Biekorf. Jaargang 47

[Nummer 6]

Lee Sluffer

't IS dezen keer van een armen dompelare uit mijn kindertijd: Leonardus Paret, bijgenaamd Lee Sluffer.

Dat ventje, inderdaad maar kleene, en mager daarbij, woonde in een van de ellendige ‘koten’ van het armenhuis te gare met nog een paar andere dutsen, die daar ingesteken waren door de dischmeesters lijk een trop zwijns in een vuil kot.

Die venten moesten daar hunzelven ontdragen, en ge ziet van hier hoe dat daar ging. Dat waren meestal oude dronkaards en leegaards, die ondersteund wierden en hun tijd passeerden met rond de beroeste stove te zitten sieken of met aardige werkstjes te doen of met te... schooien, en die hun mager loontje nog durfden verdrinken op den hoop toe.

Leetje Paret was nog den besten van al. Het stak hem tegen van daar in dat rattekot te zitten viesten en hij zocht werk zooveel hij maar kon. Droog hout zoeken; mest en beer voeren; hout splijten; achter de schapen... rapen, al om een centje te verdienen.

[p. 122]

Van lichaamsgestel was hij eigenlijk een sukkelare. Hij deed veel last met ‘gaan’, omdat hij door zijn beenen zakte lijk een die de leên gekrakt was en hij zijn voeten sleepte ofte ‘slufferde’. Vandaar zijn lapname ‘Lee Sluffer’.

Dat wil nu niet zeggen dat Lee daarom nu onnuttig was en den ‘leegaard schoer’. Bij lange niet. Werken kon hij wel niet lijk een dijkedelver of een boomvelder, maar hij deed wat hij kon, won ernaar en de menschen waren voldaan; ze wisten dat ‘ommers’ van te voren als z'hem vroegen om entwat te doene, dat een anderen niet geeren deed of niet wilde doen.

Zulke arme dutsen zien er te dutsachtiger uit omdat ze daarbij gewoonlijk zoo miserabel aangetakeld zijn. Leetje droeg gewoonlijk de afgedregen schoenen van een anderen plakpoot van de prochie, den rijken, vetten Kozen Goesier. Ge kunt peizen hoe zijn kleene platvoetjes rooi hadden om die wijde ‘schuiten’ van schoenen aan te houden en door 't nijpen van zijn teenen nog te meer wreven en sleepten. Kloefen kon 't ventje niet dragen. 't Zou er de pooten over gebroken hebben met al dat zakken en zwakken.

Ik heb Leetje jaren lang een roste slipkazakke weten dragen, die in heur goên tijd zwart moest geweest zijn. Ze stond hem lijk een schuw op een stok, vooral als hij tusschen de tramen van zijn kortewagen zwikzwakte. Ook een afgedeeld stuk uit de provisiekasse van den disch of van een verdwenen rentenier die ‘honderd’ jaar oud geworden was eer dat hij ze zelve afliet.

In 't gat van zijn gelapten broek kost er gemakkelijk een henne broen op zes en twintig eiers. Dien veel te langen broek was 't ziene weerd om dat zakgat en omdat hij stakestijf stond van 't slijk en van de spetteringe uit de ‘beerkuipe’.

'k Zei al dat Leetje werkte om daarmeê zijn grooten nood te minderen. Alleen in den winter durfde 't of moest het - noodgedwongen - gaan schooien. 'k Zei

[p. 123]

ook al dat Leetje voor sommige menschen van 't dorp hun mesthoop en hun beerput uitvoerde naar hun ‘stik’. Dat beetje land mocht niet verre liggen; ge kunt wel peizen ‘waarom’, als ge 't sukkelaartje kent. Nu. dat voeren deed het altijd voor de zelfde menschen,... over denzelfden weg,... naar 't zelfde land. Leetje deed het op zijn maniere en was 't niet gedaan in één dag, 't' was gedaan in twee of drie. 't Had daarom een duivelschen grooten kortewagen in ‘eigendom’... gekregen van den disch.

Mest uitvoeren, dat ging nog: dat goedje lag trouwens stille een keer dat 't getast was. Maar beer voeren, dat was anderen thee. Door dat Leetje zoo geweldig door leên en been zwakte en zoo moeilijk zijn platte voeten kon verzetten, had het ‘eeuwigmenschensvele’ last met dat zoo beweeglijk goedje. Waar dat andere voerders hun kuipen nagenoeg boordevol deden, goot Leetje de zijne gewillig halfvol. Het mocht er nog een duts strooi in leggen of er een zak over spannen: van zoo dat 't aan 't steken ging, ging de beer aan 't klutsen zoodat 't ventje alle geweld moest doen om zoo weinig mogelijk van die ‘kostbaarheid’ te verliezen. Dat ging nog redelijk waar dat effenweg was: maar over de hobbelige kassie, door de mullige zandstrate of in 't land was 't ‘zwalp! zwalp!’ en ‘klets! klets!’. 't Ventje stak... hield wat het kon... beet op zijn ‘sieke’ dat 't sop langs zijn kinne liep en... moest alle vijf voeten wat uitblazen en zitten op de tramen.

De goê maaltijden en de ‘dreupels’ dat hij op zulke dagen vong, verzoetten den arbeid en... wie weet of het waarlijk wel zooveel last had en misschien niet een beetje gebaarde. Slim zijn is maar een wete! Bij mijn ouders kwam Leetje ook alle jare twee keeren den beerput en den mesthoop uitvoeren. 't Werd goed gedaan; mocht goed eten, kreeg alle getij een goên druppel en een half frankstje toe boven zijn loon. Daarom bracht het altemets een keer een bondjen hout en wilde er niet vooren hebben.

[p. 124]

'k Zegge: één bondjen hout. Ja, ge moet weten, Leetje was vooruit en vooral een ‘droog-hout-rapertje’ Voeren was maar een bijkommertje. Meest achter storremweere trok hij er op uit, om het droog hout te vergaren dat de wind onder de achtkanters gestrooid had. 't Fijnste hout wierd gebrokkeld en in een zak gesteken: de dikste stokken wierden t'hoope gebonden. Dan een keer omhooge gekeken om te zien als er nog wat was blijven staan en, zooja, dan den boom op, geleersd en gespoord. Gespoord, ja. Aan voet en onderbeen gespte hij een stalen spoore met de pinnen binnenwaarts. Rond zijn leên bond hij een rieme en stak er een kapmes tusschen dat sneed lijk een vliem, niet te zwaar, maar handig en krombekte. Op zijn herre hing er een baalzakstje om er de vogeljongen in te steken die hij mogelijk in de nesten zou vinden en deed nog een langen houten haak meê. Na nog een keer goed verzind te hebben, greep hij den boel in zijn arms, stekte zijn sporen overhands in de taaie pele en... omhooge. In een, twee, drie zat hij in de kruine. 't Ventje zat daar in de takken al zoo zeker als op een stoel in de kerke. Al wat droog en dor was hakte en krakte hij af en liet het naar beneden gletsen. Als de kruine gekuischt was, daalde Leetje weere af, ging een andere boom te keere en herhaalde 't zelfde spel totdat het peisde genoeg vergaard te hebben om zijn kortewagen te vullen.

Daarmeê dan naar 't dorp. Hier verkocht hij een zak stoofhout; daar een bond ovenhout en hield er een beetje over om zijn eigen stove ‘t'onsteken’.

Ik heb Leetje dat klimmen en kappen, binden en rapen dikwijls zien doen en ook wel eens gegruwd als ik het ginder zoo menschenshooge, bijkans onzichtbaar in de takkelinge zag hangen. Ook heb ik wel eens vogeleiers of musschejongen gekregen en ook een keer een aksterjong. 't Ventje wist het gepaste moment dat de jongen ‘vlugge’ waren. Dan ging het er om, zoo voorzichtig als een katte, want dat oolijk vogelgoed zou door 't schudden de pere gesteken hebben. Hoe

[p. 125]

dat Leetje dat nu deed, daarvan heeft nooit iemand het fijne geweten. Ook kwam hij nooit zonder langsteertjes af. Voor een aksterjong was 't een ‘kluute’. Voor een bond hout een schamele frank. En leeft daarmee.

Daar hebt ge nu een keer Lee Sluffer in heel zijn aai en draai. 't Is wel de moeite weerd, zult ge zeggen, van zulk een onbenullig ventje zulke lange reken te vertellen.

Maar, zult ge toch nog vragen voor 't laatste: Hoe is dat ventje aan zijn dood gekomen? Is het in zijn beerkuipe versmoord? Is het van zijn eigen kortewagen overreên? Ja... 't zal morsdood gestuikt zijn uit een boom?

Leetje is niet doodgevallen
Lijk de ‘klemmers’ bijkans allen...
't Heeft van zijn strooien bed
D'eeuwige reize ingezet.

Nonkeltje Vos