Biekorf. Jaargang 53

[p. 67]

Oude remedies tegen rheumatisme en pestziekte te Izegem

In het Archief van ‘De Mandelbode’ van Izegem werd onlangs het befaamd handboek ontdekt, door kannunik Tanghe te pas en te onpas aangehaald in zijn ‘Parochieboek van Iseghem’. In dit ‘Notitieboeksken van het gedenkweerdigste dat er gehoord gezien ende gebeurt geweest is’ noteren vier geslachten Van de Walle, te beginnen met de rederijker Jan-Baptist, alle wetenswaardigheden uit de 18^e en 19^e eeuw. Daarin lezen we ook de volgende oude remedies tegen ziekten,

J. Geldhof

1. Remedie voor 'trematis.

Een handvolle roosmarijn. Een vierendeel witten wierook. Eene handvolle lindepellen de middelste. Eene handvolle pijnboompellen. Eene handvolle pricul. Eene handvolle pioenrooswortels. Eene handvolle duyvelpluymen. Eene handvolle violette bloemen. Eene handvolle vlynderpellen. Een vierendeel oude boter. Eene maet franschen brandwyn. Eene handvolle bloed van draeken. Eene handvolle zavelboom. Eene handvolle batonie. Eene handvolle ruyte in twee.

In ketels sluyse water gezoden en over den doome gezeten. Is geaprobeert en goedgevonden.

2. Remedieert die ter zeiver tyde uitgevonden zyn tegen de peste

ende beschreven door Jan Busschaert, alsdan levende, 'tgon ik met eygen oogen gelezen hebbe.

Als u eenigen grouwel op den hals komt denkende dat gy met de peste besmet zoude zyn, zoo gaet terstond en maekt uw water en proeft het middelste daervan. Zoo het brak is zoo zyt gy nog zuyver; is het ontlaeten of een weynig zoet zoo is het kwaed teeken; dan moet gy gebruyken deze navolgende materiën.

Indien dat gy 's avonds en 's morgens het middelste van uw water kont innemen dit is seer goed voor die zuyver zyn om voorders daer van bevryd te blyven. Gy zult in huys hebben de noyt volprezen geniever olie, want zy is zoo uytnemende goed dat alle degene die daer alle morgende en avonde een zuypken van drynken zullen bewaert ende geconserveert blyven alwaer dat ze in suspecte huysen, ja, by de zieken zelve gingen,

[p. 68]

Veneetschen triakel en metridat van elks even vele onder malkanderen gemengeld en daer van ingenomen alle morgende eene boone groot en daer op gedronken een lepel alsem water. Hiermede zult gy bewaert zijn al ging gy het eene pesthuys uyt en het ander in, behoudens de gratie gods.

Eenen anderen ontwaerdelyken pestedrank waermede ten jare 1600 binnen de stad Keulen genezen zyn meer als vier duyzend menschen volgens het schryven van den zelfden busschaert en zekeren jean buyze welkers eygen schriften ik zelve gelezen hebbe ende zy beyden leefden t'Yseghem ten tyde van de peste:

Alzoo haest als gy geraekt zyt zoo neemt haestelyk (h)eer u den slaep bedriegt ciliadonie met de bladeren en blomme en een wynruyte van elk eene goede handvolle. Hier toe neemt eene bredaegsche kanne ofte eenen stoop van onze maete rynschen wynazyn ende siedet met de voorschrevene kruyden op delft. Daer naer doet het door eenen doek in een wyngla. Hiervan den patient te nemen eenen goeden dronk van eenen vollen wynruymer en hem houden zonder slaepen.

Andere medecine: Men zal nemen witte wulge bladeren en witte braem bladeren met gryze santely en den wortel van jouffrouw marryke gesloten {sic) tot op delft, daer in gemengelt. drynkt daer af alle morgenden eenen lepel en gaet daer gy wilt zonder vreeze.

Andere recepte: Neemt een pinte rynschen wijn en als [?] levende water en loot en als bakelaers twee oneen guinebure. Doet dit al 't samen in eenen nieuwen airden pot en zoo haest als het wat gezoden heeft zet het van het vuur en roert het ineen. Alle dagen hier af 's morgens of twee mael genomen eenen vollen eetlepel, is zeer goed.