De ‘broers’ ter zee en te land.
WAT zijn die ‘Broers’ in de oude Zeeboeken en op de oude Zeekaarten? In het Zeeboek, naar een zestiende-eeuwsch handschrift uitgegeven door J. Denucé en D. Gernez (Antwerpen, 1936; uitgave van de Academie der Marine van België), is Broers de eenige kustplaats aangegeven tusschen Nieuwpoort en Duinkerke. De kaart teekent er Broers als een bloote kerk op de duinenlijn. De uitleg luidt: ‘Van Nijpoort tot die Broers, twee mijlen. - Van die Broers tot Duynkercken, drie mijlen.’ Tegenover Broers, tusschen de ‘Banck van Nypoort’ en de ‘Quabanck’ doch dieper in zee, ligt ‘Broers Banck’: een smalle puntig uitloopende bank, bijna loodrecht op de kust. Is het omdat zij de plaats op de landkaart niet konden thuiswijzen, dat de uitgevers, in hun Lijst van Geographische Namen, Broers lieten wegvallen?
De benaming Broers blijkt wel een zee-benaming te zijn d.w.z. een naam gegeven van uit zee door de zeelieden en door hen in kaart gebracht. De Flou 11, 848 kent, zoowel voor Broers Bank als Broers Duin, alleen cartographische vermeldingen, waarvan de oudste, ‘Broers banck’, voorkomt op de kaart van Blaeu van omstreeks 1650; dit liet hem toe de Broers Bank te situeeren tegenover Coxyde.
De naam Broers verbonden met Duin: Broers Duin, Broeders Duyne, duikt eerst in de cartographie van de 19e eeuw op; vandaar zijn kennelijk de ‘Broersduinen’ overgekomen in Biekorf 1893, Bijblad bl. XVII.
De vraag is nu: Met welk een plaats op de landkaart stemmen de Broers van de Zeeboeken overeen?
Het gaat hier om het eigenaardig geval van een plaats die, als kustmerk, in de zeemans-topographie een benaming gekregen heeft, die aan wal nooit geleefd heeft.
Broers komt nergens in ‘continentale’ bronnen voor, het is een zuivere marine-term. Vandaar de moeilijkheid om de kerk van ‘Die Broers’ te vereenzelvigen aan land.
Waarschijnlijk zijn Die Broers niemand anders dan de Broeders of Monniken van de Duinenabdij bij Coxyde, en de toren die de loodsen tot kustmerk diende, zal de toren van de abdijkerk geweest zijn.
Wij hopen weldra verdere - vooral graphische - bewijzen tot staving van dien uitleg te kunnen aanbrengen.
A.V.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd