Biekorf. Jaargang 50

[p. 85]

Trouwen is houwen
(Vervolg en slot Van blz. 64)

Boeretrouwers kwamen per sieze naar de kerk gereden, spanden uit op de plaatse en gingen al overhoop naar de kerk; de bruid was gewoonlijk in de zwarte zijde gekleed. Als de trouwers hun jawoord aan het altaar gegeven hebben, wensen pastoor en koster proficiat; de bruidegom duwt dan de koster drinkgeld in de hand: hoe groter toen de gifte was, hoe schoner het orgelspel⁽¹⁾. Te Oedelem hoorde men aan 't spel, als de koster de trouwring had mogen leveren. Arme meisjes droegen een koperen ring⁽²⁾. 't Is het gebruik dat de man trouwring en mis betaalt, de vrouw zorgt voor de trouwfeest.

Na de mis sloten de karolletjes (misdienaars), het portaal af met een wit zijden stroplint, voor wat drinkgeld⁽³⁾. Met de trouwers voorop, gingen nu al de genodigden stoetsgewijs herberg in herberg uit, tot aan de afspanning waar ze nogmaals gestropt werden; daar bestelden ze beschuit en de wijnkom⁽⁴⁾. Onderweg werden ze nog wel meer gestropt door de gebuurs,

(1) Vooraanstaande trouwers begeerden ‘een entrée, en een sortie’ bij het binnenkomen en verlaten van de kerk.

(2) Met de trouwring kunt ge de katrienewielen (ekzema) aftekenen, maar 't moet een vreemde trouwring zijn om goed te gelukken; daarbij 9, 8... 2, 1 weesgegroetjes al afdalend, ter eer van de H. Katerina. Wie zich van het leven wil brengen moet eerst zijn trouwring afdoen: dat is een gewijde zaak en belet het lukken van uw boos voornemen. ‘Louitje’ kan u zulk eeu geval vertellen, met man en stuk, van iemand die zich wilde verdoen.

(3) Dit stroplint wordt zorgvuldig geborgen tot de volgende gelegenheid. Onlangs zagen we dit stroplint heel bevallig doorknippen door pas ingeburgerde trouwers, tot grote ontsteltenis van de misdienaars. Te Stalhille stroppen de misdienaars aan de sakristie en de klokluiders aan het portaal.

(4) Eenvoudige mensen zamelden geld rond in de hoed, om gezamenlijk de onkosten van wijnkom en beschuit te dekken.

[p. 86]

maar zeker aan de hofdreef en aan de balie door het dienstvolk met een gepinte koeieband.

Aan tafel werd er gewoonlijk een trouwdicht afgelezen - op ieder dorp waren er zulke specialisten; - naderhand werd de trouwdicht omlijst en in de beste kamer gehangen. Onder het eten zongen ze van: O Sefje is getrouwd...; of: En als men pas getrouwd is... Minder gekend is het volgende liedje:

Als de zurkel schiet, 't is in de maand van Meie
Al de brave boerkens schieten in een lach.
Witte hutsepot, karoten en pareie,
De gestampte taatjes komen voor de dag.
En als men rond het potje staat,
't Boerinnetje aan het roeren gaat,
Het boerke haalt het fluitjen uit,
En zingt maar overluid

Van rommele, pon, pon, pon,

pon, pon, pon, pon, pon, pon.

In veel dorpen - gelijk te Dudzele - wandelen ze in de achternoen nog eens het dorp rond, om hun benen te rekken en al hun beste kleren te tonen.

's Avonds werd de rest opgediend, men danste en speelde allerlei poetsen; vooral het huwelijksbed had het te verduren: beddelakens toenaaien of toebinden; doornbladeren, distelbolletjes of gesneden paardshaar onder de lakens strooien; of ook wel een bel aan de beddebak hangen.

Op ieder parochie waren er dan nog van die rijke, zeldzame huwelijken, waarvoor heel het dorp in rep en roer stond; meestal als een dochter van het kasteel trouwde. De timmerman van Male was gekend voor het opstellen van zijn prachtige poorten; tussen de groene gparretakken was er zelfs plaats uitgespaard voor de maagdekens met de bloemenruikers. Heel Male was te been, en de pachters wedijverden om het schoonst hun huis en hekken en haag te pareren met kleurige papieren bloemen en vendeltjes. Op het kasteel de Spijker werd het huwelijk in de huiskapel ingezegend. Voor het kasteel Rooigem was heel de Bisschopsdreef

[p. 87]

versierd en er hingen papieren lantaarns aan de bomen. Bij regenachtig weer werd er zelfs glei gelegd van aan het gemeentehuis naar de kerk; de schoolkinderen vormden de haag. De middengang van de kerk was met banken afgezet, om de kijklustigen op afstand te houden; het orgel speelde een verzorgde ‘entrée’ en ‘sortie’. Iedereen werd voor die moeite en eerbetuigingen mild beloond⁽¹⁾. Elders speelde de dorpsfanfare haar best ingestudeerde stukken in de stoet en voor de kerkdeur, en was heel de dag op zwier met ‘pardeblees’.

In de verre buiten, gelijk te Beernem, reden boerezoons te paarde het bruidspaar op het kasteel afhalen; ze kregen elk een schild aan de arm, en werden getrakteerd met een glas oude wijn en een cigaar; eerst in de late avond keerden ze huiswaarts. Miel, van de Kasteelhoek, was met het kachtelpaard uitgereden en 's avonds was er geen houden meer aan; het liep gedwongen naar zijn veulen in een grote vlucht, dwars door al de stukken. Miel, met zijn zatte kop slingerde wippend, weg en weer; van al dat schokken laaide de half opgerookte cigaar, in zijn vestezak, weer op en brandde dwars door al zijn kleren, zodat Miel vloekte: ‘Djie! dien oude wijn is sterk, hij brandt hoe langer, hoe meer, 't komt al aan mijn heupe!’

De bruiloftsdag verliep niet altijd even rustig. Sommige kenden een angstige morgen. Hij die een meisje ‘laten zitten had’ (een olieplek had), mocht zich aan alles verwachten bij het uitkomen van het gemeentehuis of aan de kerkdeur. Verwanten van het verlaten meisje wachtten hem op, smeten met blauwsel of zwaaiden met een klutterspaan; andere hielden een

(1) Zangers en orgelist werden met wijn en gebak getrakteerd; al de kerkbedienden werden afzonderlijk met drinkgeld bedacht: volgens traditie kreeg de koster een goudstuk van 20 fr.; de schoolkinderen kregen koeken en chokolade; in de herbergen was er prijsbolling.

[p. 88]

gebunselde pop in de armen en schreiden ‘pa-pa’! Als het volop in de mond liep, dat het meisje ‘een pintje voor de vespers had gepakt’ durfden ze soms ook wel ‘een fokke’ aan de fentenelen hangen⁽¹⁾.

De Zondag nadien werden de vriendinnen van de bruid uitgenodigd op ‘de natrouwfeeste’ of ‘meisjesfeeste’ of ‘meisjeswederjonste’. Elk bracht zijn bruiloftsgifte mee: een kruisbeeld, een O.L. Vrouwbeeld onder globe, een wijwatervatje, een koppel blinkende kandelaars met bollen en allerlei menage-artikels: een kinkee met blaker, een vierpotje, een melkkan, spoelkommen, enz. Alles werd in de beste kamer en op de commode tentoongesteld; ‘het nieuwe nest’ werd goed besproken en daarna werden ze onthaald op koekestuiten met hesp. Op sommige plaatsen gaven ze de voorkeur aan een herberg in 't dorp en sprongen op de voois van: ‘Vivat dat me nog jong zijn!’ Te Oekene en te Rumbeke werd dit feest ‘Huwave’ geheten; te Aarsele en in het Tieltse spreken ze van ‘kloeringe’.

In ieder dorp waren er ook mensen te vinden, die er op uit waren om ‘een slecht menazie’ te brandmerken en heel de parochie op stelten te zetten met hun ‘scherminkelen’. 's Avonds laat - om niet ge-

(1) Die buitenmensen waren er op uit, op de vingers te tellen, en om niet te vergeten, schreven ze de datum op de balken, naast de burgerstand van koeien en paarden. Prochiekommeren, die ‘den haai en de draai’ van heel het dorp kenden, gingen veel verder: ze rekenden precies uit of het voorgevallen was met ‘de pand’ of ‘de kerremesse’. Voor wat ze noemden ‘een stoppelweeuwe’ waren ze nog wreder: dat was nu al het tweede kind van die jonge dochter en de krepelaar, ‘de stulte’ (= houten been) had de naam; een strooien vint (pop) op de lariks naast haar huizetje maakte het ruchtbaar:

‘Hikkepetjik,

Springt over de rik,

Dat hij het ander been brikt’.

[p. 89]

zien te zijn - trok de bende tuitend en schreeuwend door het dorp al scherminkelend met potten, ketels en schijven en al dat geruchte kon maken. Te Ruddervoorde, aan 't Vanneken, reed de karre met de windmolen piepend en ruttelend voorop, gevolgd van de djakkende koeiwachters.

Volgens de gezegden vinden de mensen geen graten in een vechtpartij onder gehuwden:

- ‘'t Is stille waar dat 't nooit en waait’.
- ‘Je moet je vuil hemde thuis wassen’.
- ‘Liefde op strate is ruzie in huis’.
- ‘Man en vrouw zijn één,

en als ze vechten zijn ze met tweeën’.

Pier, de beerboer, ondervond dat seffens als hij ze wilde ‘scheên’: ‘En hij mag hij mij slaan, hij is mijne vint!’

Zij beweren zelfs: ‘Een vrouw zonder slagen is lijk een soepe zonder zout.’

De volgende gezegden zinspelen ook op slagen:

- ‘'t Zal meer bijten of niet’, zei de vint, en hij

smeet met een doôn hond naar zijn wijf.

- ‘Alles voor God’, zei de vint, en hij sloeg zijn

wijf met 't krusefiks.

- ‘Een goên aanleg is een goe begin’, zei Jan,

en hij lei zijn wijf aan 't vier.

En de vrouw moet daar 't beste uitrapen: ‘Elk moet zijn zot kennen!’ Als ze ‘haar op heur tanden’ heeft, weet ze ten slotte wel haar rechten te doen erkennen; 't is immers geweten: ‘Den eersten trek van de koffie, de sloters van de kasse en 't laatste woord’: dat is vrouwenrecht.

Van daar: ‘Het vrouwvolk draagt de broek’. En als we de sprookjes moeten geloven, dan zou Ons Here dat zelf ondervonden hebben, als hij met Sinte Piete rondwandelde⁽¹⁾.

Voor weduwen is men wat achterdochtig:

(1) Over dat sprookje, zie Biekorf 1947, blz. 49 volg.

[p. 90]

 

Weeuwen trouwen en worsten knauwen,

 

Je weet niet, wat daar is ingedauwen.

En algemeen gekend is de stem van de ondervinding:

Trouwen is geen kinderspel.
Die getrouwd zijn weten het wel.

M. Cafmeyer