Biekorf. Jaargang 70

[p. 112]

Een reglement voor de ‘publique bestedynghe van aerme persoonen ende kynderen vanden disch’
Woumen 1765

Op de dis of armbestuur berustte in vroegere tijden grotendeels de zorg voor de armen van de gemeente of parochie: weeskinderen, zieken, zwakzinnigen, ouden van dagen, enz. In de oude disrekeningen kan men jaar na jaar nagaan welke steun er aan de behoeftigen werd verleend in de vorm van geld, voedsel, klederen, brandstof en andere benodigdheden. Er komen gevallen voor dat het armbestuur volledig in het onderhoud moest voorzien. Dergelijke ‘dischgenooten’ werden dan vaak door een of ander gezin opgenomen tegen een bepaalde vergoeding volgens akkoord gesloten met de dismeester of met de pastoor. Wellicht om deze uitgaven enigszins te drukken, ging de dis later over tot een ‘publigue bestedynghe’ waarop behoeftigen die geheel ten laste van de dis waren, voor een tijd, veelal een jaar, aan de minstbiedende werden toevertrouwd.

Deze ‘bestedynghe’ werd te Woumen gehouden in de maand april in een of andere herberg. Wanneer dit systeem werd ingevoerd, kan niet met zekerheid worden achterhaald. Het bestond in elk geval reeds in 1712 toen, volgens de disrekening van dat jaar, ‘bij publigue bestedynghe’ 9 kinderen en 6 volwassenen in verschillende gezinnen werden ondergebracht. Voor ons gevoel is dit een schrijnende en zelfs mensonwaardige praktijk die echter door onze voorouders waarschijnlijk niet als zodanig werd aangevoeld en opgevat. Mogelijk hebben velen in een dergelijke opname van een arme, een zieke, een weeskind, een oude van dagen een menslievende daad gezien waarvoor zij slechts een geringe of soms helemaal geen vergoeding vroegen. Om willekeur, verwaarlozing of uitbuiting uit te sluiten, was deze opname onderworpen aan verschillende bepalingen en voorwaarden die in een reglement waren bevat.

Hier volgt de integrale tekst van een dergelijk reglement uit het archief van de kerk van Woumen. Dit merkwaardig stuk, waarop de ‘uitbesteding’ zelf volgt, werd opgesteld in 1765 door pastoor Van Craeyelynghe (1748-1769) en Guiliaeme De Coene, dismeester.

J. Vlamynck M.S.C.

Tekst van de ‘publique bestedynghe’

‘CONDITIEN ENDE BESPREKEN waer op den achtentwyntigsten april zeventhienhondert vijfentsestigh van weghen den

[p. 113]

heer pastoor ende guiliaeme decaene dischmeester deser prochie van Woumen sal besteedt worden minstbiedende de naerste de aerme persoonen ende kynderen van desen disch voor den tydt van een jaer in te gaen daete deser ende eyndighende den lesten april XVIJ^c sesentsestigh op de volghende conditien,

Alvooren de aennemers syn verobligiert vande persoonen ofte kynderen die sy sullen cammen aen te nemen de selve behoorelyck te onderhouden ende aliementeren midtgaeders incas van eenighe sieckten, quellynghen, quetseuren ofte andere onpasselyckheden hun wel te besorghen ende op te voeden ofte op te passen, oock hun te doen visiteren van docteurs ofte cherurgiens, ende de visitten van de docteurs ofte cherurgiens met de leverynghe vande medecyne is al tot laste vande aennemers sonder eenigh vergelt daer over te connen ofte moghen pretenderen soo van visiten als medecynen,

Voorts sullen de aennemers verobligiert wesen van de persoonen ofte kynderen de welcke sy sullen aennemen behoorelyck te onderhouden van alle lynwaeten, wullen, coussen, schoenen ende alle andere deederen die sy noodigh sullen syn hebbende alles sonder vergelt,

Item de aennemers syn verobligiert vande kynderen ofte persoonen behoorelyck te voorsien van bequaeme ende goede slaepynghe midtsgaeders de kynderen wel te kuysschen ende te besorgen van alle de vuijlligheyt soo uijt het hooft als uijt de cleederen te weiren, immers ghelyck sy in eerlycke redelyckheyt ende maniere ghewoone syn te doene,

Voorts de aennemers sullen verobligiert wesen vande kynders de welcke bequaem syn de selve naer de schoole te senden ten minste drije maenden van ider wynter saysoen, midtsgaeders hun het sondaeghs ende het s' mestdaeghs naer den cathecismus te senden gheheel het jaer ofte wanneer het er is,

Ende incas dat de aennemers de selve aerme persoonen ofte kynderen niet en quaemen behoorelyck te voeden, cleeden, aliementeeren ende voorsien van bequaeme slaepynghe ende slaepplatse ofte andersynts iets quaeme te manquieren ghedeurende den selven tydt van hunne aennemynghe midtsgaeders niet en volquaemen aen dese conditien, den dischmeester sal hebben de faculteyt vanse te moghen weiren, ende alleenelyck betaelende naer raete van tyde sonder iets meerder te moeten betaelen ter wat eausen het selve soude moghen wesen,

De besteders hebben de faculteyt van eenighe vande selve kynderen ofte persoonen niet over te slaen ten daeghe vande bestedynghe midtsgaeders te nemen den na lesten verleeger incas het hun goetdunckt, sonder aen iemant reden daer over te moeten geven,

[p. 114]

[Uitbesteding van acht personen]

Alvooren op de voorseyde conditien wort alhier eerst besteedt een kynt met naeme Bernardus Synnaeghel ghebooren den 27^en meije 1751 aenghenomen by Joannes Synnaeghel voor de cost	memoirie
Voorts Laureins Synnaeghel ghebooren den 17^en november 1753 aenghenomen by pieter castelein voor	2.0.0 gr.
Item Jan bapt^e Laureins ghebooren den 5^en november 1750, aenghenomen by Eugenius Vlamynck schoore voor de cost	memoirie
Voorts pieter Valencyn aenghenomen by pieter de Wilde fi^s Jan bapt^e voor de somme van	2.0.0. gr.
Item anna Laire blinde dochter aenghenomen by Joannes marchand voor de somme van	4.15.0 gr.
Voorts rosa de Wilde aenghenomen by p. van lerberghe coster van St jacobs voor de somme van te weten een pont thien schellynghen gr. voor twee jaer ende naer dien niet meer den disch te vraeghen comt voor dit jaer	0.15.0 gr.
Item Jacobus Ronsée eenen ouden man aenghenomen by via pieter de poorter voor de somme van	5.0.0 gr.
Voorts een kynt met naeme anne Bussemaecker out ontrent drie jaeren aenghenomen by vi^a adriaen vander gucht, voor den tydt van sesthien maenden, immers tot meye 1766, voor de somme van	8.0.0 gr.

Aldus dese bestedynghe ghedaen by ons onderschreven, ten daeghe rnaende ende jaer als voorseyt’.