Biekorf. Jaargang 54

[p. 170]

Beukevliet

In Biekorf 1953, blz. 146, wordt door J.D.L. gezocht naar de oorsprong van de naam Beukevliet, een waterloop op Houtave en Nieuwmunster. Ziehier daaromtrent enkele inlichtingen.

De oudste toponymen van die naam, die De Flou opgeeft onder het trefwoord Buddijc vliet (11, 992), zijn de volgende:

In Niemonstre nord over de buddincvliet (1291, Cart. Magd. Brug.); in Niemonstre bezuden der kerken, benorden buddinckvliet (1291; Cart. Magd. Brug.); in Niemonstre nord over den buddijcvliet (1310, Cart. Magd. Brug.); in Niemonstre zuud vander kerke ende nord over den buddijkcvliet (1310, Cart. Magd. Brug.). We voegen erbij, als niet vermeld bij De Flou, uit de Ommeloper van de Waterynghe van Blankenberghe van 1478, folio 247 (Staatsarchief te Brugge): ‘ende ande noordhende vande waterghanc gheheeten de buecvliet’. Daarna verschijnt die benaming onder die laatste vorm zonder onderbreking, tot ze de huidige vorm aanneemt van Beukevliet, zoals het woord nu in de volksmond voorkomt en vermeld staat op de kaarten van het Militair Cartographisch Instituut.

De Beukevliet is een afwateringsbeek, die uit de watergank langs de Jokweg in oostelijke richting loopt, bijna rechtdoor, gedeeltelijk op grondgebied Houtave, gedeeltelijk op de grens van Nieuwmunster en Houtave (niet op Vlissegem), om daarna met de Schellevliet in de Kiekenvliet te vloeien, langswaar de waters afgevoerd worden naar de Blankenbergse Vaart, vroeger de Groote Ee genaamd.

De naam buddinc, buec, beuke, dient in betrekking gesteld te worden met de persoons en plaatsnaam Buddinga. Ziehier het zestal vermeldingen van deze laatste. De drie eerste leren ons niet veel: In Novo Templo (Nieuwmunster) vidua Claymans van Buddica (1250, Gener. Rente S.J. Hosp.); super unam lineam terre jacentem in novo templo que terra vocatur heilinc de buddinga (1301, H. Bloed, f. 2); Ymma de buddike in novo templo. De drie laatste geven we nu meer in extenso weer, met uitleg, daar ze toelaten de juiste ligging van Buddinga te bepalen.

De eerste heeft betrekking tot een stuk land gelegen ergens in de driehoek tussen de Jokweg en de steenweg naar Den Haan: ‘Jr. Adelice vorseit (Monins filius Clais weduwe) houd van Sente Janshuus ii linen lands daer of, zo heet dene line talemansstrinc, entander line heet langhestrinc,

[p. 171]

ende leght te buddike; de herewech ende de waterganc liggher of oesthalf, sente marien magdalenenland in brugghe of nordhalf; inde solvit v sol tsjaers te gheldene bau arvelike.’

In het tweede citaat wordt het stuk land bedoeld, gelegen omstreeks in het midden van het perceel gecadastreerd onder de Sectie A nr. 582; hier wordt heel klaar de ligging aangeduid van Buddike:

‘Hannin Heine (later bijgeschreven:) Claimans van Budike houd van Sente Janshuus vii linen lands ende ligghen of oesthalf van den warve te buddike, ende daer willen hup woende Claiman van Buddike, ende dit es of sudhalf der kerke ende of westhalf desen warve loopt de herewech ende de waterganc; Ghiselinc filius Claisland leghter of oesthalf, Arn. filius Noirszonsland of zuudhalf; inde solvit xx sol tsjaers bau te gheldene.’

De letterlijke vertaling van deze tekst luidt als volgt: Jan Heine (latere eigenaar:) Claimans van Buddike houdt van St Janshuis (St Janshospitaal te Brugge) zeven lijnen lands die liggen ten Oosten van de hofstede te Buddike, waarop woonde wijlen Claiman van Buddike, en deze (hofstede) ligt ten Zuiden van de kerk (van Nieuwmunster) en ten Westen van deze hofstede loopt de heirweg (nu Jokweg) en de watergank; het land van Ghiselinc, zoon van Clais, paalt er ten Oosten aan; het land van Arnold, zoon van Noirszoons, paalt er ten Zuiden aan; daarvoor betaalt hij twintig stuivers sjaars, op Bamis (1 October) te vergelden.

Het land bedoeld in de derde en laatste vermelding is de driehoek aan de oostkant van de percelen onder Sectie A, nrs, 515-516:

‘Ghiselin filius Clais filius Tricen (?) houd van Sente Janshuus i line xiii roeden lands ende es i drie hoecke stickelin; Claimans landwas leghter of nordhalf an; Ghiselinc Clais zons huutwech of oesthalf, tland bachten warve te buddijke of westhalf an; inde solvit v sol tsjaers bau te gheldene.’

Uit de drie laatste citaten, alle drie gevonden in het Rentenbouc van S. Janshuus, Niemonstre Rente, dat dagtekent van omstreeks 1300, kunnen we opmaken dat Buddinga gelegen was ten Zuiden van de kerk en ten Westen van de huidige Jokweg (de herewech ende waterganc); de plaats kan zo met zekerheid vereenzelvigd worden met de hofstede nu toebehorende aan de gebroeders Van Maele te Nieuwmunster. De Beukevliet ligt op 700 m. ten Zuiden van die hofstede.

[p. 172]

De plaatsnaam Buddinga duidt een frankische nederzetting aan, waarvan het ontstaan teruggeschoven moet worden tot de 10^e eeuw (Gysseling, Toponymie van Oudenburg, blz. 85). Uit andere gegevens van toponymische en geologische aard kunnen we uitmaken dat de stede zelf ten Noorden paalde aan moerassige of zompige gronden, die in de 14^e eeuw nog de naam droegen van ‘Westmeet’ (westelijke moeras); uit de verdeling van de eigendommen volgens de Ommeloper van 1478 anderzijds staat vast, dat de oorspronkelijke nederzetting zich uitstrekte, ten Oosten, tot op de hoogte van de hofstede nu bewoond door Victor Kint, en ten Westen, een tweehonderd meter over de Jokweg; in de 15^e eeuw behoort het grondgebied ten Zuiden van de grens van Nieuwmunster tot aan de Beukevliet aan de Magdelene van Brugge; dit deel echter kan heel wat vroeger aan de heren van Buddinga hebben toebehoord en later geschonken zijn aan de Magdalene: zo was Buddinga wellicht ten Zui den begrensd door de Beukevliet. Daar het bodemonderzoek op belangrijke verwikkelingen wijst van de waterafvoer op Nieuwmunster en omliggende gemeenten in de 9^e en 10^e eeuw, is het niet onverantwoord te vermoeden dat de eerste bezetters van Buddinga genoodzaakt waren op de zuidelijke grens van hun eigendom een waterloop aan te leggen, die dan ook tot heden hun naam draagt.

Het toponym Buddinga, Buddinc, Buddijc, of een dergelijke, wordt in de volgende eeuwen niet meer vermeld. De eigendom staat in 1478 aangeschreven op naam van Jan Losschaert. De naam kan men echter nog terugvinden in de bekende familienaam de Pitteurs de Budingen.

In de Ommelooper van de Waterynghe van Blankenberghe van het jaar 1478, staat diezelfde hoek van Nieuwmunster vermeld onder een andere benaming: ‘daer de suut van nyemunster woont welke men heet ten pijpkene’ (folio 237). Het ware moeilijk om dit toponym, dat nergens elders te vinden is, zoals het nochtans klaar en duidelijk geschreven staat, af te leiden van buddijc. Wie kan daarover meer uitleg verschaffen?

Wie kan ook de etymologie geven van Kiekenvliet? De oudste vermelding hiervan dagtekent van omstreeks 1300: ii gemeten lands die ligghen te kiekins brugghe (Rentebouc S. Janshuus, folio 119). Nu wordt die brug genoemd Kiekebrugge, over de Kiekevliet of het Kiekezwijn.

P. Steylaers