Biekorf. Jaargang 68

[p. 153]

Zangmeester Wulfaert Hellinc van Brugge op het rederijkersfeest te Gent
1539

Op maandag 19 mei 1539 verscheen een groep Brugse poorters vóór de kapittelheren van Sint-Donaas met een heel bijzonder verzoek: onze gilde (rederijkerskamer) van de H. Geest gaat op Triniteit (1 juni) naar Gent, zo betoogden ze, om er mede te dingen om prijs op de ‘feeste van Retoriken’; gaarne zouden we de zangmeester van het kapittel samen met zijn schola (bestaande uit vier choralen en 2 of 3 zangers) naar Gent medenemen ‘tot luister van onze stad’ ((in honorem oppidi). De kanunniken willigden het verzoek in met de aanvullende bepaling: ‘tot luister van de goddelijke dienst en van de stad’.

De zangmeester van St.-Donaas was niemand minder dan Wulfaert Jansz. Hellinc, een beroemdheid in zijn tijd. Hellinc was afkomstig uit Zeeuws-Vlaanderen (bisdom Utrecht), had zijn stage doorgemaakt in de Brugse cantorie, was priester geworden en in 1523 zangmeester (succentor) van de kapittelkerk⁽¹⁾. In 1539 naderde hij de vijftig en stond als zanger en zangmeester in zijn volle glorie.

Meester Hellinc en zijn schola zijn in het gevolg van de H. Geestkamer naar Gent getrokken. Ook de rederijkers van de Drie Santinnen en meer andere belangstellenden uit Brugge waren te Gent aanwezig. Alleen de H. Geestbroeders stonden echter in de rij van de negentien mededingende kamers en namen deel aan de kamp om de veelvuldige prijzen: voor het schoonst inkomen, het verst komen, de kerkgang, de refreinen in de drie genres, het liedeken, de gildezotten, het best vieren 's avonds, het spel van zinnen.

Wat is daarin het aandeel geweest van onze Brugse zangers? De luister van de ‘goddelijke dienst’ door de Sint-Donaasheren genoemd was geen ijdele formule. Na de inkomst in de stad hielden de gildebroeders hun inkomst in de kerk, hun ‘kerkganc’, en ook voor de luisterrijkste kerkgang waren prijzen uitgeloofd. Meester Hellinc en zijn schola hebben dan zeker, op een van de eerste junidagen, misschien in de St.-Niklaaskerk, de ‘goddelijke dienst’ van de Brugse H. Geestkamer opgeluisterd. Met zoveel sukses, dat ze door de mededingende rederijkers van de kamer De Vier Melcteelen van Axel werden aangeklampt om ook hun kerkgang op te luisteren. Was Meester Hellinc misschien afkomstig uit de Vier Ambachten? Brugge en Axel kwamen in elk geval te

(1) A.C. De Schrevel, Histoire du séminaire de Bruges 52 58 190 (Brugge 1887; t. 37 van Annales Soc. d'Emulation). Tekst uit de Acta Capituli.

[p. 154]

Gent overeen, en de zangers van Sint-Donaas, dirigent Meester Hellinc, met daarenboven een eigen Brugse organist, verzorgden de kerkgang van De Vier Melcteelen. Dit blijkt uit de volgende uitgaafpost uit de stadsrekening 1538-39 van Axel:

‘Item ghepresenteert meestere Wulfaert Hellinc sancmeestere van Brugghe van dat hy ten ontbiedene van scepenen [van Axel] met zynen medeghesellen ende ooc eenen organiste van Brugghe te Ghendt ghecommen es omme der stede eere ende bijstandt te doene inden goddelyken dienst, 9 ghulden’.

Brugge noch Axel worden genoemd onder de officiële prijswinnaars in de kategorie kerkgang, de ‘upperprijs’ hiervan bestaande uit ‘twee zelverin appullen’ werd toegekend aan de mannen van De Roos van Tielt, die ook de drie zilveren bekers als prijs voor het schoonst inkomen hadden weggekaapt⁽²⁾. Dank zij de vijftig toneelminnende, in 't groen gekostumeerde Pittemnaren! Prins van de Tieltse kamer was immers Jacob Wybo, baljuw van Pittem. Zonder Pittem zou Tielt, dat ook de derde toneelprijs kreeg toegewezen, zeker niet de ‘upperprijs’ van het inkomen hebben gewonnen⁽³⁾. Of Pittem tot de onderscheiding in de kerkgang heeft bijgedragen weten we niet.

Het is in 1539 niet de eerste maal dat we een zangmeester van de Brugse kollegiaalkerk aan profane feestelijkheden zien medewerken, Meester Hellinc en de kapittelheren volgen daarin een traditie. Een voorganger van de zangmeester, Meester Alyanus De Groote, werd in 1494, in opdracht van de Brugse schepenen, naar Antwerpen gezonden om er de blijde inkomst van Maximiliaan en hertog Filips bij te wonen en er een verslag over op te stellen ‘ende dat in ghescrifte hier over te bringhene’ als dokumentatie voor het inrichten van de blijde inkomst in Brugge⁽⁴⁾. Dit alles met toestemming van de Sint-Donaasheren en tot luister van de stad.

Meester Hellinc heeft het grote rederijkersfeest van Gent niet lang overleefd. Hij overleed te Brugge op 4 januari 1540.

a. viaene

(2) M. Vandecasteele, Letterkundig leven te Gent van 1500 tot 1539 (= Rederijkersstudiën III; nr. 6 van Seminarie Nederl. Literatuurstudie, Univ. Gent) p. 46.

(3) V. Arickx, Baljuw Jacob Wybo uit Pittem, prins van de rederijkerskamer van Tielt in 1539, in Biekorf 1962, 48-50.

(4) Gilliodts, Inventaire de Bruges VI 402. - Over Alyanus De Groote zie De Schrevel a.w. 158 176 180. - Meester Alyanus en zijn ‘kinderen van Sinte Donaes kerke’ traden in 1480 ook op gedurende de tien vrije toondagen van de Brugse meifoor: ze zongen er lof en Salve. Stadsrek. 1480 f. 174^v.