Biekorf. Jaargang 48

Onze windmolens

HIER brengen we aanvulling en vervolg van ons molennieuws van verleden jaar (Biekorf 1946, 257 en vorige).

In 1941 werd te Ruiselede de steenen molen van A. De Brander door de Duitschers onttakeld. Daarvan werd nog nooit melding gemaakt.

De houten teerlingmolen van Eesen werd in Juli 1946 afgebroken. Deze zware molen, - hij had drie zolders, -

[p. 245]

werd in 1929 van Gistel naar Eesen verhuisd. Reeds onder den oorlog werd alle brandhout afgehaald: kammen, scheeden, steenkisten en nog andere planken (mulder: O. Devreker).

In denzelfden zomer werden de roeden van den Tombroekmolen (steen) te Luingne uitgehaald. Eigendom van mulder Spriet; was één roede verdekkerd in 1937. De molen was nog maar van 1905 nieuw.

De stokeriemolen van Eernegem, eveneens met drie zolders, werd ook in 1946 afgebroken. De molen, van mulder Rommel, was reeds een heele tijd verlaten.

Op 22 April 1947 is te Breedene de houten molen van de Wed. Hubert, bij een redelijke westwind, 's nachts omgevallen. Den 1 September 1942 was er de bliksem ingeslagen: hij werd dan niet meer hersteld en heeft het nog vier jaar, in alle weer en wind, met zijn uiteengeschudde karkas kunnen uithouden.

Op 14 Mei 1947 is de Poelvoordemolen te Wingene (Baele) uiteengevallen. Van dezen ouden molen (hij was meer dan drie eeuwen), was de instorting te verwachten. Hij helde verschrikkelijk. Sedert 1938 werd hij niet meer begaan. Men had reeds enkele krakingen gehoord en vreesde den dag tevoren het ongeluk. Men waakte tot middernacht. Hij is echter gevallen om zes uur 's morgens. De droogte heeft wel wat geholpen.

Hetzelfde gebeurde op Dinsdag 1 Juli 1947 te Wilskerke met den houten molen van O. Logghe. Hij was nog ouder (reeds vermeld in 1569).

De steenen molen van Westkerke is ook dit jaar verdwenen. Verleden jaar draaide hij nog altijd, want mulder Van Damme en zijn zoon waren echte liefhebbers. Er waren redenen om te gelooven dat dit een der windmolens was die het langst zouden houden, maar het heeft niet mogen zijn. De jonge molenaar had de gewoonte de riemen der transmissies af te stampen. Hij was nog maar een maand getrouwd, toen zijn been tusschen de riem gletste. Hij kan nu den windmolen niet meer bedienen en maalt electrisch. Na een jaar stilstaan werden de wieken uitgehaald.

[p. 246]

De Chicoreimolen van Geluveld is de vijfde molen die, naar ons weten, dit jaar verdween. Houten molen, werd in 1925 uit Bourbourg naar hier gebracht. Door den storm in den nacht van 8 op 9 Februari 1946 was hij wat beschadigd, doch dit was reeds hersteld. De molenaar, A. Berghe, was nog in onderhandeling met de provincie om een toelage te bekomen, toen het verdwijnen werd gemeld. Verleden jaar draaide deze molen nog. De andere molen van Geluveld, eigendom van jvr Keingiaert de Geluveld, staat er nog, heel vervallen en kapot.

In 1945 of 1946 werd te Vladsloo de steenen molen die begaan werd door Carbonez (eig.: ridder Lefevere de ten Hove) afgebroken. Het binnenwerk ('t was een steenen molen) was ook al lang verbrand.

De Smidt's molen, te Lissewege (vgl. Biekorf 1945, bl. 117) zal ook wel niet meer hersteld worden. Een nieuw kruis ligt wel gemaakt bij Verhaeghe te Ruddervoorde, Belgisch brevethouder der verdekkering; een nieuwe assekop ligt wel bij den mulder, doch het plaatsen zal nu te veel geld kosten aan daghuren. Voornamelijk molenwerk, waar men 's avonds dikwijls niet ziet wat gedaan werd: altijd passen en weg en weere loopen, en alle houten stukken moeten met de hand naar den draad van 't hout gekapt worden om niet te splijten. Ondertusschen is de mulder electrisch geïnstalleerd, en voor 100.000 fr. onkosten mag hij ook al veel elektriek gebruiken. Daar het herstellen van dezen molen ons zoo zeker scheen, hebben we hem nooit van onze lijsten geschrapt: in 1945 waren we immers reeds aan 't onderhandelen voor een toelage. Nu mogen we hem niet meer meerekenen en komt hij dus bij de molens die in den Novemberstorm van 1940 zijn omgewaaid.

Na het verlies van deze 9 molens (deze van Ruiselede mag niet meegeteld worden) hebben we er nog 95. 't Gaat al met twee cijfers! Maken we de som, dan zien we dat we, van 1940 tot nu, van 134 molens op 95 gekomen zijn, een verlies van 39 in 7 jaar. Nemen we 5 per jaar, dan zien we dat we nog voor

[p. 247]

19 jaar windmolens hebben (95: 5). In 1966 ware West-Vlaanderen dus voor goed zijn molens kwijt.

Gelukkig zal die rekening niet tellen, want hoe minder er staan, hoe minder er natuurlijk zullen afgebroken worden. Bemerk toch dat, in 1946, 8 molens op de 108 werden gesloopt. 1946 mogen we dus het slechtste jaar noemen, al zijn in 1940 in West-Vlaanderen dubbel zooveel molens, 13, verdwenen. Doch van die 13 werd eigenlijk geen enkele molen gesloopt: we hadden af te rekenen met de krijgsverrichtingen en een noodlottigen storm. De 8 molens in 1946 werden alle moedwillig, met bewuste schuld, afgebroken. Dit doet zich in de andere provincies ook voor: is het een reactie tegen den oorlogstijd waar zeer weinig molens gesloopt werden? Het is jammer dat we over geen volledige lijsten kunnen beschikken, doch de weinige gegevens die we hebben, laten reeds een zeer schamelen indruk na.

Voor 1947 weten we nog maar 2 molens die werden afgebroken in onze provincie. We kennen echter drie molenaars die beslist hebben hun molen af te breken; misschien is dit reeds gedaan.

Chr. Devyt