Biekorf. Jaargang 51

[p. 73]

[Nummer 4]

De trombalslager

IN mijn jeugd, als 't muziek uitging, heb ik altijd met belangstelling gekeken naar den trombal en den trombalslager.

Ook naar den trombaldrager. Op sommige gemeenten was deze een verplichte sukkelaar uit het manhuis. Bij ons was het een vrijwilligaard. Een muziekliefhebber, toevallig ook liefhebber van een pintje.

Eerst was het Sareltje, een konijnenvilder. Zijn kleine gestalte was spoedig oorzaak van incidenten. Bij de ‘pardoublés’ zette hij zijn stappen veel te kort en onder het gedaver van de caisse had hij, met zijn diep gebogen rug en ten hemel geheven ogen, helemaal het uitzicht van een martelaar. Bij ieder slag stook hij ineen. Af en toe keerde hij zich om, om le protesteren tegen de harde slagen. Wanneer hij er een paar op zijn kop gekregen had, gaf hij zijn ontslag.

Ciessen, een spichtige daghuurman, volgde hem op. Ciessen, die een stijve stake was, ging altijd bout-

[p. 74]

rechte en de trombal hong veeleer aan zijn lijf dan erop. Ciessen hield Ook een regelmatige stap en binst de wijle dat 't muziek speelde en de trombal slingerde aan zijn rug, keek hij altijd alleen maar naar den kop van zijn pijp waaruit een blauw rookje in spiraaltjes naar omhoog steeg. Zelfs bij het opnemen of afleggen van zijn grote trommel, bleef de pijp horizontaal in zijn mond en hij haalde dan telkens de riem fel naar voren om den truis te respecteren.

Maar het was vooral Gusten de trombalslager die aandacht verdiende. Die man van jaren, molenaarsknecht, was er, zooals men zegt, nog altijd ‘geerne bij’ en kwam zo maar alle weke van twee uren ver te voet naar de repetitie. Hij kwam daar dan toe in zijn werkekleren en pelsen muts, geheel zijn persoon licht bepoeierd met meel. Maar als de fanfare uitstap deed, droeg hij zijn bruinen hoed en zijn dikke beige slippe-kazak. Uit zijn zak ter rechter zijde hong altijd zijn rode zakneusdoek met een tipke naar beneden. Dat was om op tijd zijn neus te kunnen snuiten of zijn zweet af te vagen zonder uit de maat te moeten vallen. Vooraleer de werkzaamheden te beginnen, zette Gusten eerst zijn zwaren koperen bril op. Waarvan de weerga nievers bestond. Hij dagtekende voorzeker van voor de zondvloed. Daarmee zag Gusten er waarlijk een geleerd en eerbiedwaardig man uit.

Zijn gesprekken liepen onveranderlijk over het weder en over den trombal en bijbehoorten. Aan die zijn vertrouwen hadden gewonnen, vertelde hij ook wel iets van de geheimen van zijn muziekboekje. - ‘Ziet ge al die bolletjes hier, zei Gusten, dat zijn noten. Ieder maal is er een slag te geven. Maar de kwestie is van op tijd te zijn daarmee. Gij, bij voorbeeld, als ge 't bolletje ziet, ge heft uwen hamer. Maar, vriend, dan zijt ge al te laat. Weet je wat? Als ik sla, ik sla altijd vóór dat de bolletjes komen en zoo sla ik er altijd op.’

Gusten was een muzikaal fenomeen, zult ge den-

[p. 75]

ken. Eilaas! Het tragische lag hem hierin, dat hij zijn kunst alléén dacht machtig te zijn en niemands raad nodig had, terwijl hij er juistekes de knoppen van kende.

Er waren soms muzikanten die plezier wilden maken op Gustens kosten. Bij zekere Cecilia-viering docht het de mensen dat 't muziek een pardoublé speelde voor trombal-solo. De muziekanten liepen wel met hun koper aan den mond en probeerden te toeteren af en toe, maar deden anders niet dan lachen. De reden daarvan was het konijnenstaartje dat ze vanachter op Gustens kazakkesleppe hadden gespeten en dat bij ieder slag op den trombal ritmisch omhoog wipte. De half-dove Gusten wist niet eens dat hij moedermens alleen de pardoublé uitvoerde.

Polka, Mazurka, Scottish nam Gusten van niet hoog. Maar van de grote ‘stikken’ kreeg hij de kolieken. Hij liet het niet blijken maar studeerde te voren zijn ‘partie appart’. Een kwartier voor de anderen stond hij dan op zijn grosse-caisse te djingelen, starling door zijn ongeslepen brilglazen op zijn noten kijkend, en de maat te betrachten door voetstampen en snokken links en rechts met zijn hoofd. Dat slaan vóór de bolletjes maakte het hem natuurlijk niet gemakkelijker.

De muziekmeester was daarmee telkens in grote verlegenheid. Bij grote stukken deed hij ieder maal de caisse vlak bij zijn pupiter trekken om Gusten in de gaten te houden. Het hielp al niet veel, want de drommel keek nooit naar de chef maar altijd in zijn boek. Alzo vergingen de ouvertures en pot-pourris door Gustens schuld veelal in salade met mayonnaise.

Wat een pracht van een stuk nochtans was die ‘Grande Fantaisie sur les oeuvres de Meyerbeer’! Even voor de finale ervan ging het crescendo naar een machtig orgelpunt, dat moest onderlijnd worden door een geheimdoend geroffel, en schielijk besloten met een ferme klink op de koperen scheel. Daarmee ging men over en zette men in de glorieuze marche

[p. 76]

van de Sacre du Prophéte. Maar ja! Gusten was daartegen niet opgewassen. En men speelde het nu juiste in den zomer ievers aan de zee. De muziekmeester was tot een radikale maatregel besloten. Op het oogenblik dat Gusten in doodstrijd kwam causa dat roffelen et cetera, liet hij opeens zijn maatstok vallen, sprong in een wip Gusten omverre tussen de staantjes en roofde hem inderhaast zijn alaam. En precies op 't gepaste moment, op het hoogste punt van den berg van de muzikale expressie, bromde de trombal als een beer in zijn hol, en klonk de klop van de mailloche op de cimbel als het schot van een kanon. En het stuk ging naar zijn einde, wel zonder chef, maar ook zonder Gusten.

Eenmaal toch had Gusten zijn revanche.

Onze dorpsfanfare moest spelen bij 't huwelijk van de dochter van 't kasteel. Veel groot volk was verwacht en de muziekmeester vreesde met Gusten weeral ongelukken te beleven. Daarom liet hij dievelinge een vreemde trombalslager komen en er werd Gusten diets gemaakt dat het voor dezen lieven keer absoluut betaamde den trombal aan een artiest toe te vertrouwen. Geheel overmand liet Gusten zich gezeggen, van binnen kokend van koleire.

Voordat het défilé begon, zou de artiest Gusten een poosje lesgeven. Zò moest men slaan of zò, maar nooit alzò-ò... En daarbij zorgen voor een zeer gespannen vel. Gusten zei niets maar spande, verbeten, het vel tot op zijn hoogsten graad.

Ciessen aanstak zijn pijp en laadde voorzichtig het monster op zijn rug. Vaandel en trommel kwamen vooruit. Dan de trombal. En avant la musique! Gusten liep nevens den artiest als een beschaamde poedel. Met gezwinden pas, hun schoonste pardoublé spelend, trok de fanfare door de kasteeldreve. De muzikanten waren in de wolken met het nieuwe lid. Die wist wat slaan betekende. Hij had er waarlijk een handje van!

Gusten was stilletjes van een ander gedacht.

De artiest, opgetogen, gaf maar katoen en bij de tweede

[p. 77]

reprise, waar het gewoonlijk wat harder gaat, kwam hij voor goed los. Zo goed en zo wel dat hij me daar onverwacht een zo geweldige slag gaf, dat de klopper dwars door het vel tot binnen in de caisse schoot! Het gaf een gat waar een kind zijn hoofd hadde kunnen doorsteken.

Het spreekt van zelf. De fanfare viel eruit.

Kasteel, muziek, publiek, iedereen loech. Gusten meest van al.

De vreemde artiest was minder te spreken. De muziekmeester vond het geval maar vervelend. Maar de eer van Gusten was definitief hersteld.

‘Ik wist het wel, zei Gusten, op een kafzak slaan dat kan iedereen. Maar een trombal, vriend, is teer van vel. Dat is het eerste dat een trombalslager moet weten.’

En 't muziek pakte veel potten, dien avond.

K.S.