Biekorf. Jaargang 48
(1947)– [tijdschrift] Biekorf–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 1]
| |
[Nummer 1]Pater Jandocus van BruggePater Jandocus was te wege capucijn, in 't jaar O.H. 1786; zijn klooster stond toen nog op 't Zand, rechtover d'herberge 't Putje van nu. 't Was een kloeke bouwster, z'n ziele zat in z'n lichaam geroest, maar een aardig man! een pezewever, een zekerare... geene van meer! In 't eerste dat hij nog ‘inkomerling’ was - nu zou men zeggen: ‘novice’ - hoorde hij een sermoen over het eeuwig geluk in den hemel... en verdikke, hij wierd achterdochtig 's wille van dit eeuwig en ervig altijd het zelfde geluk. Met z'n simpel hoofd was hij daarmeê doende van den nuchtend tot den avond: 'n loech niet meer, 'n sprak haast niet meer en 'n at niet meer... dat zat in z'n bomme en 't was van krijg' het er uit. Zonder hooger of dieper peizen: - Och, placht hij te zeggen, hoe is 't toch Gods mogelik; iemand die geern danst moet in d'eeuwigheid toch 'n keer, beu gedanst, zijn beenen verliezen; een liefhebber van de fijne mul en de goê beetjes | |
[pagina 2]
| |
zal verpoeft z'n buik zien bersten, garanti! En zou een smachtigaard naar Marsenbier of Waghebaert, Rijnschen of Pictauwe, ten eeuwigen dage ongedeerd, daar ievers in een hoekske aan een tafel, mogen zitten keesten, labberen en lampetten?!... Alla-toe-toe, van d'eerste weke zou hij, met z'n pekkels omhooge, ezelsteendronke-perelamoerepoep in de grippe rollen! Al die vuiligheid in den hemel? is me dat aan te nemen?... Gaat daarmeê te biechte, zuchtte de sukkelare, 't beste op een einde, 'n kàn niet deugen. Als die schiere opkwam, schijn' het, wierd hij me zóó zenuwachtig, zóó dutsachtig, zóó ‘malledabelGa naar voetnoot+’ dat 't deerlik was om ziene. Jamaar!... en dat duurde alzoo twintig jaar! en twintig jaar... da's lange! Zijne oversten zaten daarmeê in, meer of e' beetje! ge kunt da' peizen; ze waren overtuigd dat hij leelik op weg was om zenuwziek te worden; en, niet aleenelik dadde, maar dat hij een kettersche sekte aan 't stichten was, een Calleving, of een Luther aan 't worden was, of een ‘soorte à prejGa naar voetnoot+’! Ja, ja, ja! 't ging zóóverre dat er drie seuten, drie vro'menschen uit 't gebuurte, óók al aan 't tutteren waren: Zuljette van Sucx, Corralie van 't Uiltje en Udokstje de stoeltjezettéjge van hun eigen klooster! 't Waren der juiste drie met een alderbeste tonge... zoo dat wierd daar tewege alzoo een olieplekke in die Boveriestrate, een werelds-prostestantisme om nooit meer tegen te houdene. Peist e' keer, daar waren vier geneesheeren meê bemoeid, en ze 'n wisten der zuiver geen weg meê! Totdat, enja ten langen laatsten, Fluppen Herrebaut, serzijn van stad, Vader Gardiaan 'en keer te woorde stond, en zei: - Luistert, Vader, zei hij, dat 'n kan alzoo niet blij- | |
[pagina 3]
| |
ven duren, en 'k hên ik dat anders gefijneerd, ik voor mij - jamaar, ge doet ervan wat da' je wilt - ‘moi pour moi’ 'k zou 'kik dien mensch 'en keer vele vele lucht geven, geen boeken meer, geen opgesloten celletjes. De tijden zijn aardigGa naar voetnoot+! Oe!... ze zijn aardig: eerst dien broeder-koster-Jozef-den-tweeden, én toen dien patriottentijd, én toen die Fransche omwoelinge, wa' peis-je wat dat dat is dè? da' moorden en da' branden gheele dagen; gheel die tramulte: uit 't klooster gesmeten worden, wegsteken alhier, wegloopen alginder lijk over een jaar of tiene, en da' wêrekeeren over vier jaar!... jamo, zeg!... voor iemand die al een ziertje zochte en getikt is in z'en hersens, dat 'n doet er althoope geen deugd aan. Naar buiten moet hij, 'k zegge dat hij naar den buiten moet, naar den grooten buiten!! en in alle wêre. Hij is entwat aan 't broên da niet en deugt! Da' ga' moeten slijten... met de jaren... in d'opene lucht! Onthoudt wa' da'k zegge! da's versch de waarheid! Patertje Gardiaan, een ingoê fraai mensch, 'n was daar van eigen niet tegen en liet Vader Jandorus maar gaan... ‘breê hattu’.., gaan en keeren naar hartelust!... Zoo nu, op e keer, 't was hertezomer en zunneweêr van 't schoonste uit! - Al waar zou' me 't hem pakken? Nu of nooit, Dokus, moet 'k er op uit, moet ik lucht scheppen met eemers, 't is móetewerk! ‘Heere, bad hij, zalig die gelooven! Laat me Uwe beproevinge opnemen; laat mij, naar Uw voorbeeld, zacht en nederig van herte worden en ruste vinden voor mijne ziele’. Hij sloeg den boek toe van Mattheus en ging, opgewekt en met betrouwen, het achterpoortje van 't klooster uit. | |
[pagina 4]
| |
Van trein of ‘marsandise’ 'n was er toen aldaar nog in lange geen sprake, enja in 1806! Plàtvloers, rustig en ongestoord trok hij de Boverije binnen. Pas twee stappen verre, rechts aan d'oude refuge van St-Andriens, keek hij met voldoenige naar de aankomste van de Capucijnestjis. Ze kwamen van d'Hoe'makersstrate, en de verhuiswagens, lijk torren getast met de schamele meubeltjes, stonden vóór de groote poorte te wachten om gelost te worden. - Zusters, welgekomen! sprak de pater in z'n eigen, geve God dat we van nu voort, jaren op jaren in ruste, gebuurs mogen blijven. En verder trok hij 't Kleen ZothuusGa naar voetnoot+ voorbij en de stille MortjisGa naar voetnoot+, en kwam aan de eerbiedweerdige puinen van weleer onze wonderschoone BouverijpoorteGa naar voetnoot+. Ze waren daar volop bezig met ze af te voeren, te passen en te meten om een nieuwe poorte te zetten. - 't Zal wat zijn, als 't wat is, peisde de man, 'k heb al de plans gezien!... Afschuwelik!... Jandokus wandelde voort, den buiten in, naar Sinte Machiels. Aan 't Kasteel van Zwanenkerke (nu van Nieuwenhuize) koos hij d'oude Rijselstrate en, aan d'Acht Gemete en ook aan de Doornhage, sloeg hij een klee'kleen koutertje met de menschen... Dat was goê teeken. En alzoo kwam hij, de Valken voorbij en 't Spokekasteeltje, tot aan 't Sloebermeerschtje... O!... | |
[pagina 5]
| |
maar daar was 't zóó stille en zóó rustig in die heerlike busschen: - 'k Ga toch mijn lange zwarte frak uitspelen en asemen...! zei de pater, 'k zweette lijk 'n das! Weten moet-je dat 't nog altijd n beetje verdoken tijdGa naar voetnoot+ was en verboden met priesters of paterskleederen op strate te komen. Vader Jandokus, van als hij de keure had, smeet algauwe - en 's zomers bezonderlik - die dikke plakkende makferlangfrakkeGa naar voetnoot+ met al de fransche komplamenten over z'n schoûre en z'en grooten buishoed daarbij. Dan was hij wederom ‘pootertji cappecijn'h’ gelijk gewoonte. Eén dingen nog: die zwembolgen van schoen staken hem ook nog geweldig tegen; en da's te verstane enja.,. voor entwie die al twintig jaar lang gewend was met z'en tien teen piano te spelen in de vrije bloote lucht! Maar alla, 't was een gelegenheid om verdiensten te winnen. Hij liet nu de dreven waar ze lagen, kroop Tilleghembusch binnen, door struik en brame; wiesch z'n voeten in de Kerkebeke; liet Kavelake en d'Hooge Mote rechts en trok al de Ga(r)sdreve rechte naar Vogelenzang. 't Was daar lijk altijd groote vergâringe, schooltje en gekrioel van veugelvolk, en Pater Jandori was zot van veugels! - Maar, docht 'et hem, wat een aardig en onstandvastig klimaat is dat hier toch in ons Vlaanderen: 't is zomer, zunne; warm en koud; donker en klaar àl op één dag; en de vogels? Winter- en zomergasten, àl in één schiere, 't vliegt al door malkaar vandage. Aan de Kraaiedreve, dààrpas, was het al kraaie, bonte en zwarte, kale en kauwe, donkere meerlaren, ja tot vriesganzen toe die in uvvenGa naar voetnoot+ voorbijvlogen... | |
[pagina 6]
| |
- Amaar, broêrs, had hij geroepen met z'n hand lik een tuithoorn aan z'n mond, broers, zij'je gelir toppezot!? 't is nog volop zomer! Hef' je weg! Winter volk! En z'hoorden 't!... en ze riepen tegen: - Kaa, kraa, koo, an'h-nian'h na'hang, tjèk-tèkketèkke-tèk! dat er z'n ooren van ruischten... En nu viel hij al met e' keer volop in den zomer, de zanglijsters, de vinken, de tiertjes, de vrijende meerlaars, de lucht was er vol van; en 't hong daar, ginder ievers buiten den busch, hoog hemelhooge een leewerke zóó wakker en zóó zoete te zingen en te rinkelen dat 't al en te vele schol! Ringsom in 't geboomte ging het alsan maar helder op van: - Roe-koe; rip-rip-rip; tsip-tjak; tikketik; ring-djing-djing-kwartieuw! drink 'et uut en tapt e' nieuw! Prieuw-tje-brieuw! Kwak-kwak-kwak... me' steert uut me' gat!... Tsie-tsie tit-tit! Dokus loech dat hij klutste!.. ja, hij loech!! waarachtig hij loech! dat 'n had hij in lange niet gedaan, en 't deed hem zóó 'n deugd! 't Zat een gaai in d'hooge spillen te miauwen echt lijk een katte... die deugeniet!... en g'hadt ze moeten zien spotteren al de kleene vogeltjes, verschuwd en naar hun nest, benauwd dat die gaai zou een eitjen uitsmijten en 't zijne in de plaatse leggen!... En hoor' je dien houtspecht schaterlachen en timmeren? Vader Jandori timmerde tegen met zen luikermes tegen een eeke... en broeder specht 'n kon die plaagsteerterije niet verdragen en wierd zoo kwaad of een kemphane!... De pater riep tewege een kwakkel bij en haalde z'n kwakkelbeentje uit z'n zak, maar hij 'n wist ineens niet waar z'n kop stond: - Gille wille-wouw! Gille wille wouw! riep er iemand... en 't schoot een goudklompe voorbij lijk 'n schicht... 't was een weduwaleGa naar voetnoot+ met al z'n goud meê | |
[pagina 7]
| |
onder z'n bruine veste!... God! wa' wonder-wonder-wonderschoone scheppinge!! En al met e keer... 't kwam daar van uit d'allerhoogste sparretoppen een dreunend wekkerspel gerobbeld! Goo... de hemel sloeg open, 't was nachtergalletjebleksteert dat ópging en van nu voort... de mate sloeg! Maar schoone! Maar schoone! dat was nu nog schoonste van al! - 'k Krijg er koud van! fluisterde Vader Judokus, hij huiverde en tranen liepen langs z'en kaken. Maar hoort me dat helmen en weerhelmen,.. 't is gelijk in een ijzelike groote ronde zale! En gorgelen dat hij kan! Zoo 'n nietig vogelken, t heeft waarachtig geen menttebolle van doene tegen zeer in z'n kele! Wat een perelspel! Wat een fijn kristaal! Mijn bloed verkruipt! riep de pater in volle vervoeringe... Ko-den-akster was jaloersch, kwam in een hitte op 's paters schouder beeten: zoo haastig was hij dat z'n zware steert bijkan over z'n kop sloeg! En stekken dat de vogel deed in Vader Jandokus' z'n nekke... maar.., de man 'n voelde 't niet! De meezetjes, lijk muizetjes, kwamen langs z'n Franciskuskoorde op- en neereklimmen... hij 'n lette 't niet! De peerdewachtertjesGa naar voetnoot+ - lijk ieffreuwtjes zoo licht - trippelden flak vóór z'n voeten, en kletsten met hunne geestige lange koddetjes... neen, hij 'n bemerkte 't niet... wat zoudt hij wel!... hij 'n liet hem niet verstrooien... de nachtegale stond en bleef en sloeg der verre boven... in dat Aardsch-Paradijs!... - O! Nachtegale schuifelare! Wonderbare kunstenare!! sprak hij, en, buiten z'n zelven, liet hij àl vallen da' viel en zonk op z'n knien; O! Groote God, bad hij, Schepper, Heer, Regeerder van hemel en aarde, als wanneer zoo en kleen vernukkeld vogelkeeltje, door U geschapen, reeds op de wereld zóó wonderschoone | |
[pagina 8]
| |
zingen kan, wat zal dan het Engelengezang in den hemel zijn?!... Zoo God ‘dàt’ kan, wat kan Hij dan ‘niet’?... ja... waar begint en stopt die Macht? Hij kroop rechte..., 't schijverde lijk àl vóór z'n oogen, hij liep verloren, bakeloos en goed kome 't uit, lijk zinneloos en buiten z'en wete... - Eiten! kommen eiten! tijd van t'eiten!! hoorde hij roepen, en 't ging een belle op, een zware belle om alleman aan tafel te roepen. (Slot volgt). K. De Wolf |
|