Biekorf. Jaargang 68

[p. 92]

Gezinsloon van de werkman in een volkslied van Ferdinand Morael
1855

Het ‘Nieuportsch Jaarboekje of Almanak voor 1876 - Veertiende Jaargang’ brengt op blz. 57-59 een lied uit de nalatenschap van de Nieuwpoortse volksdichter Ferdinand Morael. Het stukje is gedateerd: ‘Elsene, 10 december 1855’. Deze datum is belangrijk. Immers de toon van de dichter is in dit jaar nog heel braaf, vergeleken met de sociale accenten die in zijn latere liederen liggen. De klacht van de werkman in 1855 is echter ontroerend alleen al door de zakelijke opsomming van het gezinsbudget. Hier volgt de tekst van het lied.

Den werkman en zijnen edelmoedigen meester

Wijze: T'en souviens-tu, disait un capitaine

1

Mijnheer gy zegt dat ik niet hoef te klagen
Mits ik ter week twaelf franken zuiver win,
Ik bid U wilt een gunstig oog eens slagen
Wat nodig is voor myn zwaer huisgezin.
'k Heb eene vrouw, vier onbejaerde kinderen,
En deze moet ik met dit dagloon voen!
Oordeelt of ik de uitgaef kan verminderen,
Ik wil er U den uitleg eens van doen.

2

Tien centen daegs moet ik voor huispacht laten
Want weet Mijnheer, den huisbaes let te fyn;
Voor 't middagmael 'k hoef dry kilo's pataten,
Vijf centen vet, twee centen voor azyn;
Een cent om zout komt bij die kost te passe,
Vijf cents voor vuer en eenen cent voor melk,
Dry kilos brood van d'allerlaegste klasse,
Dog daermee is den buik gevold van elk.

3

Wilt dit te saem nauwkeurig eens aentekenen,
Dat maekt twee francs min zeven cents Mynheer,
En wilt die som eens zeven mael uitrekenen,
Gij vind dat ik min winne als verteer.
Nogtans gy ziet ik kan niet schraelder leven,
De reekning wyst: wy eten draogen brood,
De toekomst doet my veelmaels innig beven,
Zeg eens Mynheer, klaeg ik zonder nood?

[p. 93]

 

4

 

Nu moet ik noch het vuer en licht bezorgen,

 

Ook koffy, zeep en menig ander ding;

 

De kruidenier wilt my geen cent meer borgen,

 

Want dezen ook maekt myne rekening;

 

Onz' kleederen zyn teenemael versleten

 

En 't geen was goed is 't berghuis ingegaen,

 

Al 't geen my blyft dat is een g'rust geweten,

 

O heer! wil eens uw oogen op ons slaen.

 

 

 

5

 

Zo sprak een man die van den vroegen morgen

 

Tot 's avonds laet in 't zweet zyns aenschyns vrocht

 

En onbekwaem het noodig te bezorgen,

 

Hij ziet den nood, dat schriklyk wangedrocht!

 

Maer zynen heer die zyn geschiktheid kende

 

Herrinert zich wat dienst hy had gedaen;

 

Hy wilde niet dat hy bleef in ellende,

 

Kwam zynen loon dry franks ter week opslaen.

 

 

 

6

 

Zoo edele daed verdient en roem en luister,

 

Gezegend hy met zulk goed hart bezield,

 

Zyn werkman ziet hij stygen uit den duister

 

En weenend ligt hy voor hem neergeknield.

 

Wel aen hy die des werkmans nood kan stelpen,

 

Het oogenblik is welgekomen nu,

 

En wilt hem in zyn needrig dagloon helpen,

 

En Godes gunst zal dalen over U.

Ferdinand Morael (geb. Nieuwpoort 26 nov. 1816 - overleden te Brussel 3 maart 1874) was voorzitter van het ‘Burgerlijk Vooruitzicht’ te Elsene. Dichter in populaire trant van talrijke liederen en sociale en politieke gelegenheidsstukjes. Zijn handschriften (drie boekdelen, goed ingebonden en verrijkt met een aantal kunstbladen) schonk hij aan de Bibliotheek Monnié van zijn geboortestad (Biekorf 1963, 394). Morael publiceerde in het Jaarboekje 1869, p. 52-57, een belangrijk autobiografisch lied van 15 strofen, gedateerd Elsene 1859-1866, onder de titel ‘Herinneringen op myn dagelyks brood’, opgedragen aan Mynheer Karel Meynne-Gommers van Nieuw-poort.

e.n.