Biekorf. Jaargang 44
(1938)– [tijdschrift] Biekorf–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd | |
Winter.‘My mirth and good-humour
are coin in my pouch’.
Robert Burns.
Winter is de tijd van de stilte. De huizen schijnen doodsch. Al 't slaaflijk werk gebeurt in schuur, stal of zwingelkot. 't Haantje kraait en krijgt bescheid van 'n hanemaat uit 't naaste gehuchte. De zwarte kraaien strijken op den toegevrozen akker. | |
[pagina 267]
| |
Geruchte buitenshuis is letter t'hooren. Op den karreweg ronkt en zoeft 'n zwingelmolen en er zijn entwaar vlegels aan 't ploffen. Je kunt bescheedelijk zeggen waar. Twee vlegels ploffen bij Dekens. 't Zijn vader en zeune die derschen. Te Zeuntje Zoetelaar's is 't met zijns gedriën. Ze kennen de mate wonderwel en 'n vallen er nooit uit. Ze derschen daar in drie tonen: Zeuntje op 't dunste deel van 't koren en de vlegel klinkt holde; Modest slaat in 't midden en de jongste werkt slinks op de dikke schooven en geeft alzoo den dooven slag. De Zoetelaars waren de mannen die de klokluiders gingen lesse geven in 't geweste, daar waar ze met hun's gedriën de klokken luiden den avond vóór de kermisse, gulde of Sint Sebastiaansfeeste. De Djels 'n derschen op verre na zoo zuiver niet. Dat komt door Miel - den oudsten van de Djels - die 'n beetje kreupel staat.
't Enden den lochting hooren we den ratel en 't geklak van 'n getouwe waarover de wever gebogen staat. Kom maar nader en kijk over d'hage. Daar is 't getouwe waarrond de platte kinders zitten of schuiven om te leeren loopen, 't getouwe dat daar wijd-beende lijk nen dwingeland den broodwinner staat te spelen en lijk 'n drake de ruimte en de lucht opslokt in 't klein huizeke van den kortwoner en zijn groote keutelbende. Kijk, de wever heeft zijn keunharen mutse op en komt hem warmen aan den vierpot. Hij legt profijtiglijk zijn half-uitgedorschen pruimke op het pijprek, trekt 't venster open, speekelt sprietelinge tusschen de tanden en asemt ne keer goed deure. Je peinst hij zit flenteloos en zonder sencie, maar hoort hem zingen dat 't galmt over den kalen lochting:Ga naar voetnoot+ | |
[pagina 268]
| |
Er zouden vier wevers ter botermarkt gaan,
De boter was al te diere.
Maar als de markt was gedaan,
Zij kwamen met vier pateelen.
Smijt de spoele
van Pater Spignoele
van hokse, van flokse,
van slijper dondeine.
Ze kwamen met vier pateelen,
Tireliere, klitsklets, poefpaf
Dat gaat hier de wevertjes aan!
Ze sloegen daar 'n weverschen raad
En kochten nen stul met vieren.
Ze spraken het vrouwtje zoo liefelijk aan
En 't vrouwtje liet ze deelen.
Hoe zouden de wevers wel heeren zijn?
Ze 'n hebben noch huis noch erve.
Komt er 'n muizetje in de schapra,
Van honger moet het sterven.
De spoelder zat op zijnen spoelbank,
En ik zit op mijn getouwe.
k 'n zal niet weven mijn leven lank
'k 'n weve maar tot ik trouwe.
Die dat liedje heeft gedicht
Het was er 'n weversknape.
Hij 'n heeft van z'n leven den meester gezwicht
Al had hij in z'n huis geslapen.
Smijt de spoele
van Pater Spignoele
van hokse, van flokse,
van slijper dondeine.
Hij had in z'n huis geslapen.
Tireliere, klitsklets, poefpaf,
Dat gaat hier de wevertjes aan!
De Winter was voor ons 't seizoen van den heerd bij tante Wieze.Ga naar voetnoot+ | |
[pagina 269]
| |
't Was al om doen onder 't kaafberd waarop al tante Wieze's schatten te gare stonden: 't kruis Lieven Heere in koper, met den gewijden palmtak vaste gebonden met 'n rijgkoorde tusschen 't lijf van onz' Heere en 't kruise, de schoone Brugsche teelen, de koperen kandelaars, en in 't hoekje op den schouwmantel lagen de nieuwen Almanak van Snoeck, 't Allemansgerief, de grooten boek van Jan de Lichte met de sanctjes van de voetbranders. Daarneven stond de sulferpot met de Nazaretsche stekken. Tegen den muur naast de voutedeure stond d'horlogiekasse en daarnaast hing nonkel's roer, altijd gereed geladen en elken avond meegenomen naar de voute, om - als 't nood of lijf deed - de keune- en kiekedieven ermeê omverre te blazen. Onder 't kaafberd aan de note hingen de roe met de tangen, de ruifel en de schippe, den brandel en 't spit. Daar lag ons speelrijk. We sneden uit d'oude keurslijfdooze 'n fijkerloot en deden hem dansen aan den nagel; wij gaven scherminkelinge met den koterare en de tange; - broere schudde 'n potflessche met twee koffielepels die rammelden in den hals; - zuster speelde muizelzak op nen ijzeren kam met boterpapier overtrokken en grootvader was aan 't reên van 'n zwijnsblaze voor nen nieuwen toebakzak. Grootvader, die 'n beetje doof was, heette ons schabouwelijk kabeel de Duitsche vespers maar was 't zake dat hooren zien begost te vergaan, riep tante Wieze met d'handen in d'heupen en zoo dempig of nen veenmol: ‘Ge moet er haast beginnen uitscheên of 'k make hulder allemaal zwart!’ 't Was nen eendelijken schruiel. Allichte werd nen pampieren zak opgeblazen en werd hij met de vuist opengepoeft dat 't huis daverde. Dat was 't teeken van 't terugkeeren tot de stilte.
Dan kwamen de stille bezigheden.Ga naar voetnoot+ | |
[pagina 270]
| |
Schaapwulle trekken en plukken voor tante, den hond vlooien, schaduwbeelden op den okergelen muur tooveren, vlaspezen vlechten of helpen aan 't keperen van postersnoer voor 't getouwe, en eer dat Klaas den vaak aankwam was 't vertellen. 't Was half donker toen tante riep: ‘Steek de lant' uit!’ Wij peuterden aan de wieke tot de klaarte van de lampe ineensmolt met de klaarte van 't smeulend vier in den heerd. Ik mochte koteren met den brandel om 't weggevallen fasceel tegen den veurster te leggen en pikte met de tange het ongebrande rijst te gare om het op den hoop te leggen zoodat 't vier weerom spijze kreeg, en tante zei: ‘'t Is te laat om nog in 't vier te peuteren, jongens; 'k ware van hulder 'k zou van nood 'n deugd maken en van nu voorts naar Bethleem gaan. Komt alhier om 'n kruisje.’ Tante gaf ons 'n kruis en grootvader gaf ons al lachend 'n splinternieuw gevlochtene top-peze. We zeiden: ‘Goên avond’, en trokken naar huis om ons te slapen te leggen.
Buiten was 't donker. Niets anders te zien dan de donkere gestalten van de keerspopulieren en de gedaanten van de lange vlasschuren in den Leihoek. Niet anders te hooren dan 'n bende kraaien die kraste al over de Leie vliegend, en onze hond die in de tonne bij 't ovenbuur lag en baste omdat hij ons aan 't voorhekken hoorde reutelen. G.P. Baert. |