Biekorf. Jaargang 70

[p. 16]

De H. Sacramentsprocessie te Rumbeke

Hoewel Goethals-Vercruysse van Kortrijk, in het 2de deel van zijn Jaarboek der stad en oude Casselry van Kortrijk (blz. 24) zegt, dat het reeds van omstreeks 1320 is dat men de feestdag van 't H. Sacrament ‘begonst in deze landen solemneel te vieren met openbare processie’, is het slechts in de kerkrekening van 1633 dat ik de oudste vermelding heb kunnen ontdekken van een H. Sacramentsprocessie te Rumbeke. ‘Item betaelt an de luiders voor huerlieden extraordinairen arbeit gheduerende den ommeganck van de processie up H. Sacramentsdach 1633’.

Het is echter best mogelijk dat de in 1633 regnerende pastoor Deschoemaker, aan een reeds vroeger bestaande processie alleen wat meer luister en klank heeft willen bijzetten, en dat jaar voor 't eerst de klokken eens ‘extraordinairlijk’ deed luiden.

De vele jaren bezetting door vreemde legerbenden die onze streek gedurende de tweede helft der 17e eeuw te verduren had, zullen zeker wel oorzaak geweest zijn dat de processies destijds niet of maar onregelmatig konden uitgaan. Helemaal verdwenen zij toch niet, want in de kerkrekeningen 1672 en 1675 zien wij dat de vergoedingen uitbetaald worden ‘aen de gonne gedreghen hebbende de vaenen, cruys ende belle ghedurende de processie te Synxen, H. Sacramentsdach ende up S. Pietersdach’.

In de 18e eeuw werden de processies opgeluisterd niet alleen door Kruis, vaene-dragers en belle-luiders, maar ook door de verschillende plaatselijke maatschappijen, zoals schuttersgilde, Rhetorikagilde en ook door ‘sanghers ende musiecyenen’, die soms misschien wat al te uitbundig te werk gingen bij het binnentreden van de kerk na de processie. Ik weet niet dat zulks te Rumbeke ooit het geval geweest is; maar abusen van dergelijke aard gepleegd, ‘op den feestdagh van het allerheiligste Sacrament’ waren aanleiding tot een verbod uitgevaardigd op 17 juni 1763 door bisschop Caïmo van Brugge, waarbij formeel verboden werd ‘aan wie het soude mogen zijn, van met waepens, vaendels, trommels, fluyten, violen ende diergelijcke instrumenten in de kerk, ofte selven opden kerckhof, te komen noch oock in de processie te compareeren.’

Bij de hervormingen ingevoerd door keizer-koster Jozef II werd de H. Sacramentsprocessie geëerbiedigd en behouden, maar zij werd afgeschaft bij decreet der Nationale Conventie van 22 juni 1795, waarbij alle openbare godsdiensplechtigheden buiten de kerk verboden werden.

Na de beloken tijd, bij de heropening van de kerken in

[p. 17]

1802, kwam de processie opnieuw in voege: deswegen heeft oastoor Hooge in 1855 genoteerd in zijn Liber Memorialis, dat ‘toen ter tijde, oude menschen nog met bewondering spraken over de Processie met het H. Sacrament die in 1803, na jaren opschorsing, weer voor het eerst en met buitengewooen luister werd omgedragen.’

Toen in 1819 Keizer Willem I bepaalde dat voortaan niet meer dan twee openbare processies per jaar in elke parochie mochten uitgaan, werd deze op H. Sacramentszondag uitdrukkelijk behouden.

In 1880 werden, naar ik meen, belemmeringen gesteld door het liberaal Gouvernement aan het openbaar uitgaan van de H. Sacramentsprocessie.

In 1898 hadden de provinciale kiezingen plaats op H. Sacramentszondag. In zijn Memoriale Rumbecanum heeft pastoor Slosse genoteerd dat ‘hierdoor de H. Sacramentsprocessie belet werd’.

Ten tijde van Pastoor Dehlauwe (1883-1896), die een bijzonder grote vereerder was van 't H. Sacrament, ging de processie te Rumbeke uit met veel pracht en praal. In het recommandeerboek van de kerk van Rumbeke werd voor zondag 15 juni 1884 aangekondigd: ‘Solemniteit van den feestdag van het Allerheiligste Sacrament des autaars: Groote Processie: men wordt verzocht kapellen te stichten, de straten te bestrooien en te versieren’.

Achter de ‘Maatschappij van 't muziek’ die vooropging in de stoet, volgden bestuur en leden der plaatselijke maatschappijen met hun vlaggen; verders talrijke verklede groepen rond heiligenbeelden die op de schouders werden gedragen; met de Confrerie van het H. Sacrament naderde het hoogtepunt: het baldakijn, waaronder het Allerheiligste gedragen werd door de pastoor, omringd door priesters en wierokende misdienaars. Daarachter kwamen de familie van de kasteelheer, de gemeenteoverheden en de kerkmeesters. En ten slotte een kleine groep biddende parochianen.

De processie volgde destijds den grooten ommegang, d.i. door Hoogstraat, Leynstraat, Kloosterstraat, Roeselarestraat, noordkant van 't kerkplein, Stationstraat tot aan de baan naar Izegem, om langs de zuidkant van 't kerkplein terug te keren naar de kerk. Op de weg waren vier rustaltaren opgericht die een halte vormden voor het geven van de ‘benedictie’ over de stilstaande processiegangers. Die altaren stonden: een tegen het huis van louis leyn op 't einde der Hoogstraat (thans nr 51), een bij de ingang der kapel van 't klooster, een op het kerkplein rechtover het huis van notaris Vandeputte (thans gemeentehuis), en een rechtover de hoek van 't Oudeman-

[p. 18]

nenhuis, waar de Stationstraat uitloopt op de baan naar Izegem.

De huizen langs de processieweg waren bevlagd en aan venster of voordeur prijkte een kruisbeeld of H. Hartebeeld met kaarslicht er voor of er rond; op gans de lengte van de doortocht waren de straten door de aangelande huisbewoners bestrooid met bloemen en groen, tussen twee boorden meest gevormd met palmtakken of lis, een echt wandeltapijt dat door de processiegangers geëerbiedigd werd en waarop alleen de pastoor, die het H. Sacrament droeg, doorstapte.

Terugkomende bij het kerkportaal schaarden de muzikanten zich aan beide zijden van de ingang en lieten al de processiegangers de kerk binnenstappen waar, van op het hoogaltaar, een laatste zegen gegeven werd.

Pastoor Slosse (1896-1930) hield meer van bidders in de processie dan van kijkers langs de weg. Reeds in 1897 waren twee der vier rustaltaren afgeschaft, alsook de meeste verklede groepen. Aan de kop van de processie werd behouden: een delegatie van de S. Donatusgilde der Boerenjeugd te paard, gevolgd door de muziekmaatschappij S. Cecilia die godsdienstige ‘marchen’ speelde, alsook een afvaardiging der plaatselijke maatschappijen met hun vlag. Voor het baldakijn stapten op twee rangen aan beide zijden van de straat de leden van de broederschap van 't H. Sacrament met vlag en flambeeuwen, en tussen hen een groep in 't wit geklede meisjes met kaarsen en bloemen alsook een groep zingende jonge knapen.

Na de eerste wereldoorlog richtte Pastoor Van Beveren (1920-1934) weerom de verklede groepen in, maar de rustaltaren bleven weg. In de laatste jaren werden de verklede groepen definitief afgeschaft.

In 1967 is de H. Sacramentsprocessie, evenals deze van O.L. Vrouw van Halfoogst, niet meer door de straten van het dorp getrokken; zij werd vervangen door een eenvoudige ‘omgang’ door de beuken ‘binnen’ de kerk, waar nog alleen het Allerheiligste onder baldakijn voorafgegaan wordt door bondsleden met flambeeuwen en gevolgd door de plaatselijke geestelijkheid.

De aloude processie heeft zich, te Rumbeke zoals in de steden en in veel dorpen reeds, uit het volksleven teruggetrokken.

J. delbaere