Biekorf. Jaargang 49

Een uitvaart op het einde der 16^e eeuw

DEN 23 Oogst 1596 overleed te St Omaars ‘Mevrauwe Anna de Thiennes gheseyt de Lombyse, douagiere van Hollebeke’; zij woonde of had toch haar huis te Brugge, in de Mariastraat, en werd aldaar begraven in de kerk der Colettinen of Arme Klaren.

Het was een dame van den hoogen adel; haar vader, Jacob de Thiennes, was heer van Caestre (in Fr. VI.) en van Rumbeke; op zijn grafzerk, nog bewaard in de kerk van Rumbeke, Staat te lezen dat hij was: ‘in ziinen tiide Raedt ende Camerlinc Skeysers Charles ziine souverain bailliu van Vlaender...’; hare zuster

[p. 199]

Marie de Thiennes was gehuwd met Ferdinand de la Barre, heer van Moeskroen, ook een souverain bailliu van Vlaanderen, en haar halve broer, Thomas de Thiennes, was heer van Rumbeke, Caestre, Claerhout, 't hof t'Iseghem enz. en gehuwd met Marguerite de Haméricourt, de eigen zuster van Gérard de Haméricourt, abt van St Bertene en eerste Bisschop van St Omaars.

Mevrouw Anna zelf was getrouwd geweest met Philippe de Saint-Omer, heer van Hollebeke, had geen kinderen en was schatrijk. Bij haar testament ‘faict à Bruges le IX. jour de novembre XV^c soixante dix’ verleden voor notarissen A. Bane en J. Dassonville, had zij aangesteld tot testamentuitvoerders ‘Monsieur M^e George van den Berghe, pasteur de la portion d'argent de l'église collegiale et parochiale de nostre Dame à Bruges, Adolff de Meetkercke, recepveur du pays du francq et M^e Nicolas Van der Wimpe, advocat au dict Francq.’

Mr Wimpe overleden zijnde en Adolf van Meetkerke overgegaan zijnde tot de nieuwe leering, benoemde zij bij codicille ‘faict en la ville de St Omer ce XI juing 1592’ nieuwe testamentuitvoerders: ‘Jentens et veulx par cestes que ce que jay donné par testament à la fille de Adolf de Meetkercke ne luy soit point donné à cause qu'elle est heritrique et point de la foy catholicq et aussy son Père que javoye denommé pour ung executeur de mon testament le IX de novembre LXX à cause qu'il est heréticq. Je les mets hors mon dict testament et choisiz par cestes pour estre mes exécuteurs ascavoir M^e George van den Berge, curé de nostre Dame de Bruges, Mons^r Jehan Breydel et Mons^r Louis Thyerin.’

Den 8 Mei 1612 werd ‘gehoort, gheexamineert ende ghesloten de Rekenynghe ende bewys die Loys Thierin, executeur van den testamente... es doende aen Edele ende Weerde heeren haere hoirs ende aeldynghers van zyne voorseyde handelynghe ende dit in ponden, schellynghen ende penninghen tournois, van veertich grooten vlaemsch tstuck.’

[p. 200]

Deze rekening, waarvan het origineel bewaard is in het kasteelarchief van Rumbeke, bevat tal van bijzonderheden betreffende de begrafenis en de uitvaart van Mevrouw Anna de Thiennes, die een gedacht geven van de plechtigheden die in vroegere tijden met rijke liens begravingen gepaard gingen. Ook namen van Brugsche kunstenaars als Jan Aerts en Pieter Claissins komen er in voor. Hier volgen de voornaamste posten uit drie rubrieken van ‘Vuytgaeven’.

Uit de rekening van de uitvaart.

I. ‘Betaelynghen ghedaen ter cause van den vuytvaerdt ende openhouden van den sterfhuuse van Mer Vrauwe te Sainct Omars.’

De posten van deze rubriek betreffen de doodkist: lood, eikenhout en ijzeren banden; het lijk was gebalsemd door ‘drye Chirurgienen’; de prior van de Predikheeren zorgde ‘voor tbegraeven van het ingewandt’. Verder ontvingen de ‘amptman van de marct sainct Omars’ en de geestelijken van de Sint-Denijskerk hun recht. Andere uitgaven betreffen ‘tschilderen van de blasoens, tortsen ende candelaers’, de levering van ‘rauhoeden ende raucleeren vande domestycquen’.

II. ‘Andere betaelynghe ghedaen ter cause vanden vutvaerdt van mervrauwe binder stede van Brugghe.

Eerst voor drye messen over de ziele van mer vrauwe als deze rekenaers huusvrauwe de tydinghe ontfinck van haer overlyden     18 sc.

De testamentarissen considereerende de benautheyt vander stede naer de doodt van mevrauwe de testatrice ende zonderlynghe het ghebreck van lynwaedt onder de aerme ghebreckelicke menschen van welcke de mannen tghelt dat men hemlieden gheeft dickwils verdryncken, zo hebben zy by eenzamelicke overeendraghynghe gheaccordeert eene partie linwaet te doen coopen omme by hemlieden de voorseyde aerme ende ghebreckelicke persoonen terstont te bedeelen, volghende welcken zyn van Andries Coene ghecocht ende bedeeldt hondert vierendertich ellen en halft lynwaedt te twaelff schellynghen ende drye pennynghen tournoys de elle, bedraghende     85 lb. 14 sc. 6 d.

Item twee halfve thonnen biere deene van vierentwyntich

[p. 201]

schellynghen grooten ende dander veerthien schellinghen grooten de thonne den II^en January xv^cxcvii ghebrauwen in de Drye Muenincken totter maeltyt vander vutvaert te Brugge, met vier grooten van voeren te Collette, 5 lb. 16 sc.

Item betaelt Franchois vanden Bussche over tleveren van acht ende veertich eilen zwart laeckene omme de aerme mannekens die de tortsen droughen ende andere 117 lb. 12 sc.

Item III^en Lauwe zevenentneghentich aen Touchain Egghelinck over de leverynghe van laeckenen ende het behanghen van de kercke ende Camere daer het bancquet was. 108 lb.

Item III^en Lauwe omme visch te Colletten, adviserende mette Paters ende Couvent op den dienst van de vuytvaerdt 14 sc. 6 d.

Item den VII^en Lauwe aen Guido de bonne over het wisselen ende ghieten vande teeckenen, boven thin dat men hem ghewichte voor ghewichte vuten sterfhuuse weder ghegheven heeft 2 lb. 14 sc.

Item voor een hoet buscolen te Collette ghedaen 19 sc.

Item aen myn heere van Caster als hooft vande rauwe omme het offeren     5 lb. 6 sc.

Item den XV^en Lauwe aen Jacob van Muenynchove, waschtlichtmakere, over twas ghelevert ten voorseyde vutvaerde     25 lb. 4 sc.

Item aen Andries Suwyn, cock, voor zyn verschot ende salaris van het coken ende reeden vande maeltyt ende vutvaert     14 lb. 2 sc.

Item aen Jaspar de Bouloingne ende Jan Langheraet, bidders, over heurlieder dienst ende heure van de caproenen ende witte sattyne Cruuce     12 lb.

Item aen Ferdinande de Cuenynck over tleveren vanden thin ende glasen     3 lb. 15 sc.

Item an Wouters Massine in Stoutenburgh de leverynghe van specerye     4 lb. 16 sc.

Item an Amandt Junnezeune over de leverynghe van broodt zoo provens als ter tafele te Colletten     42 lb. 16 sc.

Item an Adriaen de Schadebeletter voor oesteren 2 lb. 8 sc.

Item aen Loys Maleghys, varsche vischcoopere, over varsche visch     24 lb.

Item Joos Janssens over leverynghe van zeevisch    9 lb.

Item aen Adriaen Pollet, posteybackere, over het gheback    19 bl. 15 sc.

Item aen Franchois van Thienen over bancketterye inden vuytvaert van mer vrauwe ghelevert     8 lb. 2 sc.

Betaelt Symon Pavidaen, weerdt in de Croone, over het

[p. 202]

deffroy vande peerden van myn heere van Caestre voor vyftien daghen ende vier guldene vander maeltyt als hy quam vertreckende den xvii^en Lauwe 1597,     22 lb.

Item aen Jacques Boudens, scepper, over Philips Crane ende Raphaël Cochuut over tmaecken van twaelf zwarte keerlekens om de torssedraghere     6 lb.

Pieter Clays de schildere voor tschilderen vande wapens 15 lb.

Item an Jacques Robillant, concierghe in het schepenhuus deser stede van Brugghe, over tleveren van het lynwaet 31b.

Item aen Jan De Smet over de leverynghe van wyn ter vuytvaerdt     95 lb.

Item aen Guillame de Clercq, tegheldeckere, over vyff ofte zes veursten ghestelt aen het Cafcoen te Colletten om den roock vuyt te trecken jeghens den vutvaerdt     10 sc.

Item an Passchier Wouters over het weeren ende wederstellen vande schaprayden te Colletten inde camere vanden vuytvaert     1 lb. 10 sc.

Item betaelt over de maeltyt ghehouden ten eersten jaerghetyde daer daf waren beede de prelaten van sainct Andries ende Eckhoutte     13 lb.

Item ande dischcnapen van Onzer Vrouwe over dienst by hemlieden ghedaen anden disch ter eersten jaerghetyde 15 sc.

Item over een bancquet te Colletten met dheer Jan Breydele ende de Paters, Jan Aerts, steenhauwer ende Robert du Blon om consent vander platze ende maete vande sepulture te nemen ende compasseren ende tadviseren up tstellen van het epitaphie     5 lb. 5 sc.

Item ande graffmaekhere van onze vrauwe van het graff open te doene ende mer vrauwe kiste daer inne te legghene     1lb. 16 sc.

Item alzoo de broeders vander Collette tlichaem van mervrauwe, schepe ghecommen zynde, thenden van het hoff aldaer zonder andere hulpe vut tzelve schip ghedaen ende in de kercke ghebrocht hebben ende dat naer de messe die doens ghedaen wiert int begraven, Broeder Piter Vicarius vande Graeubroeders in het Couvent te eten bleef, zyn daer doen haelen vier stoopen wyns ende twee stoopen biers costende vyf ponden tournois, meende daer mede tontstaene vanden voornoemden aerbeyt. Nemaer naerderhandt zyn de zelfve religieusen ghecommen omme huerlieden particulier salarie hemlieden beclaghende van het dangier daer zy inne gheweest hadden deur het groote ghewichte van het lichaeme overmidts de cassen van loode ende van houtte daertzelve

[p. 203]

inne was, zyn hemlieden ghegheven 3 lb. tournois compt hier tzamen    8 lb.

Item betaelt Jan Aerts over tleveren vanden zavele ende graveren vande figuere ende superscriptie inde metaele plate met vyf wapenen     54 lb.

Item aen Robert Dublon over het metael daermede de zelfve zavele bedeckt es     56 lb.

Item anden voornoemden Jan Aerts steenhauwere over het epitaphie met gheschrifte     12 lb.

Item an meester Pieter Clays de schildere over de pourtraicture van mer vrauwe persoon om op haer sepulture te stellen    6 sc.

Item anden voornoomden Meester over het stofferen van het epitaphie     51b. 10 se.

Item betaelt aen Robert Dublon over het accoord van de overleverynghe ende dat hy claechde miscocht te zyne ande metaele plaete die meerder viel dan zy besprocken was present myn heere Breydele     11 lb. 4 sc.

Item an Jan Bouvereye, gouverneur van tambocht vande backers, over den toesicht van de jaerghetyden vande jaren 1600 ende 1601     6 lb.

Noch over zelve aelmoessen inde vutvaert     15 sc.

Item betaelt den 15^en 9^bre 1601, over het derde van het ghelach datter verteert was inde Gendtsche herberghe accorderende ende passerende de rente van vierentwyntich ponden tournois tsiaers op tambocht van de Backers     5 lb.

III. Betalynghe extraordinaire

Item an Jan van Eesten, glasemaeckere over de reparatie vande gheheele glaseveynstere van myn heere van Caestere⁽¹⁾ inde kercke van saincte Donaes dezer stede van Brugghe met alle de zesthyen quartieren, twee ponden veerthien schellynghen ende thyen grooten vlaemschs, ende naerderhandt voor het vermaecken vande wapenen vanden zelfden heere ende mer vrauwe zyne gheselnede met het geschrifte compt al tzamen    24 lb. 9 sc.

Item an Pater Veranneman ter cause van een nieuwe glaseveynster by de testamentarissen ter memorie van mer vrauwe in de nieuwe kercke van de societeyt vanden naeme Jesus ghedaen stellen, compt ter somme van     24 lb.

Item an Jan van Eesten den glasemaeckere ter cause van het veranderen vande wapenen van mer vrauwe inde voorschreven glaseveynsters     3 lb.

(1) Vader van Mevrouw Anna de Thiennes.

[p. 204]

Tot hier de rekening van den testamentuitvoerder.

In het Rijksarchief te Brugge (D 246, 4^e vol, f^o 21v) is de beschrijving te vinden van den grafsteen, en epitaphie der decujus.

‘In de Coletten gheseyt Aerme Claeren
In de middel van den hooghen choor
Een witte steen aen het zuytende met metaele lysten en
vrauwe figure Thienes     Ognies Langhemeersch     Ghistelles
Cy gist noble dame Anne fille de messire Jaques de Thienes chevalier Seigneur de Caestre Rumbeke etc Souverain bailly de Flandres, douagière d'Hollebeque, laquelle trépassa à St Omer à l'âge de 71 ans, le 23 d'aoust 1596.
Priez Dieu pour l'âme.
Een epitaphie in den zuytmuer van wit steen met het wapen van Hollebeke verdeelt met Thienes in 't vierkante daer op staende:
Madame Anne de Thiennes cy devant ensevelie at, à l'honneur de Dieu et salut de son âme, ordonné pour l'espace de 50 ans au 23 d'aougst annuellement un anniversaire en cette église de Colettes avecq vigiles à neuf leçons et la grand messe à diacre et subdiacre à quatre torches sur la sépulture et deux chandelles sur l'autel, 36 proves à 6 patars la pièce et 20 sols de gros en aumosne ausdiles soeurs, dont la charge et soing ont les doyens et jurez du métier des boulangiers de cette ville de Bruges à dix sols de gros de pension.’⁽¹⁾

J.D.D. Rumbeke

(1) Vgl. J. Gailliard, Bruges et le Franc, II. blz. 435-436 (Brugge, 1858).