Biekorf. Jaargang 49

Mengelmaren

Onze windmolens.

In 1947 werden te Lendelede twee staakmolens op teerlingen gesloopt. Hun afbraak was reeds een heel eind bedongen. De Beiaardmolen, gebouwd in 1768 (mulder A. Van de Maele) was zeer vervallen, reeds lang draaide hij met één roede. De Groeninghenbergmolen had in Februari 1946 een grote averij opgelopen in een storm. De kuip was er gescheurd. Dat beide molens geklasseerd waren, blijkt - eens te meer - zonder belang. Merken we eenvoudig op dat op de Lijst der Geklasseerde Monumenten en Landschappen, officiële uitgave 1948, de verdwenen molens van Heist, Nieuwmunster en Wingene nog een vermelding vonden. Bovendien lezen we in dezelfde bron dat zelfs aan de rangschikking van de Pannemolen te Heist ‘bindende kracht werd behouden’ bij besluit van de Regent dd. 9 Februari 1946.

In Maart 1948 is de staakmolen van E. Ramman te Snaaskerke afgebroken. Sedert 1933 buiten gebruik, was de molen zeer vervallen, o.a. was de trap weggerot. Maandag 1 Maart werden de werken aangevat door molenmakers Ch. Peel van Gistel en H. Lejeune van West-Vleteren. De Donderdag is de molen gevallen, wegens de dikke mist hebben weinigen hem zien kantelen. Vroeger zocht de molenaar zijn molen te verkopen om hem ergens als monument op te richten, maar hij is er niet in gelukt.

De molen te Vollezeele (De Burgghraeve) is weer te koop. Van het plan hem naar Bulskamp over te brengen, wordt afgezien (zie Biekorf 1945, blz. 115).

Te Werken werd dit jaar voor de eerste maal in België het Nederlands fokwiek-systeem van Ir. Fauel toegepast. Het systeem heeft de functie van de fok in het zeilen. De uitvoering gebeurde met dorpsvaklieden, saam met molenaar Van den

[p. 257]

Berghe die het stelsel in Nederland had bestudeerd. Volgens de mulder geeft het voldoening.

In Zeeland wordt niet getalmd met de molen-herbouw: Middelburg, Veere en Retranchement (fokwieken). Eerlang komt ‘de Brak’ te Sluis ook aan de beurt.

Chr. Devyt

Boerenkrijg in West-Vlaanderen.

Het herdenkingsjaar van den Boerenkrijg heeft A. Lowyck aangezet om de plaatselijke gebeurtenissen op en rond Brigandszondag in West-Vlaanderen samen te brengen in een verdienstelijk werkje (Boerenkrijg in West-Vlaanderen, Roeselare, Hernieuwen, 1948; 50 blz. Fr. 20). Op een bondige inleiding volgt een alphabetisch repertorium van onze gemeenten met telkens de gebeurtenissen, de namen van bekende, opgezochte of gesneuvelde Brigands en andere slachtoffers. Schr. heeft ‘bij voorkeur de archieven van de brigands gebruikt’: hij geeft voorlopig geen verderen uitleg over den aard van deze bronnen. Deze bladzijden zullen, naar den wens van den Schr., een aanwakkering zijn om alhier aldaar verdere opsporingen te doen in familiegeschiedenis en -overlevering en de nagedachtenis van de edelmoedige voorzaten in ere te houden.

V.

't Beertje. Volkskundige Almanak 1949. Die 't nieuw Beertje nog niet heeft, mag niet nalaten 5 Fr. te besteden: 't is overal verkrijgbaar en zijn geld weerd. 't Begint met de weergave, blad voor blad, van een Brugsen Schapersalmanak van 1850. En verder wordt er verteld over de Barge en het Wonderspinnewiel en Familienamen en Toverij, en gezongen(?) over Apothekers... Een deugdelijk Allemans-gerief.

B.

In memoriam

Juul Filliaert van Nieupoort (geb. 1890), sedert vele jaren medewerker van Biekorf, is onverwacht uit het leven geroepen. Nog in dit nummer verschijnt het slot van zijn Nieupoortsche Kabeljauwvaart, die hij nog verder zou aanvullen. Werklust en werkkracht schenen bij hem hersteld en vernieuwd, en lieten nog veel verdienstelijk onderzoek op zijn eigen gebied van zeevaart en visvangst verwachten. Het mocht niet zijn. Het Berek van Biekorf deelt oprecht in de beproeving die zijn achtbare familie zo zwaar treft.

Nagenoeg heel het werk van J.F. is gewijd aan zijn geboortestad. Hij beleefde haar vernieling en verrijzenis: zijn

[p. 258]

eerste opstellen van 1915 over de ‘Dood van Nieupoort’ in De Belgische Standaard werden naderhand gebundeld (1938) en aangevuld door een lyrische kroniek van de barakkenjaren 1920-22: ‘Tijl's oog op den puinhoop’. Nevens zijn opstellen over den Beiaard en het Fransch kerkhof van Nieupoort publiceerde J.F. alhier in 1935 een eersten worp van ‘De IJslandvaarders’, die weldra tot het algemeen bekend en geprezen boek zijn uitgegroeid. De verering van O.L. Vrouw van Lombardsijde heeft hij in twee bijdragen (1936 en 1938) onderzocht en beschreven. En jaar na jaar groeiden de hoofdstukken van een ernstig gegronde en boeiend geschreven geschiedenis van Nieupoort: de Vissersnering (1937), de Grootvisserij op den haring (1947). De Kabeljauwvaart (1948) - met daarbuiten in boekvorm de ‘Compagnie van Vischvaert’ (1939) en een flink gebouwde Jan Bart (1943). En in een stuk als ‘Garnalen’ (1947) was J.F zeker op zijn best. Hoe heeft hij hiermede - en met zijn kleiner werk in Zantekoorn en Mengelmaren - onze kennis van het volksleven der kust verrijkt. Hij zocht en zag in alles steeds het leven: het ‘volk van Nieupoort’ deed hij in zijn schriften leven en herleven, echt, oprecht. En hij leefde en sprak mee, opgetogen, heftig soms. Hij blijve alhier in dankbare herinnering voor zijn eerlijk werk en zijn trouwe toewijding.

B.