Biekorf. Jaargang 47

[p. 46]

Mengelmaren

God geeft dat 't al leeft.

God leeft die 't al geeft. - Die spreuk, hoort ge nog veel alhier, als men in 't nauwe zit en toch een blijmoedig vertrouwen wil behouden.

In zijn Dagboek (Hs. VII, bl. 71) schrijft de Iepersche korenmeter Augustijn van Hernighem in het jaar 1592 van den schoonen oogst dien men mag verwachten: als er nu maar geen onweer komt! het ware een echte ramp! ‘Maer Godt gheeft dat al leeft!’ voegt hij er aanstonds bij om zijn vertrouwen te versterken.

Zou dit de oudere vorm van onze spreuk niet zijn? De zegswijze is omgekeerd, zooals meermaals met spreuken gebeurd is. Om maar op een voorbeeld te wijzen. ‘Loontje komt om zijn boontje’ zeggen wij nu, terwijl de oude vorm van deze spreuk omgekeerd was: ‘Boontje komt om zijn loontje’.

A.V.

Haantjes.

Biekorf 46^e jaar, 1940-45, bl. 131, geeft enkele woorden over ‘oorlogskost’ en daar lees ik: ‘Ze verkoopen de haantjes (ingelegde kleine mossels) zonders bons. Brugge’

Ik meen dat de beteekenis van ‘haantjes’ hier verkeerd is gegeven. Inderdaad, gedurende den oorlog kocht mijn vrouw - ik was er bij - niet ingelegde haantjes. De diertjes bevonden zich dus nog in hun schelp. Welnu, deze schelpen zijn dezelfde die de kinderen op het strand zoeken en waarmede ze graag spelen. Er zijn er van alle grootte, alhoewel meestal van denzelfden vorm. Om die haantjes te kunnen eten, moeten ze bereid worden gelijk de mosselen; maar dan nog, alhoewel ze eerst gespoeld en herspoeld waren, en dan opengekookt, staken de schelpen vol zand. Het is nu best mogelijk dat haantjes en mosselen tot dezelfde soort schelpdieren behooren, hoewel de schelpen oneindig verschillen. Maar als kost..., zelfs oorlogskost... zal ik er maar niet van gewagen.

M.S. Brugge.

- Welk is de wetenschappelijke benaming van die haantjes? Onder de Lezers van Biekorf is er wel een kenner die den vinger zal opsteken en nu verder bescheid geven?

B.

Franken baf.

Als men ziet van gebuurs dat zij bijbrengen voor een rijken maaltijd, een smulpartij, een buikvulling: ‘'t Zal er franken baf zijn!’ zegt men hier. Zedelgem.

M.L.

[p. 47]

Loquela heeft deze zegswijze reeds aangeteekend voor Oostende: 't Zal er van den avond weer franken baf gaan zijn....

Baf is in de Vlaamsche streektalen algemeen bekend voor: eten. Dat is geen baf. Hij is voor den baf. Hij houdt van den baf d.i. een lekkere, rijkelijke beet. Baffen is veel, gulzig of smakelijk eten: Ik heb daar goed gebaft. Ziet hem eens baffen. (Schuermans e.a. Idiotica).

Frank is: vrij, onbelemmerd, geweldig, bijkans overmatig groot, geildig (Loquela).

Franken baf gelijkt wat op het verouderd fransch repue franche; wie weet of hier, in het grensgebied, het eene op het ander niet heeft ingewerkt?

B.

De Vlamingen en de ark des verbonds.

- Vroeger hoorde ik eens zeggen, sprekende van Vlamingen in 't verleden: Zij waren van geen kleintje benauwd, de Vlamingen; zij hebben de Arke des Verbonds gestolen. - Waar en wanneer dan? vroeg ik. - Ten tijde van de Kruistochten: maar waar ik dat gelezen of gehoord heb, weet ik niet meer. Zoo was het antwoord. Heeft mijn zegsman dat misschien gedroomd? of heeft hij mij iets op de mouw willen spelden?

J.H.

- Uw vriend kan wel ergens gelezen hebben dat de Kruisvaarders bij de plundering van Constantinopel in 1204 de Ark des Verbonds zouden geroofd of vernield hebben. En onze graaf Boudewijn en andere Vlamingen namen deel aan dien tocht en de plundering in de Grieksche hoofdstad. Byzantijnsche schrijvers beweren inderdaad dat de Ark des Verbonds, samen met heel den tempelschat bij de inneming van Jerusalem in het jaar 70, in de handen viel van Titus: deze zou de Ark en veel andere Joodsche relikwieën aan Byzantium geschonken hebben. En aldus zou de Ark des Verbonds, samen met Mozes' tafels, in den tempelschat van de Aya Sofia terechtgekomen zijn. Deze Grieksche overlevering is niet ernstig gegrond; het is genoeg bekend dat de Grieken al de mogelijke en onmogelijke relikwieën naar eigen maaksel in omloop hebben gebracht. Dit is ook het geval met de Ark des Verbonds. Volgens de Joodsche overlevering immers, heeft Jeremias, bij de verwoesting van den tempel door de Chaldeën, de Ark des Verbonds naar een holte van den berg Nebo gebracht; na de ballingschap was zij spoorloos verdwenen, zoodat het Allerheiligste in den nieuwen tempel van Herodes leeg stond. Titus kan hier dus geen Ark gevonden hebben, tenzij in de verbeelding van de

[p. 48]

latere Grieken. En onze Kruisvaarders - Vlamingen of andere - kunnen uit de Aya Sofia niets meer dan een Grieksche ‘namaak’ van de Ark des Verbonds meegenomen hebben. B.

Een bette krijgen.

- Hij heeft een bette gekregen! d.i. een beele: zijn verloofde heeft hem laten zitten. (Bette - geit). De volgende dagen werd er dan gescherminkeld met potschijven en pottebuizen. Men zegt ook: Hij heeft een geete gekregen. Staden.

Wat is vasten?

Het bekende antwoord in den ‘wilden catechismus’ is: ‘Zeven stuiten eten en achter d'achtste tasten’. Hooglede. Elders zijn het zeven boterhammen (Kortrijk). Te Brugge luidt het: Vasten is zich wachten van zeven boterhammen en een kaste. (Kaste = korst).

En hoe klinkt dat elders in de streke nog?

P.V.

Zantekoorn.

- Op éénen nacht zwegen al de puiden.

Wordt gezegd door iemand die door onverwachte lukslag al de anderen plots tot zwijgen en eerbied brengt.

- De kin buiten 't water hebben.

D.i.: afzonderlijk, op zichzelf kunnen leven en ouders en andere kunnen missen. - Heeft hij al de kin buiten 't water, ja? Roeselare.

- Zijn oogst staat nog buiten.

D.i.: hij is nog niet buiten gevaar, dat hij maar oplette, zijn rekening is nog niet geëffend. Oostnieuwkerke.

K.D.B.

Snuisterkraam ten dienste van onze Lezers.

Een Lezer zoekt: Annales de la Société historique... d'Ypres et de l'ancienne West-Flandre, Deel VII (van blz. 1 tot blz, 184) en Deel VIII (volledig).

Nog gezocht: Hugo Verriest. Twintig Vlaamsche Koppen, het tweede deel der uitgave J. De Meester, Roeselare 1901.

Inlichtingen langs onderstaand adres.