Biekorf. Jaargang 55

(1954)– [tijdschrift] Biekorf– rechtenstatus

I. Bijdragen

Hoe Tisje Taeye aan twee koeien en een kudde schapen gerocht	A. Bonnez	1
De Gilde ‘Noodvier’ te Brugge	M. Geerebaert	8
Flamenco [in Spanje]	A. Viaene	9
Kerkdiefstal te Roesbrugge-Haringe, 18 Maart 1773	C. Theys	14
Kozakken te Kortrijk. 1814	J. Delbaere	16
De laatste voerman in het Brugse	M.V. Coppenolle	19
O.L. Vrouw van Groeninghe in de Sint-Michielskerk te Kortrijk. 1803-1816	A. Viaene	25
Een voorgenomen boekhandel te Roeselare. 1661	L. Van Acker	29
De Engelse colonie te Brugge omstreeks 1850	E.N.	31
De Izegemse lijnwaadhandel	J. Geldhof	33, 89, 177
Toverij en Duitse schapers	W. Giraldo	42
Toponymica uit de Kuststreek (vervolg van 1953, blz. 277)	J. De Langhe	47, 99, 157, 218, 276
Nog over Lapscheure	J. Ameryckx	50
Kaarten van de oude heerlijkheid van Sijsele	M. Cafmeyer	57
Een onbekend Westvlaams folklorist. Cyriel Claerbout	V. Arickx	61
Zo vertelde Leonietje... Gedolven schatten te Nieuwpoort	P. Declercq	66
Nog over Duitse schapers	A. Mahieu	69
Goede Week en Paasviering gedurende de Beloken Tijd te Brugge. 1798-1802	A. Viaene	71
De Vossenbarm te Snellegem	J. Noterdaeme	77
Het Oud Zwin	J. Ameryckx	81
‘Meenensche waegenwieldraeyers’ en wielen van Menen	E.N.	87
Verzet tegen de laatste tiendeheffingen. Ardooie en Roeselare. 1794-1795	L. Van Acker	95
Ziekte en dood van Lauwereins Wittynck, bursier van het St-Janshospitaal binnen Brugge. 1537	H. Stalpaert	102
Jaspar, Melchior en Balthazar De Coninck. Drieling gedoopt te Desselgem. 1784	A. Viaene	106
Spreuken en zegswijzen uit de omstreken van Brugge (Vervolg van 1953, blz. 201), I. De Kost. A. Eten	M. Cafmeyer	108
Roelandt Savery. Kortrijk 1576-Utrecht 1639	E.N.	113
Rederijbedrijf en vishandel te Brugge. 1814-1820 Serweytens' Rederij	G.P. Baert	118

Leven van de H. Godelieve, berijmd door Martinus Coucke, prior der S-Andriesabdij. 1723	N. Huyghebaert	125
In het Vrybusch ten tijde van Maria-Theresia. De affaire van Terrest. 1740	R. de Spot	130
Meètje van Oostkerke vertelt	M. Cafmeyer	137, 209
De familienaam Coelus	K. De Busschere	143
De familie Malou te Ieper	A. Viaene	145
Pastoor Vanden Baviere	M. English	159
Oude bezweringen tegen kanker, brand en koorts. 1490	A. Viaene	162
Oud bedevaartvaantje te Bavikhove	M. English	164
De eerste zanger van de Sporenslag. Pieter-Jan Renier van Deerlijk. 1823	A. Viaene	169
Brief van Gezelle aan Mgr Malou. 1857	J. Pollet	188
Bij een staplied van Gezelle. Taeyaerts telgen gezeid ‘De Witte Broekskes’, te Kortrijk	A. Viaene	191
Als Gusten zelf 't wild vier had	B. Slembrouck	194
Een ruitergilde van St. Eloi in het gedrang. Zwevegem 1737	E.N.	196
Het verband tussen bodem en bewoning in de polderstreek	J. Ameryckx	201
Statuten van de Rederijkersgilde te Reninge in 1700	L. Danhieux	215
Eegem-Kapelle	M. English	225
De familie Verschaeve te Ardooie	L. Van Acker	231
De fondatie van ‘Joncvrou Loyse van Ghistelles’ te Dudzele	A. Mahieu	240
Liederik van Laudunum, stichter en heer van Harelbeke. 792-817	A.V.	242
Wratten afwerpen en overdragen	A. Viaene	245
Oude huisnamen te Brugge	A. Viaene	249
Proces van de Veurnse ‘schoolvrouwe’ Joanne Bataille. 1761	D. Dalle	252
De toren van de Brugse Sint-Donaaskerk gesloopt met hout en vuur. 1800	A. Viaene	254
Marktliederen over emigratie naar Vera-Paz	H. Stalpaert	257
Reglement van de Sint-Sebastiaangilde te Leffinge. 1680	R. Van der Heyde	269
Sagen uit de Westvlaamse Noordhoek (Vgl. 1953, blz. 203)	A. Mahieu	275
Brugse ambtsadel in de wisseling van staatsbewind	A. Viaene	281
De kapel van O.L. Vrouw Boodschap te Egem	V. Arickx	285
Volksgeneeskunde	W. Giraldo	298
Onze windmolens in 1954	C. Devyt	303

II. Zakenwijzer op Bijdragen en Mengelmaren

Plaatselijke Geschiedenis.

Avelgem 22. Ardooie 95, 231. Bavikhove 164. Bellegem 135. Bissegem 231. Boezinge 15. Brugge 8, 19, 23, 31, 32, 40, 70, 71, 78, 81, 102, 111, 118, 126, 150, 160, 162, 199, 221, 247, 249, 254, 280, 281. Dadizele 80. Damme 85, 304. Deerlijk 169, 224, 244. Dainze 37. Desseigem 106. Dudzele 47, 69, 240. Eeklo 39. Egem(Kapelle) 182, 186. Gent 150, 172. Gistel 128. Gits 168, 279. Handzame 131. Harelbeke 242. Heist 218. Houtave 203. Houthulst 130. Ichtegem 22. Ieper 127, 131, 145. Izegem 33, 89, 177. Klemskerke 303. Knokke 218, 304. Koekelare 21, 279. Koksijde 49. Komen 146. Koolkerke 99. Koolskamp 229, 294. Kortrijk 16, 25, 35, 41,92, 110, 113, 116, 135, 171, 177, 191, 250. Krombeke 151. Lap-scheure 50. Leffinge 269. Lendelede 27. Lichtervelde 34. Lissewege 49, 157, 219. Lombartsijde 278. Male 58. Menen 40, 87, 151, 166, 178. Moen 134. Moere 129. Moerkerke 19. Nieuwpoort 66, 102, 119. Oekene 34. Oostcappel (Fr. Vl.) 56. Oostende 111, 118, 136, 143. Oostkamp 21. Oostkerke (Br.) 111, 137, 209, 300. Oostrozebeke 27. Oudenaarde 103. Pittem 61. Poperinge 147, 151. Ramskapelle (Br.) 205. Reninge 215. Roesbrugge-Haringe 14. Roeselare 29, 34, 95, 97, 177, 188, 200. Ruddervoorde 19, Rumbeke 20, 294, 304. Sijsele 58. St. Andries 125. St Deuijs 17. St. Joris ten Distel 304. St. Kruis 58. Snaaskerke 278. Snellegem 77. Stalhille 203. Stasegem 304. Stuivekenskerke 207. Tielt 34, 40, 178. Torhout 22, 34, 222. Uitkerke 47, 100. Veurne 155, 223, 252. Vijve Kapelle 58. Wakken 107. Watou 144. Wenduine 158. Werken 131. Wervik 37. Westkapelle 85, 100, 205. Westkerke 79. Wevelgem 153. Wijtschata 160. Zande 129. Zarren 131. Zerkegem 113. Zevekote 129. Zwevegem 27, 196.

Plaatsnamen.

Blekerijstraat (Ardooie) 239. Muizeputweg (Ardooie) 239. Munsterstiaat-Musselstraat (Zerkegem) 13. Nunnepitten (Oostkerke) 209. Stropuit (Oostkerke) 203. Vossenbarm (Sneilegem) 77.

Uit de Kuststreek. - Ter Doest (Lissewege) 219. Grayejansdijk 47. Heist 218. Hillen en pannen (Knokke) 218. Ie, ye 49. Kemelader (Lissewege) 101. Koolkerke 99. Coppemytsbrugge (Dudzele) 220. Coppetstieule en sluize (Heist) 109. Lissewege 157. Lombardie 278. Neckersvliet (Oostkerke) 101. Olievliet (Lissewege) 49. Pisheule (Dudzele) 219. Rasewale (Uitkerke) 47. Sandeshoved (Nieuwpoort) 102. Scarpnamen 220. Snaaskerke

278. Uitkerke 100. Vardwijns hofstede (Dudzele) 47. Wenduine 158. Westkapelle 100. Zandscheere (Lissewege) 101. Zwanken damme (Lissewege) 159.

Huisnamen: De Bierkercke (Brugge en Kortrijk) 249. De Juegde Borne, Den Noordschen Drol, De Peckepuut (Brugge) 250-251.

Gedenkwaardige personen.

Boudewijn I, graaf van Vl. 22. Bourgoigne Cornelis van Leffinge, calligraaf 270. Bruloot Camiel. pastoor 192. Chamberlain, Engelse gezant (1519) 41. Claerbout Cyriel, schoolman en folklorist 61. Conscience Hendrik 176. Coppieters, burgemeester en memorialist 281. Coucke Martinus, monnik en rederijker 125. Crommelinc, geslacht van lijnwaadkooplieden te Izegem 39, 93. De Borchgrave P.J., dichter te Wakken 107. De Croock Hubrecht, drukker te Brugge 70. De Le Tombe G.J., magistraat en memorialist te Ieper 131. Del Rio, adellijk geslacht heren van Egem 225, 285. De Smedt Franc. Josephus, rector St. Michielskerk te Kortrijk 27. Gezelle Guido 188, 191. Gilliodts Pieter, landmeter en magistraat te Sijsele 59. Huwaert, meester Anthonis, chirurgijn te Oudenaarde 103. Malou, Pierre Antoine (stamvader van de Ieperse familie) 145. Malou Riga, Patriottenleider 148. Malou J.B., bisschop van Brugge 188. Marant P.J., theologant 160. Missiaen Amandus, rederijker 168. Parmentier Petrus, baanbrekend industrieel te Izegem 185. Renier P.J., schoolman en dichter te Deerlijk 169, 224. Robbe Louis, schilder 116. Ryckx Jan, schilder te Brugge 58. Savery Roelandt, schilder 113. Serweytens, reders en kooplieden te Brugge 119. Van den Baviere G.J., geestelijk schrijver 136, 159. Vander Vaet Jacob, kapelmeester te Wenen 110, Vandewalle J.B., rederijker en kroniekschrijver te Izegem 90. Wittynck Laurens, bursier St. Janshospitaal te Brugge 102.

Familiegeschiedenis. Beheyt, Beythem 304. Borssele, Brugge 78. Coquelaere, Ardooie 96. De Coninck, Desselgem 106. De Coninck, Stasegem 304. De Mets, Roeselare 97. Ghistelles, Dudzele 240. Lagae, Ardooie 96. Le Bailly, Brugge 282. Malou, Ieper 145. Renders, Snaaskerke 46. Vanden Berghe, Ardooie 96. Van Hecke, Roeselare 97. Vantieghem, Kortrijk 193. Verschaeve, Ardooie 231. Verstegen, Snaaskerke 46. Kalers, Lutters, Pypers, Tillemans, Verstappen: te Dudzele 70. Cleppe, Heule 232.

Oudheidkunde.

Balans van de wolstapel, Brugge 199, Oude en nieuwe blikslagerij 52. Faïencefabriek van Pulinx 247. Oude grafzerken te Brugge 23, 104. Houtsnede van Hubrecht de Croock (bedevaartvaantje) 70. St. Kwintenskerk te Oostkerke (Br.) 111. Land-

kaarten van het Sijseelse 57. Kerkschat (St. Niklaas) te Veurne 223. Tentoonstelling van aardewerk te Torhout 222. Hoed van de Vrijheid te Ieper 153. Romaanse bouwkunst in Frans Vlaanderen 223. Boekband te Leffinge (Reglement St. Sebastiaansgilde) 269. Wind- en watermolens 88, 303.

Bodemkunde.

Lapscheure 50. De Polderstreek 201. Het Oud Zwin 81.

Folklore.

Aflezen 55, 140. Amulet 168. Bedevaartvaantjes 70, 164. Begraven van (gestolen) heilige hostiën 15. Bezwering van bijen 138; brand, kanker en koorts 162. Bijenhouder (gebruiken) 137. Blinde (kerk)diensten 72. Broodzegen 109. Buschkanters (Vrijbusch) 130. Driekoningen (viering) 217. Drielingen (doopnaam) 106, 244. Droge missen 72. Duitse schapers 45, 46, 69, 213. Fruitoogst 139. Goede Vrijdagommegang 144. Goede Week en Paasviering 71. Gouden en zilveren munt onder eerste steen 90. Hondsdoorn in volksgeloof 144. Humor op steden 37. Jacht op vossen 78. Kaartleggen 43. Kerstavond-Dertiendag 198. Klokken: (taal) 208; (verzonken -) 209. Krachtig gebed (S. Brigitta) 168. Krakeling schieten 273. Maan: invloed 139. Mare: (van de - bereden) 212; (afweer van de-) 212. Meidoorn in volksgeloof 144. Novene (van gebed bij ziekte en kwade hand) 54, 142, 210. Offerande: (belofte van -) 141; (oproep tot -) 94; - van dieren 140, 141. Onttoveren 211. Onzen Heeres Bomtje (Watou) 144. Paardenommegang 196. Pastoors en paters als duivelbanners 43, 210; macht van 't geestelijk 256, 276, 277. Paasnagel (kracht) 214. Paternostertje (Rijmgebed) 135. Rode mannekens (aardgeesten) 44, 214. Reigers 80. St. Jansevangelie (kracht) 214. Slachttijd 139. Schuttersgilden 269. Spoken 300. Toveresson 209, 211; afweer 212; herkennen 214; haar macht erfelijk 213. Toverij 9, 42, 209. Trouwring (omgang met -) 54, 195, 214. Uitwijking naar Amerika (Vera-Paz): marktliederen 262. Vastenkermissen 112. Verkoren plaats (voor wens en gebed) 299. Viggenommegang 141. Voerman (laatste) 19. Wijwatervat in volksgeloof 245, 299. Zaadoogst 139. Ziektediening 54. Zout (geestenwerend) 43.

Volksgeneeskunde: Antoniuskoekjes (voor de dieren) 142. Antoniusvuur 142. Brand (bezwering) 163. Druivelaarsap 298. Galnoot 298. Hondenvet (geneeskracht) 298. Honing (geneeskracht) 139. Hoofdpijn 298. Kanker (bezwering) 162. Katharinawiel 54 Kinkhoest 80. Koorts (bezwering) 163. Oogkwalen 298. Overdragen (wratten) 245, 298. Paarden 142. Perels op de ogen, perelzalf 140. Rheumatiek 298. Prouwring (aftekenen met -) 54, 195. Veeziekte 142. Vijt 140. Wild vier 194. Wonderdokter 298. Wratten afwerpen in wijwatervat; overdragen op aardappel, spek, strohalm 245, 298; afbinden met strohalm, draad; affellen; allerlei behandelingen 246.

Volksweerkunde: Wasse en krempe mane. Een ring rond de maan. Een ring rond de zon 139.

Vertellingen en Sagen: Hoe Tisje Taeye aan twee koeien en een kudde schapen gerocht 1. Sagen betr. Vlamingen (Flamencos) in Spanje 11. Van gedolven schatten te Niruwpoort 66. De pastor en de schoenmakersvrouw 117. Van de kluizenaar Gutagow 142. Van het schip met nunnen dat verzonken ligt 209. Van den boer die were kwam. 275 Van den boer die de staken verzet had 301. Van de opgehangen scheuredesscher 300. Van de koeiwachter die door d'eerde zonk 277. De moord van Zuienkerke (door Van Keirsbilck en Van Troyen, te Brugge terechtgesteld op 9 Juni 1851) 301. De moord van de Zielebrugge 302.

Heiligenverering en -verbeelding.

H. Kruis 32. O.L. Vrouw te Dadizele 80, Egem 275. Gits 279, Groeninge (Kortrijk) 25, Koekelare 277, Oostkerke (Br.) 140. - Antonius (eremijt) 140, Bonifacius 221. Brigitta (van Zweden) 167. Cornelius 42. Elooi 196. Godelieve 125. Gregorius 137. Guthago 142. Jan van het Kruis 78. Job 55. Katharina 54. Kwinten (Quintinus) 142. Maurus 164. Rictrudis 217. Sebastiaan 269. Theresia (van Avila) 78.

Rijmgebeden. Wild gebed 214. Bezweringen 163. Goede Vrijdag-paternostertje 135. Lammetje Gods 302.

Liederen Liedje van den Duitsen schaper 46. Marktliederen over emigratie: Rosa aenhoort myn klage 264. Men hoort in Vlaanderen en in Braband 265. Bankeroutiers hebt maer geduld. 267. - Taeyaerts Telgen (Gezelle) 192.

Rijmwerk Boekenrijmpje 60. Terg- en spotrijm op doop- en familienamen: Alexandere, De Boevere, Verbeke 13. Wijn een jaar oud 110. Rijmspreuken uit oude almanak 187.

Zantekoorn.

Zoveel appels als peren 8. Ha gij! 23. Hij heeft zijn jongen opgeten 277. Blesde kijken 8. Krabbe gaat voren 220. Scheef lopen als een krabbe 220. Kreutetrekken 8. Leugeren 8. Magré bogré 8. De mantel of de male 7. Naarsen 7. Een ooige verdoold spelen 8. Een paling 220. Schelvisogen 220. Schremersmesse 32. Beter of een slijkmussel 220. Met sluize en schro 7. Op stopen trekken 8. Zoveel zinnen als geernaars poten 220. Vis in de volkstaal 220. De vier uitersten in den ouden tijd 166. Die wyn voert wyn drinckt 166.

Zanten uit Beveren-Roeselare. Hij gaat er moeten een beddetje zaaien. Nen blagaaimaker. Hoge in doom. Nen herte here. Hij kraakt van hoveerdij. 'n Kateil. Ze hangt het al aan haar lijf. Hij ziet geen mensen staan. 't Is alle ogen vol. 'n Pintaande. Nen spelmaker. Nen hoveerdige zot. - 200.

Vergelijkende zegswijzen. 't Is lijk het draadje van Daaizele 80. Aflopen lijk het kluwen van Deizle 80. Lijk een haring die de kijte uitgetrokken is 220. Gapen lijk een snoek 220. 't Is lijk 't Groot Hertogdom Luxemburg 200. Lijk Lukas' schildpadde 112.

Spreuken over BROOD.

Een bakte op zolder hebben 110. Een mislukte bakte 109. Bete brood. Spaart de beuter 108. Geeft de boffer een brood. Een boterham voor één hand 109. Brood uit de spinde 108. Op zijn brood geven. Brood lijk watte 109. Broodgever. Heur broodje is gebakken. Een mager broodje 108. Geleende broodjes komen thuis 109. Broodnodig. Den enen zijn dood 108. Doorkneed. Ge zit daar gelijk gebakken. Een raar gebaksel. Heer, zegen het brood 109. Kakken gaat voor 't bakken 110. Koekebroden lijk een wagewiel. Lievetje lek mijn lippe 109. Uw oven staat achter de kerke 110. Smoutstuiten 108. Hun wittebrood voren eten 109.

Persoonsnamen. Sande 102. Snelligar 278. Suwe 99. Vardwin 47. Zwanekin 59. - Drielingnaam: Jaspar, Mechior en Balthazar 106, 244.

Familienamen. Coelus 32, 94, 143. Coppet 102. De Neckere 101. van Rasewale 47 Spotnaam Menense wagenwieldraaiers 87. Volksetymologie. Rossewalle (Rasewale) 48. Olievliet (Hollevliet) 49. Nunnepitten 209.

Uit de oude taalschat. Bierkercke 250. Blinde dienst 72. Bricke, brycsteenen 241. Droge messe 72. Influenza 112. Juegdeborne 250. Noordschen drol 251. Peckepuut 221. Ryden op een witte merrie 200.

Boekennieuws.

't Beertje 22, 280. M. Beresford, The lost Villages of England 222. G. Claeys. De gemeente Oostkamp 21. M. Coens. Le culte de St. Boniface à Bruges 221 J. Delbaere. De Vereenigde Vrienden. Rumbeke 20. A. De Meester. Een brief van Eerw. Heer Van Beek aan Kanunnik Carton 280. L. Devliegher. Romaanse kerkelijke bouwkunst in Diets Frans-Vlaanderen 224. L. Devliegher. De St. Kwintenskerk te Oostkerke 111. J. Noterdaeme. Boudewijn I, graaf van Vlaanderen 22. R. Simington. County of Wexford 248. M. Steinhardt. Jacobus Vaet and his Motets 110. T. Van Biervliet. Maria-Verering te Gits 297. A. Vander Heeren. Het H. Bloed te Brugge 111. L. Vanheule. Mariale devotie in het verleden te Koekelare 279. L. Vanheule. Ichtegem en de villa Koekelare 22. J. Westerman. Blik in het verleden 52. T. Wyatt. Aliens in England before the Hugenots 55.

Prenten.

In de tekst: Cyriel Claerbout 61. Initiale en Dravende Hond van Cornelis Bourgoigne 270, 275. Loop van het Oud Zwin 83. Twee Taeyaerts telgen 193. Verspreiding der hoeven: Stalhille-Houtave 203; Ramskapelle-Westkapelle 204. Bedevaartvaantje van Bavikhove 162.

- Bladwijzer 1954 -