het geven van de benedictie in den tijt van oorloghe alswanneer de groote cijborije moet ghevlucht worden.

Noch een selver Agnus deij met een vergult doseken daer in oock om te gaen berechten het welcke om zijne moeijelijckheijdt blijft onghebruijckt.

Noch een vergulde doseken met de h. olije daer in dat ghevijst can worden op de cijborije als men daer mede gaet admijdstreren.

Noch een drijvuldigh selver doosken inhoudende het h. crijsma ende de andere heijlighe olije.

In de santuwarie ofte sachrijstie

Eerst een groen autaer cleet met de bancxkens.

Een vijolet cleet met de bancxkens.

Noch drije roode autaer cleeren

Noch drije blauwe autaer cleeren

Noch drije root ende wijt autaers cleeren met de bancxkens.

Noch twee swarte autaer cleeren.

Noch vijer wijtte autaer cleeren.

Noch twee roo beselverde om op den hooghen autaer ende onse lijeve vrauwen autaer.

Casuffels met zijn toebehoorten

Twee vijolette casuffels met de kelckdoecken.

Twee groene met de kelckdoecken.

Twee swarte met de kelckdoecken.

Twee roo met de kelckdoecken.

Noch een beste witte coorcappe met de casuijffel, kelckdoeck ende twee dienrocken.

Noch een blauwe coorcappe.

Twee swarte coorcappen.

Noch een swarte coorcappe met de casuijffel, burse, kelekdoeck ende twee dienroeken.

[p. 257]

Twee swarte peiders.

Noch een beste swarte met een wijt cruijce.

Noch twee wijtte peiders.

Noch een beste cassuijffel met den kelckdoeck ende de burse met noch een roo burse ende kelckdoeck.

Noch twee sluijwers te weten een roode ende een wijtte.

Noch drije stoelen om de prijesters op te sitten.

Aen den ooghen autaer

Vijer motaele candelaers met twee ter zijden.

Twee cruijsefexen.

Een slechten ghemaeckten blommencrans.

Twee potten met ghemaeckte blomen om in de weke.

Op onse vrauwen autaer

Een vergult cransken met een crusijficx ende twee potten met selver ghemaeckte blommen in de weke, met vijer motaele candelaers.

Op st. nijclaeijs autaer

Een slechten crans met twee gemaeckte slechte selver blommen en twee potten, crusificx ende vijer candelaers om in de weke.

In de cleene casse

Eenen ghemaeckten houtten selver vergulden troon om onse lieve vrauwe daer in te draegen met noch een deel slechte ghemaeckte blommen.

In de pluijmen casse

Drije ghemaeckte pluijme cransen, voor eieken autaer één ende één om onse lieve vrauwe daer in om te draegen, met sesentwintigh ghemaeckte blommen van pluijmen.

Noch twee beste autaer cleeren met hun bancxkens.

Noch twee cransen, deene van stofte ende dander van beselvert leer met noch een cransken van selver blommen ghemaeckt.

Noch een leer om aen den preekstoel.

Noch een tapijt om op de schragen van onse vrauwe.

Noch een ballekijn met zijn toebehoorten.

In de casse daernevens

Vijer autaer cleeren met hunne toebehoorten.

Twee cransen, te weten de beste één om op den hooghen autaer ende één om onse lieven vrauwen autaer ghemaeckt van beselvert leer ende rontom beset met engelkens.

Noch een leeren troon ghemaeckt om onse lijeve vrauwe om te draegen waer in dat lijggen twee vergulde inghels met hunne voeten ende vleughels, met de canons ende een beselvert cruijse met de behangsels van de disschen.

Voorts noch acht beselverde candelaers ende drije beselverde aermens, twee om van zijden van den oogen autaer ende één aen het casken ofte huijseken daer het beelt van onse lijeve vrauwe in staet.

Voorts noch derthien ingelkens dienstigh tot het pareren van de autaeren met noch achthien ofte twintigh potten met de ghemaeckte blommen.

Noch een standaert van onse lieve vrauwe met noch één van het hooghweerdigh heijlijch sacrament

Voorts noch drije vaenen tot het vereeren van de prossessie.

Noch twee coper lanten.

[p. 258]

Twee cooper aermens ofte aerrems om de keersen op te stellen.

Een cooper croone in den hooghen choor.

Een toper cruijce.

Een coper wijwaterketel met den quijspel.

Een cooper wieroockvadt met een tijnne schelpe.

Noch ses slechte toper candelaers op den docsael.

Twee tijne taljooren met twee tijnne appullekens.

Twee mantels van onse lijeve vrauwe.

Twee cleeren ofte cleeders voor onse lijeve vrauwe ofte voor het beelt te weten een wijt ende een vijolet cleet.

Item noch ses peramijden van leer ghemaeckt op houdt met vijer plackers op houdt oock ghemaeckt.

Goudt ende selver

Eerst een mijssael beslegen aen alle vijer de houcken met selver plaeten, selver sloten ende selver capittelstock.

Noch een doeck ofte cleedt behangen met selver soo volght.

Eerst seven selver agnus deijen onder cleen ende groodt.

Een selver lepel, selver aerrem, vijer selver voetkens ende een selver bostken.

Noch daerop een groote selver schakel met veerthien cleene.

Noch daerop een selver schaele met een selver cruijsken, selver vijngheroet, twee selver houijserkens, eenen vergulden bal ende eenen selveren met vleughels.

Voorts twee selver croonen, één voor onse vrauwe ende één voor het kijndeken Jezus die men aendoet alswanneer dat zij omdraegen wort met een selver schapulijer met acht selver schakels daer aen ende eenen gouden rijnek.

Voorts noch drije vergulde selver gaeijkens die aen het kijndeken hangen als het beelt omgedragen wort ende oock ghejont aen onse lijeve vrauwe der selver prochie.

Voorts noch vijer selver kandelaers.

Drije selver lampen.

Twee selver blompotten.

Een selver cruijce met 2 selver buijsen.

Een quijspel met selver besleghen.

Een selver wieroockvadt met een selver schelpe ende een selver lepelken met een selver ketenken daer aen.

Een selver taljoore met twee appullen.

Noch een maeghdekeerse met twee selver croonen aen ende noch een selver agnus deijken aen het casken hangende daer het beelt van onse lijeve vrauwe in staedt

Item noch drije bellen.

Item noch drije mijssaelen.

Item noch vijer pastaraelen.

Item noch drij prossessionalen.

Item noch een anthiphonael.

Item noch een graduwael.

Item een missael defunctorum.