Biekorf. Jaargang 73

Het ‘Comite Patriotique’ van Veurne in 1789-1790

De opmars van de Patriotten was begonnen einde oktober 1789 in de Kempen. Na de inneming van Turnhout volgden Gent (12 november) en Brugge (17 november). Het uur van Veurne naderde, de omkeer zou er zeer zacht verlopen. Op 20 november kwam een bode uit Gent - niet uit Brugge - met het verzoek een lokaal Comité Patriotique te stichten: hij sprak namens het ‘Comité patriotique generael’ van Gent en de Veurnse magistraat ging onmiddellijk in op dit verzoek.

De samenstelling van het Comité was als volgt:

Voorzitter:

Jonker Frans van der Meersch, burgemeester der stede.

Leden:

1. uit de geestelijke stand:

Burie Joseph (Nieuwpoort 1732 - Veurne 1803), pastoor van Sint-Niklaas, deken van de christenheid Veurne-Nieuwpoort. (Hij was een vurige patriot; werd later verbannen naar Oléron).

Herwyn Carolus Ludovicus (Hondschote 1741 - Veurne 1807), kanunnik van St.-Walburga.

Vanden Bogaerde Dominicus, kan. van St.-Walburga.

2. uit de burgerij:

Bernier Charles Alexander Joseph (Hondschote 1740 - Veurne 1806), schepen van Veurne.

Ryckx Norbert, apotheker; f. Jacques Anselm en Marie Françoise Sperseele. Hij was gehuwd met Dorothea Daghelet. (Overleed in 1808).

Barbier vader.

Ryckeboer Franciscus.

De messagier van Rijsel.

Zij vormden tezamen het ‘Comité patriotique civil et écclésiastique’ van Veurne.

De eerste aktiviteiten van het Comité liggen in de maand december. (Biekorf 1937, 100).

Op 7 december gaat het bevel uit dat al de burgers de driekleurige

[p. 283]

brabantse kokarde zullen dragen. Tot teken van overgang naar de Revolutie worden 's avonds al de klokken een uurlang geluid.

Een grote dag was 9 december: uit Ieper kwam kommandant Malou-Riga aan het hoofd van zijn Volontairen de stad binnen; uit Gent kwamen gedeputeerden van het Comité Generael. Ze werden alle op klokgelui en feestelijke begroeting in de abdij onthaald.

Op 10 december en volgende dagen wordt de magistraat vernieuwd: al de leden en ambachten van de kasselrij worden voor de verkiezing opgeroepen. Bij de aanstelling van 13 december heeft de patriotique raad als landhouder Ferdinand de Man (1736-1798; gehuwd met Maria Fraeys) en als burgemeester Frans van der Meersch (1754-1825), schildknaap, gehuwd (1773) met Angelique Walwein uit Ieper verkozen.

De Gentse afgevaardigden zetten nog dezelfde dag (13 dec.) hun patriotique toernee voort, ditmaal begeleid door de abt Ryckx en pastoor Burie. Over Pervijze, Schore, Keiem en Beerst trekken ze naar Diksmuide, in al die plaatsen de revolutie verkondigend (met aanstelling van lokale comités) en de brabantse kokarden uitdelend.

Een grote dag was nog 2 maart 1790. Op die dag werd Bernier als schepen vervangen door Ferdinand de Moucheron, heer van Wijtschate (1739-1793) en werd de krijgsraad opgericht onder presidentie van burgemeester van der Meersch. Bijzitters waren Billet en Langerblick, auditeur Isenbrandt, griffier Ollevier.

Veurne stelde twee kompagnieën op van elk 64 man, 3 korporalen en 2 serjanten. De aanvoerders waren:

	1. Kompagnie	2. Kompagnie
Kapitein	Lefebeure	Chauquet
Luitenant	Bieswal Benoit	Villecas
Onderluit	Huseel Louis	Ollevier

Kadetten van de twee kompagnieën waren: Doncker en Ryckx (van Oostende).

De wijding van het vaandel van deze eenheden (door abt Ryckx in de St.-Niklaaskerk op 13 maart) was aanleiding om ook te Veurne een korps van Volontairen in te richten. Promotor was pensionaris Marannes. Zeer snel verliep die onderneming niet. Begin augustus was de leiding samengesteld: kapitein Van Vossem, luitenant van den Kerchove, onderluitenant Marannes zoon, vaandrig Breynaerts zoon, adjudant Peelaert, tamboer-major Daversyn. De vaandels van de Volontairen werden eerst op 29 aug. in de St.-Niklaaskerk gewijd met grote praal, en met een sermoen van de vurige abt Ryckx dat bij sommige burgers opspraak verwekte als ‘lastertael en oproer zaeiende’. (Aantekeningen van F.A. Vermeersch, 1729-1805).

De krijgskansen keerden zo snel dat kompagnieën en volontairen mochten thuis blijven. Het Comité Patriotique staakte zijn werking op 3 december en 's anderendaags trokken Landhouder de Man en Burgemeester van der Meersch, samen met pensionaris Marannes naar Genappe (bij Nijvel) om er, in het Oostenrijks hoofdkwartier, de stad en kasselrij van Veurne deemoedig onder de hoede van maarschalk von Bender en de regering van het Huis van Oostenrijk te stellen.

C.B.