Biekorf. Jaargang 44

Mengelmaren

Levende Folk-lore.

- ‘Je zijt 'n ooge kwijt, bij dat 'k zie?’

- ‘Ja 'k, Mijnheere.’

- ‘'n Ongeluk?’

- ‘'k Ben z'uitgesmeten veertig jaar geleên - 't zal morgen veertig jaar zijn - t'Assebroeke op 'n Zondag avond. 'k En was maar twintig jaar. 'k Kwam van 'n boompje te kaarten. 't Was helledonker en toch heb ik den aanrander verkènd.’

- ‘Werd hij aangehouden en gestraft?’

- ‘Hier niet. Hij is naar Vrankrijk gevlucht en ginder kapot gemalen in 'n beetenslekke.’

- ‘Wat is dat: 'n beetenslekke?’

[p. 255]

- ‘Dat is in de suikerfabriek, de slekke die de beeten meeslokt in den meulen...’

'k En ben 't niet altijd eens met de liefhebbers van den goeden ouden tijd omdat het een slechten tijd was voor dezen die er moesten in leven.

De folklorist die jaren verliest met zoeken naar de beteekenis van eenige regels die beter onverklaarbaar blijven, 'n zou geen vijf minuten luisteren naar den schamelen man met één ooge die mij zoo levendig vertelde van zijnen vijand die ginder in Vrankrijk den dood vond in 'n ‘beetenslekke’.

G.P. Baert.

Oude spreekwoorden met rerijmden uitleg.

In een zeldzaam boekje: Lot van Wijsheid ende Goed Geluck van P. Jan David (Donaes Idinau), uitgegeven te Antwerpen, in de Plantijnsche Drukkerij, bij Jan Moerentorf, anno 1606, lezen we de volgende berijmingen op spreekwoorden; de spraakveerdige Westvlaming (Jan David was geboortig van Kortrijk) weet dikwijls den slotregel tot een nieuw spreekwoord te slaan. Vgl. Biekorf 1936, bl. 134.

Te seere snuyten, dat doet bloeden:
Dat seght men van straffe, te hardt van woorden.
Die iemandt wilt helpen ende behoeden,
Die en moet hem niet schijnen te willen vermoorden.
Daer een draeyken ghenoegh is, waartoe de koorden?

T'is hierom en daerom datmen de gansen

Siet baervoets gaen, in dorpen en steden:

Omdat men de wereldt wel siet verhansen,

Maer gheen hernemen de beste seden.

Een ghebroken herte breekt oock de leden.

De sommighe en konnen niet ghelijden,

Dat de sonne erghens in t'water schijnt:

Als men yemandt deught doet, sy dat benijden;

En eens anders welvaert hen quelt en pijnt.

Sulck bijt van binnen die van buiten grijnt.

Sulcke menschen de katte den kaes bevelen,

Die den onghetrauwen iet gheven te bewaeren;

[p. 256]

 

Hoe soudet een dief schoonder soecken om stelen,

 

Dan als hy zijn saken met eeren magh klaren?

 

Die qualijck geschept is, en kan niet wel varen.

T'is quaedt oude honden in banden leeren gaen,

Van ioncks is sulcks al licht om leeren.

Leert kinders van ioncks tot deught bestaen,

So werdt ghy saligh, en komt tot eeren.

Die qualijck kan knapen, kan qualijck heeren.

T'is quaet met groote heeren kriecken eten,
Want kiest ghy de meeste, op u vingheren sy kloppen:
En sy schieten met de steenen onverweten;
Soo aen groote brocken hen veel verkroppen.
Die luttel smouts heeft, maeckt magher soppen.

Zantekoorn.

Iemand die met klutter geld, kleengeld betaalt, hij betaalt ‘in duizend gelden en een kleentje’. Koekelare.

Poets, wederom-poets: ‘Manse heeft me vaste gehad, maar 'k heb heur ook goed heure pander gevuld’. Harelbeke.

Van een luiaard, een onverschilligaard hoort men: ‘Hij 'n zal maar wakker worden, als hij het zeer in zijn kijten zal voelen.’ Brugge.

‘Liete, gaat ge mee naar Mansens gaan gebeuren?’ d.i. 's achternoens bij een gebuur of kennis op bezoek gaan. Stalhille.

Water slaan: water pitten. Gewoonlijk ploft men den eemer met het gat naar boven in den regenbak of steenput. Den eemer duikelt met een plof, loopt vol en men trekt hem op: dat is water slaan. Oudenburg.

A.V.W.