Biekorf. Jaargang 57

Nog een ‘Carnatioen’ op 1302

Het ms. 1175 uit het Handschriftenkabinet van de Koninklijke Biblioteek te Brussel is het ‘Veil Rentier d'Audenarde’; volgens de data die in het ms. vermeld staan, was deze polyptiek zeker in gebruik tussen 1275 en 1291. Het

[p. 134]

‘Veil Rentier’ is in 't bijzonder bekend door de levendige, realistische pentekeningen die de tekst opluisteren en voorstellingen bevatten die ontleend zijn aan het dagelijks leven; sommige zijn gehoogd met groen, rood of blauw. Het zijn echter deze tekeningen niet die hier onze aandacht bezig houden, maar wel de zes gedichtjes die zich op fo. 1vo en 2 bevinden. Twee verschillende handen hebben elk drie gedichten geschreven; vijf zijn in het Frans en één is in het Latijn. Dit laatste is een kronologisch gedicht, een ‘carnatioen’, van twee verzen, die van een binnen- en een eindrijm voorzien zijn. Het staat op fo. 2 en luidt als volgt:

‘D bis cum C ter I bis tunc putruit ether

Francorum morte quos vincit Flandria sorte’.

De beide versjes vertonen dezelfde bouw. Evenals in de drie andere soortgelijke gedichtjes over de Guldensporenslag, nl. deze uit Brugge⁽¹⁾, Deventer⁽²⁾ en Toledo⁽³⁾, wordt de datum gegeven door romeinse cijfers; in plaats van M vinden we hier D bis. In afwijking met de andere verzen wordt enkel het jaartal aangegeven; evenals in de verzen van Toledo staat de plaats niet vermeld. De hier afgedrukte verzen zijn zeer beknopt en staan op zichzelf, ze behoren tot geen groter geheel zoals de andere gedichtjes. Toch weet de dichter in zijn realisme een zekere vlaamsgezindheid te leggen⁽⁴⁾.

In zijn uitgave van het ‘Veil Rentier’ meent de heer L. Verriest dat de verzen op fo. 1vo en 2 in het midden der XIV^e eeuw bijgevoegd werden⁽⁵⁾. De heer Delaissé heeft er reeds op gewezen dat niets de datering van 1302 in de weg staat⁽⁶⁾. Het handschrift werd waarschijnlijk nog gebruikt in de jaren na 1291; ook het geschrift kan nog uit de aanvang van de XIV^e eeuw stammen.

Luc Devliegher.

(1) Die reeds uitgegeven verzen werden in enkele artikels nader toegelicht. J.M. De Smet, Vroege gedichten over de Guldensporenslag. (Biekorf, LVI, 1955, 169-172).

(2) A. Viaene, De oudste ‘carnatioen’ van de Guldensporenslag. (Biekorf, LIV, 1953, 149-150). J.M. De Smet, o.c. 168-169.

(3) J.M. De Smet, Het gedicht over 1302 bewaard in Toledo. (Wetenschappelijke Tijdingen, XV, 1955, 233-240).

(4) De tekst van de verzen luidt in vertaling: ‘Tweemaal D met driemaal C en tweemaal I [= 1302]: toen stonk de lucht van de dood der Fransen door Vlaanderen in de slag overwonnen’.

(5) L. Verriest, Le polyptique illustré dit ‘Veil Rentier’, blz. XCII (Brussel, 1950).

(6) L.M.J. Delaissé, L'édition du ‘Veil Rentier’ d'Audenarde (Scriptorium, VI, 1952, 308).