Biekorf. Jaargang 45

Drie soldatenbrieven uit Duitschland.
Juli-Oogst 1813.

IN 1812 leed Napoleon de nederlaag in Rusland en moest in vollen winter den terugtocht aanvaarden.

Op 3 Februari 1813 verklaarde Pruisen hem den oorlog; wat er van het Fransche leger overbleef moest zich op de Elbe terugtrekken.

De zevende coalitie werd gesloten tusschen Engeland, Rusland, Pruisen en Zweden.

[p. 251]

Napoleon had een nieuw leger van 300.000 jonge conscrits op de been gebracht.

Van 1 tot 22 Mei, versloeg hij de Russen en Pruisen te Lützen en Bautzen in Saksen. Ze werden tot op den Oder teruggejaagd.

Zonder Oostenrijk konden de verbondenen niet overwinnen, maar Oostenrijk was niet gereed. Om tijd te winnen werd op 4 Juni een wapenstilstand gesloten, en te Praag kwam van 5 Juli tot 10 Oogst een congres bijeen om over den vrede te onderhandelen.

Toen Oostenrijk gereed was, werden de onderhandelingen afgebroken.

Napoleon behaalde een gedeeltelijke zege te Dresden op 26-27 Oogst, maar hij moest zich terugtrekken naar Leipzig, waar hij voor goed verslagen werd op 16-19 October.

De drie volgende brieven zijn geschreven gedurende den vermelden wapenstilstand.

De twee eersten zijn van een conscrit die met zijn regiment op 5 Juni uit Parijs vertrokken is en in zeven weken over Verdun, Champagne, Lorreinen en Mainz naar Dresden (hoofdstad van Saksen) getrokken is.

Vlaamsche en Fransche soldaten kwamen niet te best overeen. De tucht en de militaire opleiding lieten veel te wenschen over.

De derde brief komt van een soldaat uit de artillerie, die reeds het eerste deel van den veldtocht medegemaakt had, en die met het leger op de Elbe lag rechtover de Russen binst den wapenstilstand.

J.D.S.

I.

Soilgenstad, den 1 Julius 1813. Duijtsland.

Zeer Beminden Noncle ende Tante, ik laete ui. weten als dat ik nog in volle gezonheyhd ben en dat ik ul. brief ontfangen hebbe op de baene in de stad Verdan. Want wy zyn uyt Paris gekomen Sinxenavond [5 Juni] en wy hebben door de landen van Sapantien en door Laurein, en nu marceren wy in Duytsland. En wy hebben over den Rhijn gepasserd als wy uyt de stad Meyaense quaemen daer wij peysenden

[p. 252]

te mogen blijven, maer wy hebben daer maer twee dagen mogen blyven. En ik hebbe gepeyst Hendericus Princier te vinden in Meyaense maer hy was al vertrokken, en wy hebben op bergen en rotsen geweest die twee uren hoeg waeren. En als wy over den Rhijn zijn gekomen in Duijtsland, dan en hebben wij niet meer van ons capiteins, nog brod nog vlesch nog geld, dan zyn het de borgers die ons moeten alles geven, het gene wij noodig hebben, anders wij mogen het geweire presanteren als wanner zij tegenstand zouden doen. En het en is niet peyselyk nog zeggelijk dat er zoo veel volk met ons op de baene is, ik peyse wel dat er niet veel jongheijd meer in ons land en is, maer wij peysen al te samen wel dat wij al stillekens naer de grotte armeye gaen om ons te gaen defanderen tegen de Kazakken. En ik hebbe dezen brief geschreven in mijn logement 's avonds met haeste om dat gy misschien zoud verwonderd zyn dat ik niet en schrijve. Waer mede ik blijve ui. getrouwen dienaer en de complementen aen moeder, susters ende zwagere ende familie.

Emanuel Beert.

Adres: [Allemagne par Mayence]. A Monsiur Monsiur Fracoi Prinsier-Beert, rue de Parike à Courtrai, departement de la Lys, sito, sito.

II.

Dres, Dresde, dezen 29 Julius 1813.

Zeer beminden Noncle ende Tante.

........ En ik ben nu in Duytsland in Sakcen Polen, daer leggen wy bij de boeren tot met 60 mannen in een logement. En wij hebben revue gepassert voor den Lenpruer den 25 Julius, en wij moeten nog de revue passeren den 31 der zelve maend, en wy zullen dan zeker weten waer dat wy zullen voeren. En wy hebben 7 weken gemarsert zonder ophouden. En aengaende het eten het heeft nog altyds tusschen tween gegaen, maer nu het gaet maer slecht, want wij leggen nu percis gelijk in den kamp, maer wij leggen met dertig Vlamingen bij een, maer wij kregen nog altyds wat meer als de Fransen, en als zy niet content en zijn de Fransen, wij gevense wat kloppen op ulder mule. En onder ons regement zijnder drij voor den kop geschoten geweest voor het vermoorden van haer zijn cameraete en de ander twee over het vermoorden van twee boeren, dat is voor een exempel voor ons allegader, daer wy hebben moeten presenst zijn en zien voor den kop schieten. En God lof wy

[p. 253]

konnen al wel exerceren, want wij en moeten maer thien uren dags exerceren 's morgens om vyf uren tot thien uren en van twalf uren tot twee uren en van 4 uren tot 7 uren naer middags....

En ik peyse nog wel van kermis Cortryk nog te komen dansen maer het zal moeten in jaer 14 wezen....

Emanuel Beert.

III.

Op den eersten van Hosmand 1813.

Zeer beminden oom en geheel de famelie.

Naer ul. van herten gegroet te hebben, dezen dint om ul. te laeten weten den staedt van myne gezontheyd die welke nocht geheel goet is, en ik hope dat gyliden al te samen zyt in goede gezontheyd. Ik hebbe al verscheyde briven geschreven en noyt geen antwordde kregen, gy goede vrinden wat hebbe ik al eens wat mesdreven ofte qualyk gedaen om dat gy my niet en wielt wederom schryven, ik en schryve om geen geld want ik hebbe geld genog, Godt zy gelof, voor nu tegenwordig. Nu laete ik ui. weten het nieus, al hir is er wynig nieus, ik hebbe gepyst dat het vrede zoude gewest in, maer het is maer eenen stelstand gewest van acht weken. Op den 16 van Hausmand zal den slagt begonnen tegen de Rusensche en die Pruzen te samen, wy legen met onze canoen tegen het water en de Ruschensche op den anderen kand, wy zinze alle dage daer wandelen ende wachten maeken voor ons, en wy legen daer zoo met twee duyzen manen aan dat water zoo twalf uren wyd de ganssche groote ermeyhe. En ik hope nocht naer hus te komen, ik ben wel van de voorposten maer tog ik peyze zoo ik hebbe wel zoo menigen dag in het vier gewest en nocht daer uyt geragt, en dat de ballen rondom myne hooren vlogen, en den portemantau van achter myne ruge geschoten gewest heft van eenen canon bal, myn pird en ik die niet geblesert gewest heft. Nu laete ik ui. weten als ik niet dood en blyve, zal ik ul. schryven naer Alderhyligen.

De complementen an alle myne vrinden ende goede kenesse dat gy zaut willen een gebed lezen voor myn geluk, ik don van gelyck en pyze op Godt, waer mede ik ul. blyve ul. dinaer ende vrind.

Pierre Fransois de Clercq, soldat a 11 Batailon bis du train d'artillerie, 2 compagie, 2 corp d'armye a la grand darmy (repons de suet als het a blift).

Ok zyt zoo goet van de complementen te done an den

[p. 254]

vader van Joseph Yzenbard tot Heestert, ik hebbe er tegegen gesproken, wy liggen niet verre van mallecanderen maer 2-3 uren, en geheel de familie, hy is in het twalfste batailon du train d'artillerie, hy is van het zelve corp d'armye; als hem gezin hebbe ik en conde niet spreken nocht hy ook niet, zynde altyd gaude camoraden gewest te samen.

Petrus de Clercq tot Heestert ende Joseph Yzenbard, daer zal tog eenen van ons weder kommen.

Adres: [N^o 55, Grande Armée]. A Monsieur Delrue, marechal ferrant à Mo[e]n, Departement de la Lee, arrondissement Coutre, conton d'Avalgem post à Cortry, à Mon.

Staatsarchief te Brugge, Modern Archief, bundels, 3^e reeks, n^r 1081.