Biekorf. Jaargang 46

Westvlaamsche zanten.
(Vervolg van 1939, blz. 215).

Milo's. Zwarte milo's zijn te Knokke de zwarte bladluizen (Aphis papaveris) op de paardeboonen, beeten en papavers. De groene milo (Aphis pisi) zit op erwten, vitsea en andere peulvruchten. Milo is synoniem van miljoen (Westkapelle; zie bl. 213, 1939) en komt ook uit Fr. mildiou.

Mingsel (Knokke, Westkapelle). Is alhier de uitspraak van wat De Bo schrijft als minsel, meinsei. Vergelijken wij hier ingsel, zingze, tegenover einsel, zeis (= zeinse). Het is de metalen ring waarmede het mes van de pekke of van de zingze aan den stok is vastgemaakt. Een spie wordt er tusschen gestagen om te doen spannen. Men deelt mij mede dat men in Veurne-Ambacht naast mingsel ook ingsel zegt. Voor wat het geslacht van dit woord betreft: wij hoorden den mingsel en ook wel eens het mingsel. De Bo geeft het op als mannelijk.

Moedertjes (Knokke). Volksnamen van enkele rankende

[p. 24]

gekweekte planten: Linaria cymbalaria en andere rankende Linaria's (Vlasbekjes), Saxífraga sarmentosa (rankende steenbreek). Eiders genaamd: moedertjes van duizend kinderen (Paque), omdat de uitloopers vele jonge plantjes voortbrengen.

Moefelen (Knokke): smoefelen, smullen, met groote mondsvullen eten. Moefeien staat tot smoefelen, gelijk mullen (gulzig eten) Staat tot smullen.

Mol. 1. Molletje is te Dudzeele en elders een keppewoord tot de kleene kinders. Een kleen vet molletje van een kindje. Verg. Ned. mollig.

2. ‘Je zijt zwart lik een mol aan zijn gat’, zegt men te Dudzeele tot kinders die zich vuil gemaakt hebben. Te Uitkerke: lik een gaai aan zijn gat.

3. Spreuk in 't Brugsche: hij gaat zoo stille, dat hij zoudt een mol bedriegen.

Mollemuus (Knokke): de gewone, kortstaartige veldmuis, in 't Latijn Microtus arvalis. Zoo genoemd omdat zij gelijk de mollen maar een kort staartje en korte ooren heeft. Niet te verwarren met een talpe, talptje (spitsmuis), dat geen muis en zelfs geen knaagdiertje is. 't Is immers met den mol en het everzwijntje (egei) verwant.

De veldmuis behoort samen met de waterrat (Microtus amphibius, in N. Ned. ook wel eens molmuis en vreetwolf genaamd, in Westvl, Akedrolle-akrol; niet te verwarren met wat wij in W.-Vl. waterratte heeten!) tot de onderfamilie der woelmuizen. De akrol wordt 24 cm. (staart 6 cm.) en de mollemuus maar 11 cm. (staartje 3 cm.) lang.

Mot. Entwadde in den mot hebben, beteekent te Knokke, Westkapelle en Dudzeele, entwadde in de gaten hebben, iets aandachtig opmerken of ook een plan aandachtig bebroeien, overwegen (Aliquid volvere in mente). Wij hebben deze uitdrukking ook veel gehoord in 't Antwerpsche. Er zijn streken in West-VI. waar het woord mot met de beteekenis van Lat. mens onbekend is. Dit zou eens moeten nagegaan worden.

Mouwekruipertjes, heeten te Knokke in de kindertaal de Aren van de muizengerst (Hordeum murinum), een wilde grassoort, die overal langs wegkanten en op onbebouwde plekken tiert. De lange kafnaalden of baarden van dit gras hebben weerhaken, waardoor de aren in de mouwe gestoken steeds hooger en hooger kruipen.

Muus. 1. Muuzen heeten te Dudzeele de stofpluizen die zich onder kassen en bedden tot kluwens verzamelen. Vol-

[p. 25]

gens De Bo is een muis: een kluwen haar in den mortel der plakkers en mortelgieters.

2. In de kindertaal heet te Knokke het onderete vleezige gedeelte van den duim wel eens de muis van den duim.

Nannetje nul. Te Knokke een der vele namen van den fruitworm.

Neuten met gaatjes, zijn te Brugge dingen die op twist en tweedracht uitdraaien.

Neuzen. Op den laatsten dag van 't jaar maakt men de kinders te Dudzeele wijs, dat er in 't dorp een vent staat met zoovele neuzen of dat er nog dagen in 't jaar zijn. De kinders verstaan ‘of dat er dagen in 't jaar zijn’, gaan kijken en zijn gefopt.

Niezen. Te Dudzeele, wanneer iemand niest, zegt men: ‘Zwijgt en 't is beniesd!’ of ‘God zegen 't je en zwijgt!’. Wanneer iemand al vertellen niezen moet, zegt men: ‘Zie je wel dat 't waar is, van (= want) 't is beniesd!’

Nijster (Knokke): lastig, viesgezind. De Bo kent nijsterachtig en Loquela geeft nijstig.

Nokken. Aldus heet te Knokke een kinderspel met een bobijntje. Rond het gat zijn er vier nageltjes geslegen en met sjette (saai, wol) kan er een streng gevlochten of genokt worden. Nokken = knoopen.

Norsen en noorsen (Veurne-Ambacht): nergens. Norsen eiders, noorsen eiders = nergens anders. In 't Z. van W. Vl. nouwers, in 't N. nievers en nieverst.

Oef (of Loef?): entwien den oef geven, is te Dudzeele iemand gelijk geven. Vader bederft zijn kinders, hij geeft ze altijd den oef. Als moeder 't verbiedt, krijgen zij van vader den oef.

Oelie (Dudzeele): schrikkelijk gewoel, geharrewar, gedrum, geruchte. Klemtoon op de eerste lettergrepe.

Oeststok (Westkapelle): is een stok die door den boer gebruikt wordt om door wringen achter den wagen den reep (laadreep) over een voer hoci of koren toe te oelen. (Oelen is wringen, lat. torquere, wel een nevenvorm van woelen).

Officiertje is te Heist de naam van een visch, ook roobaard genaamd (Trigla lyra, een soort knorhaan). Volgens Gilson (in La Mer. uitg. Tour. Club Belg.) is een roodbaard de Trigla hirundo en een Engeische soldaat de Trigla cucullus. Hij moet deze namen op de westkust vernomen hebben.

('t Vervolgt).

Jozef De Lanche.