Biekorf. Jaargang 45

[p. 15]

Westvlaamsche zanten.
(Vervolg van 1938, blz. 280)

Kavette (vr.) (Knokke): kievit (Vanellus). Meest wordt kievitte gezegd. Te Knokke is er een kavetteweide.

Klompers of Plompers (Knokke, Heist) zijn de groote steenen die t'enden de hoofden (baarbrekers) door elkaar liggen om het grootste geweld der baren te breken. Als het leeg water is, liggen de klompers bloot. 't Groeien zee-blommetjes (zeeanemonen, polypen) tusschen de klompers. De klompers zijn dicht begroeid met een tapijt van mosselen en zeepokken. Is het oorspronkelijk klompers, dwz. groote steenklompen, ofwel plompers, dwz. groote steenen die in 't water geplompt worden, zooals het inderdaad geschiedt?

Kloen. Te Gulleghem zegt men dat iemand het kloen heeft, als hij geen goeste tot werken heeft. Van Dale geeft kloen met de beteekenis van kluwen (bv. een kloen garen) en Zuidned. kloon met de beteekenis van holsblok, klomp.

Kluts. Te Knokke en omstreken: een drendel wormen op een draad geregen en tot een kluts of kluwen verward, die aan den top der peure (peurstok) gebonden wordt, waarmee de peurders paling vangen. De palingen blijven met hun tandjes aan den draad hangen.

Knasper (Dudzeele): keppewoord tot kleine kinders: mijn kleinen knasper! Een grooter geildig kind is ook een knasper. Een ferme knasper van een kind! De Bo kent enkel knasper, knosper met de beteekenis van kraakbeen, alhier (Knokke, Dudzeele) kraker, krakertje genoemd. Op semantisch gebied, dwz. voor wat de ontwikkeling der beteekenis betreft, is de keppetaal ongemeen belangwekkend.

Knieliedjes. Hier volgen enkele knieliedjes:

Kortemark:

‘Juute, juute perretje.
Naar Ieper om e sterretje
Juute kommezale (= kom ons halen)
Perretje rijdt naar Male
en van Male naar 't Duuzelwater
en van 't Duuzelwater naar Weven
Wa gaan me da perretje geven?

[p. 16]

 

Doen beslaan

 

en d'er mee naar Tourhout gaan!’

Dudzeele:

‘Juute, juute perretje
Me rien (rijden) al om e sterretje
'k Rien al om een bezemstok
Bezemstok van trenzen!
Trenzen van den bakkers zwijn!
Ons kinnetje (kindje) moe(t) gevoerd zijn!

Een trenze (uitspraak met neuzeling gelijk in 't Fr. linge) is een gevlochten snoer (De Bo).

Moorslede:

‘'k Snije een roetjen uut mijn hage
Om mijn peerdje zeere te jagen
over dijk en over dal
tot te Brugge in 't peerdestal.
Als 't te Brugge in 't peerdestal kwam
De koe lag in de wiege
De muuzetjes vaagden 't huus
Aldeur het molenwerk (= molleberd?).
Alonder hunder vlerken
Gingen ze zeere gaan werken
te midden van de zee.
't Kwam daar een kwakkel
al met een vorten appel
en hij smeet de kerke in tween.
Is dat geen botterik?
Me vinden op de wereld geen, geen, geen!’

Nog te Moorslede:

‘Ju, Ju peerdje

Naar Ieper om een steertje.

Is er t'Ieper geenen staart,

Djikke, djakke thuizenwaart!’

Kniffel (Knokke): iets wat groot en ferm is, bv. een kniffel van een jongen, een kniffel van een stuute. Onder den oorlog opgekomen als verbastering van het Duitsch Knüppel? = knuppel, alhier knippel. Dit woord blijkt nochtans niet levenskrachtig te zijn. Best ook.

Knimzen (Knokke): kneeuwelen, traag en lusteloos eten. Een knimzer is een kneeuwelare.

Knippel. Te Knokke is een knippel niet alleen een knuppel, maar ook een kortgestuikte jongen en een fermen boterham!

Knooptjeskruid (Knokke, uitspraak: knoptjes-): bij 't volk maar meest in de kindertale de naam eener plant, Tanacetum vulgare of reinvaren. Elders hemdsknopkens (Paque).

[p. 17]

Knul (Knokke): onhandige man.

Knuustje. Kinderspel te Westkapelle. Te Knokke rezent. Elders krikkrak genaamd. Verder onder rezent zullen wij de beschrijving geven. Er moet onderscheiden worden tusschen knuustje vaste (de spelers hebben mekaars handen vast) en knuustje los (de spelers blijven vrij).

Koddevijze. Spreuk te Dudzeele: 't snijdt lijk een koddevijze, gezegd van een bot mes. Maar niemand kon ons zeggen wat een koddevijze is.

De Bo geeft koddevinne = slecht mes. Koddevijze en koddevinne zijn blijkbaar vervormingen van Fr. woorden.

Koekuut. Wanneer men te Dudzeele den koekuut (koekoek) roepen hoort, zegt men hem na:

‘Koekuut,
de winter is uut,
de zomer komt an (= aan),
de koekuut ee z'n gat verbrand!’

Koeipooten. (Knokke): een gekweekte plant, aronskelk (Arum italicum). De wilde aronskelk (Arum maculatum), die elders in 't land op vochtige beschaduwde plaatsen groeit, heet aldaar kalfsvoet, kalfspoot (Paque).

Koeipit (Knokke): waterput in de weiden waar het vee komt drinken.

Koeisteert. Spreuk te Knokke: met den koeisteert afkomen, d.w.z. de laatste zijn in een wedstrijd. Een leerling, die met den koeisteert afkomt, is de laatste in schole.

Koeitongen (Knokke) zijn kamerplanten, verschillende soorten van het geslacht Haemanthus met witte of roode bloemen, afkomstig uit Zuid-Afrika. De roode soorten heeten in het Ned. bloedbloem. De bol van Haemanthus toxarius bevat in zijn bol een gevaarlijk sap waarmee de Hottentotten hun pijlen vergiftigen.

Volgens Paque is een koeitonge te Poperinge een soort Agave. Deze naam is aan den vorm van het blad ontleend.

('t vervolgt)

Jozef De Langhe.