Biekorf. Jaargang 73

[p. 45]

Opleiding van een gezworen landmeter
Noordschote 1727

Pieter Pieters, zoon van Pieter (uit Zuidschote) en Isabeau Delva (uit Le Quesnoy, dép. Nord), geboren op het vaderlijk hof in Zuidschote 14 maart 1665, was een begaafde jongen. Hij begon ‘te schole te gaen’, toen hij zes jaar was, bij de schoolmeester van Zuidschote, meester Pieter Milleman. Zijn vader zag dat hij flink vooruitging in 't leren en zond hem, in zijn dertiende jaar, naar Joris Vermeersch in Luzerne (gehucht van Zuidschote-Boezinge) ‘om de conste van cifferen te leeren’. Vermeersch was ‘een wijs deghelic man’ en in rekenkunst zeer bedreven. Een jaar later ging Pietertje over naar de school van Boezinge bij meester Pieter Vervaecke die hem voorbereidde om straks in zijn vijftiende jaar, ‘de walsche taele te leren in eene walsche schole of in het walschlant’. Dit plan werd verijdeld door de vroege dood, in zijn zesenveertigste jaar, van vader Pieters op 3 maart 1680. Zoon Pieter moest op het hof blijven en, hoe jong ook, moeder helpen op het bedrijf. Deze omstandigheden verklaren het feit dat Pieter, als oudste zoon verantwoordelijk voor het gezin, tamelijk laat het huwelijk kon aangaan, in 1694, in zijn dertigste jaar. Zijn jonge vrouw - ze was 18 - was dochter van Philips Huijghe (van Noordschote) en Maeijken Hoflack (van Langemark) en zou vóór hem overlijden in 1720.

De derde zoon uit dit huwelijk, Joseph Jacob, geboren in 1705, zou het tot landmeter brengen. Hij leerde goed en vader Pieters liet Joseph Jacob verder leren: in hem zag hij zijn eigen (onderbroken) droom in vervulling gaan.

Over het jonge schoolkind Joseph zijn geen bijzonderheden voorhanden: zijn meesters zijn zeker de lokale schoolmeesters van Noordschote en Langemark geweest. De studiejaren voor landmeter werden ingezet toen de jongen zeventien jaar werd. Daarover heeft vader Pieters het volgende aangetekend in zijn ‘Register ofte Handtbouck’ dat tegelijk zijn boekhouding en zijn familiekroniek is.

Door mij Pieter Pieters ‘gheaccordeert met Pieter Plantefeue, deelsman wonende tot Langhemarck om Jooseph Jacobus Pieters met hem te woonen ende te leeren den stil van verdeelen ende landtmeten voor twee jaeren, het eerste incommende den lesten sondach van 7 bre 1722 ende dat voor twintich ponden grooten vlaems beede de jaeren’.

Vader Pieters betaalt op 26 sept. 1723 aan de huisvrouw

[p. 46]

van Pieter Plantefeue de som van 10 ponden ‘over de tafelcosten ende leeren van Josep Pieters van het eerste jaer’. Regelmatig volgden dan, steeds tussen 20 en 30 september, de betalingen voor 1724, 1725, 1726 en 1727. Gedurende vijf jaar was zoon Joseph in de leer bij de deelsman Plantefeue van Langemark.

Deze vijf jaren werden bekroond door een stage te Belle (Bailleul) zoals blijkt uit de aantekening:

‘Item noch betaelt over een half jaer tafelcosten tot Belle, doen hij [Josep] heeft gheschreven op t'Comptoir van den procureur Lermeseau, verschenen 1. april 1728, veerthien ponden grooten vlaemsch, frans ghelt, ende ontrent elf ponden grooten vlaems van ons ghelt’.

Vader Pieters geeft op 29 mei 1728 in rente aan de leermeester van zijn zoon ‘Sieur Pieter Plantefeue, deelsman ende griffier van Langhemarck, de somme van 290 ponden grooten vlaemsch met belofte van te betaelen den intres in advenante vanden penninck 25 bij jaere. Comt 11 pond 12 schellingen grooten vlaemsch t'jaeres’. Deze rente wordt jarenlang regelmatig uitbetaald.

Vader Pieters overleed op 23 oktober 1729. Hij had het geluk niet beleefd zijn zoon als gezworen landmeter te zien in dienst treden. De onderbroken rekening van de vader wordt door de zoon aangevuld. Onder de datum 14 februari 1732 vereffent de jonge landmeter de voorschotten gedaan door Pieter Plantefeue: ‘soo veele bedroughen de verschotten gedaen tot de maeltijdt in t'doen van de preuve van Joseph Jacobus als Lantmeter prijser ende deelsman der zaele ende casselrie van Ipre’.

- Naar een diplomatisch afschrift (in particulier bezit) van het Register ofte Handtbouck. Het (originele?) handschrift van Pieters werd ingezien door L. Slosse (Biekorf 1904, 15-16) en door K. de Flou (Top. Wdb. XVIII, 1231) die er plaatsnamen uit heeft geëxcerpeerd. Bemiddelaar van dit familieregister was voor allebei pastoor Edward Lagace, stadsgenoot en tijdgenoot van K. de Flou, parochiepastoor van Zuidschote (1901-1905) en tevoren onderpastoor in Izegem.

A.V.