Biekorf. Jaargang 44

[p. 244]

Van 't jaar '30 te Brugge.

(Vervolg van bl. 213).

MAAR, Netje, hoe, op de wereld van God, hoe was dat al mogelik; waren er daar geen schâbeletters of haremutsen om de vagebonden in toom te houden?

- Ja, maar bah 't doet, jongen, maar 't was alzoo en beetjen al opgeraapte bende, al brave pattutters, door de Heeren voor negen-stuivers-en-half als lokkebrood, opgevischt om met een pijke rond te loopen. En 'k vrage je... wat kosten die arme dutsen gaan uitrechten tegen alzoo een honderd peerdekriminele dronkaards. E' ze speelden zijnder e' beetje soldatje, en dat was toen de burgerwacht. Ze wandelden de strate op en nêre... als alles vreedzaam en stille was. Maar als 't begost aan te branden hier of daar, ze slibberden weg al e' stretje om den anderen kant van stad te bewaken. Wal Heere, Fageltje droeg ook 'en pijke, en 't was e' ventje van de broertjes, je kan peizen!

‘Je ziet dat van hier, zei 't mannetje, dat m'ons vele ruze aantrokken. Moordenaars en plunteraars dat is a'zo e' volkstje-speciol; omdaar meê overeen te komen 'n kun'-je dat nooit op geen zijde leggen, 't en is daar geen rechter kant aan te krijgen en 't is altijd entwatsche gesnul.’

Zoo Fagel en z'n maten lieten vechten da' vocht en kwamen achterna bij om ze op te rapen. ‘En 'k zou 't ik percies ook alzoo gedaan hebben, loech Netje. Je zou gij schoone jen letten laten breken, en je zou ze toen nog meugen zelve feestelik thoope vagen... maar wien zou ze toen betalen?... Aaa!’

- En hoe is dat dan vergaan, Netje? 't moest daar toch 'en keer een einde aan komen.

[p. 245]

- Ja bah jaa't, vertelde 't ratje voort, 't kwam toen al met e' keer een zekeren Pontalanson van onder de aarde gekropen, alzoo een fransche koopman in stuifregen met 'en aanzichte lijk e' proces-verbol, en met een g'heel leger jonge springers meê, die vele meer op leute uitwaren dan op vechten; en ze sleepten een kanon achter hunder g... Zoo ze trokken al te gare de markt op, en vaneigen alleman liep kijken. En om de menschen benauwd te maken schoten ze toen een kanonbolle of zesse in de lucht... en 't was gedaan. Als 't alzoo is, zeiden de Bruggelingen, me gaan mijnder naar huis en schiet gijnder aleene... De markt was seffens gevaagd.

De menschen 'n moesten er niet van weten, en de franschaards die er in 't eerste rondflodderden... even min. 't Waren ook eerste smeerb..., slokops die nooit genoeg 'n hadden. 't Was alsan maar van: payei, payei, komptàn payei! en zijnder nietenduivel payei!!... Ze kwamen zijnder hier hunder handen wasschen met onze beste zeepe. Daar 'n was met die vuilaards op strate geen plaatse voor een eerbare dochter. Zoo de menschen waren er duivel op, had 't niet geweest van dat kanon, zij zeker... die schavuiten zouden hier een leelike pijpe gesmoord hebben.

Eén dingen enja, de schoelies van stad wierden afgehaald één voor één, en in de kaze gedraaid, dat was een grooten doorn uit den voet.

Vader Mandes heeft toen ook moeten vóór 't gerecht kompareeren en getuige spelen. Maar vader heeft altijd gezeid dat me mochten gerust van herte zijn, dat hij de peure-zuivere waarheid gesproken had en niet anders of de waarheid. Hij had er drie beticht, drie, dat hij wel met z'n eigen oogen gezien had, als zijnde de hevigste en de nijdigste geweest in 't vechten:⁺ entwat-

+ Pontalanson voor Pontécauland. Netje die spellewerkege was en de point d'Alençon kende, miek er toch entwat van om dien name te onthouden.
Franschaard die aardt naar Frankrijk. De echte oude naam van fransquillon.

[p. 246]

schen Strooizeele, en toen die Spoonszeune en nog 'en Sissen, maar z'n achtername had hij vergeten. Den dien 'n had wel niet gevochten bij Lybaert's, maar hij had lijk een bezetene, al dat hij grijpen kost brokke vaneen geslegen en alles door de ruiten gesmeten.

En 't is toen verhoor geweest vanal die schurken, ze waren wel met vichtig; en wat dat die kerels daar gelogen hebben, 't was hemeltergend; ze klapten zoo-één-zooal alsan maar rond en nevens den pot!...

‘Ja, zei Menheere de Zuze, 'k hoore 't wel, je schart gelir alsan maar waar dat 't niet 'n jeukt.

En wien hên me daar ten besten? Kom' vóór de pinne, Strooizeele... Ha' je nog e' goe beetje aan den geniever gezeten, mensch’?

‘Ik? antwoordde dat scheuvel met veel verwonderinge, ik?... Da' 'k er tot aan m'n mond inzate, 'k en stake nog m'n tonge niet uit! Officieel waar!... Wat dinge'! Jaaa 'k wete 't wel, 'k wete van zoo e' goe' part dat ze alle slag van kwaad vertellen van me, dat ze alsan maar op m'n affronten uit zijn... Maar mag ekkik e' kir m'n geval uiteendoen? 'k Rappeleere 't mij nog gheel goed, op dien zelfsten eigensten dag, m'n eten 'n wilde lik niet teren, en m'n hoofd draaide, en m'n buik draaide, en 't draaide al dat aan me was;... en 'k zegge aan de vrouwe: 'k gaan ik naar m'n bedde, nievers beter of daar;... en 'k zijn der in gekropen voor g'heel den dag, nè... officieel waar. En de strate 'n heb ik niet gezien’.

‘Oei gij leelike leugenare’! riep vader Mandes luidop te midden al die Heeren van 't Hof. Jamaar... vader den brave man was zoo voor 't recht, gooo!...

‘Strooizeele, je liegt! zei de rechter, daar zijn duizende getuigen tegen je, en zet je maar zeere nêre’.

En 't was toen dien fameuze Spoonszeune met z'n verdimmeleerde kneukels die moest voren komen. Den dien babbelde dat 't schuim langs z'n kinne liep en⁺

+ Die Sissen was volgens den akt van beschuldiging, een zekere Frans Simoens.

[p. 247]

't was wel honderd keeren 't zelfste van: uit reden innewor enfing. Hij lag op die dagen dikke van 't water! - zeid hij - en hij 'n had daar juiste mor enfing van verre e' mor e mor enfing e' beetje staan kijken en verluchten! mor hij stelen?! hij scheefslaan?! e' mor enfing vo' wien neem je gij mijn dè, Menheere? e' mor, e' mor, e' mor enfing! een treffelik mens moet naar 't tribbenol kommen, zie enfing, om in 't diepte diep van zen repetatie gekwetst te kunnen worden. E' mor enfing, je moe' gijnder durven’!

‘Tut tut tut! zei de Wetheere, en dien hand daar en die slunsen... van wat is dat? En weet je wat dat hij dorst antwoorden? zei Netje.

‘E' mor enfing, waarvan da' je gij nu van klapt! E' werkmensch, Menheere, komt al 'en kir 'en schampschote tegen op ze' werk, innewor enfing? Maar als ik wil juiste zijn op àl z'n poonten, hoe dat kik daaraan gewaaid zijn? 'k Moên bekennen da' 'k da' vergeten hên’.

‘Ja, zei de rechter daarop, 'k hoore 't al je memorie wordt òòk zochte, da' jen achterste af koste je zou 't ook vergeten, e' wor enfing? Zet je dààr maar bij den hoop. 't Hangt aaneen lijk droog zand àl da' je zegt. Den volgenden!

En 't was toen die Sissen hoe heet hij daar!... ook een éérste bietje! en zegt de Menheere:

‘'k Zie hier op m'n boeken da'-je geschoten hebt.

‘'t Is de rechtveerdige waarheid, zegt den anderen met z'n effen gezichte, dat komt ervan en dat gaat alzoo. 'k Was ik 'en beetje besnoven, 'k en steke da' nie weg lijk de andere; maar in alle nuchterschap gezeid ei: 't en is ik nie', 't zijn de andere die 'en pistole in m'n handen staken... en, wat wil'-je, 't kwaad heeft macht, Menheere, en e'ja 't schot ging af eer da' 'k het wilde... Maar 'k zijn tons zeere zeere weggeloopen’.

‘A ja, zei de Wetman, j'onsteekt gij 't vier en als 't brandt je maak'-je uit de voeten... Dat den duivel geen uitvluchtsels 'n had... hij wierd uit d'helle genukt’.

[p. 248]

En zoo kwamen ze al vóór de vierschare, maar niemand die van entwadde kwaads wist op z'n geweten. En de rechter keerde hem naar de andere Heeren van 't Hof, en zegt hij alzoo:

‘Maar Heere der Heeren zegt hij... al dat rooven en dat plunderen dat moet van 's zelfs gebeurd zijn... 't en is daar geen twijfelen aan. We zijn wij'der leelik gemist, 't zijn al brave zieltjes en geloovige kristenen die we gevangen hebben. Ze hebben er al een eed op gedaan van eer en deugd en deftigheid... Maar alla, 'k geloove dat m'algelijk niet slecht 'n zouden doen van er hier alzoo een dertig van die Zeezetjes in 't drooge te steken. Met leugens 'n kunnen ze algelijk geen kerken verzetten. De deugdelike getuigenesse die we over die gekende nestendraaiers ontvangen hebben... 'n is niet weerleid geweest. Hebben ze de rapen uitgetrokken, ze gaan mogen de putten vullen. Geen pardonnacie!

't Verhoor was t' enden en de dertig grootste sloebers wierden naar Gent gezonden, met 't kanon en een brandende lonte derachter. En 't schijnt te zijne dat ze toen goed mostaard geëten hebben met groote pollepels!

........

- En de koning, Netje, is dat waar dat hij in Oostende zat te wachten tot dat hij 't gat schoon had om z'n zwaai te pakken? Hoe is hij toen in Brugge gerocht en naar Gent vertrokken?

- Van Oostende gekomen? Hoe... e'... lijk alleman zeker? Vader 'n heeft me daar nooit van gesproken, en alzoo 'k en kan ik daar alzoo niet gheel en gansch dat knoptje van vertellen. Maar als we naar Lijtens gingen van Oostende, we kwamen van ginder weg met de barge van ten zevenen bij zomeravond. En... dat... was... toch... zòo geestig zie! Wal!... En g'hadt daar te minsten plaatse op die banken, je kost er alzoo schoone profijtig jen rokken opheffen en openspreên om ze niet te frompelen. 'k Zie me daar nog zitten, zoo bevallig, met een knappig, lief en deftig zwart

[p. 249]

kleedtjen aan, en met al groene bolletjes op 't was lijk en erweetbeddetje. En de menschen waren toen zòo gedienstig en zòo bezettig, zi! 't waren lijk al broers en zusters thoope; en me zongen toen zoo geestig, m'haalden ons hert op met 't liedtje van Zonia,... màar dat was toch geestig! dat was toch geestig!

Zoniaatje Muizeluis,

Zoniaatje haad 'en hondtji,

en dat hondtji kwam nor huis

ol met a' zoo e' kontji!...

't Haad twee plekstjes ol ip z'n buik,

z'n oogtjes liepen uit.

...en toen al te gare:

Awal Heere da' beestje!...

't waschtte z'n neuze en zen oogen uit

in de eerste grippe de greedste!

En alzoo hadden wij ons verzet, en den tijd ging voorbij in alle treffelijkheid.

Aan ‘Stalhillebrugge’ gekomen gingen de paanders open en 't koud kiekstje kwam voor den dag, en me peuzelden daar aan lijk de keuntjes. Aan ‘Niewege’ hân me ton e' frans' broodtje met e' schalletjen hespe of e' tijtje koas; en tegen dat me aan ‘Speie’ waren, was alles smakelik binnen gespeeld, en al den afval wederom in de doeken gedraaid. Niemand mocht e' snibbertje papier over boord smijten. Kareltje Potters, de kaptin, 'n wilde dat niet hên. De vaart moest zuiver en netjes liggen.

‘Dat 's hier m'n huis, zei Kareltje, 't zoud' er lief uitzien dat alleman hier z'n vuiligheid liet vlotten’!

Aan ‘Schipstollebrugge’ stepten me of.

En 't is waar, om naar Oostende weg en wêre, m' had toen ook nog de diligencie in den ‘Gouden Aap’ bij Schomminkeltjes. Ma ar als Pol de Keuning wilde z'n verstand gebruiken, 'k peize dat hij wel de barge ga' verkozen hên. Dat 'n was maar een arm dingen op die kariole; verre van een mompe te eten, je 'n hadt nog geen plaatse om te asemen, je zat genepen om

[p. 250]

dood en jen kleeren 'n geleken geen mensch meer als je afstaptet; en 't was van schokkerdeschok de derms uit je' lijf, put uit put in, draf op draf neêre.

E' wel, en om naar Gent te gaan 't was 't zelfste; me 'n hân mijnder geen treins van doene om te kunnen reizen zeê, wa zou'n me wel. Je ging' gij toen naar de Markt ten tienen-half 's nuchtends, en de karre van Gent stond gereed bij Bussauwtjes. Of die liever den boot pakte, ging 's avonds aan de herberge ‘De Berrie’ staan ook op de Groote Markt, en Van Torreborre's z'n koetse aar, en je moest gi] joen maar nêrezetten. Je wierdt gij gevoerd tot achter ‘Kalkhove’ buiten de Kathelijnepoorte en je nam daar de nachtbarge van 's avonds ten tienen. 'k En hebbe dat maar één keer gedaan; en nooit meer, 'k was geleerd. 't Was hertezomer ommers, en 't laaide van de hitte. 'k Zeg aan Leocadie van uit de ‘Bakkersrente’ en aan-Maatje Seys uit den ‘Bonten Hond’ op de Vrijdagmarkt, twee van m'n beste vriendinnen, 'k zegge: ‘maar dat me dat e' kee' lapten al over nacht, voor de aardigheid’. Zoo e'ja me deden mijnder dadde... maar als me 's anderdags te Gent aankwamen... 'k wil' ha'-je ons gezien! Me 'n geleken geen kristene menschen meer, me waren beschaamd van malkaar... 't waren lijk moengsters die aankwamen; ons hoofd was één bubbel van de meziebeten! 'k En hebbe maar een gheel aardig gedacht bewaard van die nacht' barge. Om slim te spelen, gaat de Keuning wel de barge van 's achternoens ten drieën genomen hebben, peis ik.

- Waarschijnlik wel, Netje, of 't en ware dat hij de Bierschuite zou gepakt hebben.

- Aa... 't is ook mogelik, antwoordde Netje. Ja, en nog entwat, de menschen riepen vaneigen al dat ze roepen konnen van: Leve de Keuning; en als de fotteure met zes witte peerden aan ‘'t Mandetje’ kwam. stak hij e' kee' z'n hoofd buiten om te weten zeker:⁺

+ Meziebeten, mezie- of muggebeten.

[p. 251]

of 't goe' jacht was. En alleman zei seffens van ja. En a'zoo is hij toen gerust van herte voortgegaan.

En Adèle, 't vischwijf van Blankenberge die ook was komen kijken, had dien dag een dibbe meegebracht voor moeder, en een groote tonge die van weerskanten over vaders telloore hong. Vader Mandes 'n had dat nog nooit geproefd; en op ze' sterfbedde was hij nog met die tonge bezig! Maar 't was 'en schoone ook.

- Maar, Netje, waarom was dat nu eigentlik, al dat geweld en gheel die roerte in 't land?

- 'k En wete het niet, zei Netje, maar vader, God z'n ziele, zei altijd dat de menschen wilden Bals zijn... en a'zo zijnme mijnder Bals geworden, besloot Netje, en ze nam e' snuiftje.

K. De Wolf.